Haridžiti

Haridžiti (arap. خوارج‎ — „Oni koji su otišli“, jedn. خارجي) je pojam koji se opisuju muslimani koji su ispočetka podržavali autoritet posljednjeg pravednog kalifa Alije da bi ga kasnije odbacili. Prvi put su se pojavili u drugoj polovini 7. vijeka u današnjem južnom Iraku te isprofilirali u pravac islama različit i od sunita i od šiita.

Haridžiti su, ispočetka motivisani politikom, razvili doktrine koje su ih razlikovale od sunita i šiita, a pri čemu se posebno ističe radikalna verzija tekfira prema kojoj su svi ostali muslimani nevjernici koji zaslužuju smrt. Haridžiti su se kroz istoriju nazivali i Šurah (arap. الشُراة), doslovno „kupci“ po čime se u kontekstu islamskih spisa i filozofije podrazumijevalo „oni koji su zamijenili smrtni život (el Dunјa) za drugi život [sa Bogom] (el Akirah)“, a to je izraz koji su haridžiti koristili i sami za sebe.

Razlike između sunita, šijita i haridžita su sljedeće:

• suniti vjeruju da odluke pravednog kalifa Alije nisu opravdale nijedan oblik pobune.
• šiiti vjeruju da je imat (vodstvo) bilo Alijino pravo, te da je vladavina prva tri pravedna kalifa (Ebu Bekr, Omer i Osman ibn Afan) bila nevaljana.
• haridžiti insistiraju da svaki musliman može biti vođa muslimanske zajednice te da ima pravo dići ustanak protiv svakog vladara koji ne poštuje njihovo tumačenje islama.

Od haridžita su danas preživjeli jedino ibadi koji žive u Omanu, Zanzibaru i Sjevernoj Africi i koji za sebe odbacuju oznaku „haridžita“, nazivajuće se umjesto toga ahl al-ʿadl wa al-istiqama (arap. أهل العدل و الاستقامة — „Ljudi pravde i uspravljenosti“). Među ranim haridžitskim grupama je bila haruriti; poznata po tome što je dozvoljavala ženama da budu imami i po tome da je njihov član Abd-al-Rahman ibn Muljam bio Alijin ubica.