Crkva u Mramorku kod Osmaka

Crkva u Mramorku kod Osmaka
Crkva u Mramorku kod Osmaka
Osnovni podaci
Tip	crkva
Jurisdikcija	Srpska pravoslavna crkva
Eparhija	Eparhija zvorničko-tuzlanska
Osnivanje	4. vijek
Arhitektura
Stil	Ranohrišćanski
Lokacija
Mesto	Osmaci
Država	Republika Srpska
Koordinate	44° 23′ 19.62″ N 18° 53′ 51.70″ E / 44.3887833° S; 18.8976944° I
	Crkva u Mramorku kod Osmaka Crkva u Mramorku kod Osmaka na karti Bosne i Hercegovine

Crkva u Mramorku kod Osmaka je ranohrišćanski hram Srpske pravoslavne crkve koji se nalazi u Osmacima, u Republici Srpskoj. Pripada eparhiji zvorničko-tuzlanskoj.

Istorija[uredi | uredi izvor]

2013. godine na lokalitetu Crkvine u selu Mramorak kod Osmaka počinju arheološka istraživanja koja je svojom inicijativom i ličnim zalaganjem pokrenuo sveštenik osmački Željko Božić. Ne odustajući od svoje namjere da, do tada jedva vidljive i zarasle ostatke temelja otkrije, obavještava stručnjake-arheologe iz Bijeljine i na lice mjesta dolaze: magistar arheolog Mirko Babić, arheolog Snježana Antić, kao i magistar Ljiljana Mandić iz Narodnog muzeja u Užicu. Arheolozi su najprije našli ostatke crkve iz srednjeg vijeka, te kraj crkve ostatke topovskih đuladi, što je upućivalo na zaključak da je hram mogao biti porušen u žestokim austro-turskim ratovima oko 1717. godine. Upravo se tada u Osmacima vodila izuzetno krvava bitka pri pokušaju austrijskog generala Petraša da zauzme Zvornik.^[1] Petraš se tada ovde ulogorovao sa 10.000 hiljada ljudi, a srpsko stanovništvo stalo je uz njegovu stranu. U borbi je Petraš ranjen, a njegova vojska je bila potpuno razbijena. Turskom vojskom komandovao je Numan-paša Ćuprilić. Po završetku bitke Ćuprilić je lično u Zvorniku posjekao 300 zarobljenika, te je tada krenuo sveopšti pogrom srpskog pravoslavnog stanovništva. Za ovaj događaj vezuje se i rušenje crkve.^[2] Daljim iskopavanjem i istraživanjem crkve nađeni su još stariji dokazi koji potiču iz ranohrišćanskog doba i koji se vezuju za Vizantiju. Istražujući dalje, stružnjaci su pronašli rimski nadgrobni spomenik, sa natpisom i izuzetnom ikonografijom na njemu koja se rijetko gdje viđa. Spomenik potiče iz prvih vijekova nove ere.^[2] U samom hramu otkrivena je potpuno neočekivano i nevjerovatno kolektivna starohrišćanska grobnica, kakva se na ovim prostorima izrazito rijetko viđa. Građena je na poluobličasti svod, a unutar nje je sahranjivanje vršeno po sistemu drevnih katakombi.^[3]