Belopalanačka banjica
| Belopalanačka banjica | |
|---|---|
| Tip | Kraško |
| Izdašnost | 0,06 m3/s |
| Temperatura vode | 16,5 — 17,5 °C |
| Sabirna površina | Malo kurilo km2 |
| Planinski venac | Svrljiške planine |
| Geoprostor | Belopalanačka kotlina |
| Oblast | Jugoistočna Srbija |
| Država | Srbija |
  | |
Belopalanačka banjica je najjači termo – mineralni izvor u srednjem Ponišavlju u slivu reke Nišave.[1]
Položaj[uredi | uredi izvor]
Belopalanačka banjica nalazi se ispod Malog kurila kod Bele Palanke, na nadmorskoj visini od oko 290 m, na južnom obodu centralnog dela Belopalanačke kotline, uz sam urbani deo administrativnog centra srednjeg Ponišavlja i naslanja se na padine Malog kurila, pored puta Via militaris, u opštini Bela Palanka u Pirotskom upravnom okrugu.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Lekovitost izvora Belopalanačka banjica bila je poznata još iz perioda Rimljanima. O tome svedoče iskopane glinene cevi, kojima je dovođena voda do kupatila u utvrđenom gradu, za vreme cara Konstantina. Takođe postoje podaci da je voda izvora Banjica ispitivana još krajem 20. veka, od strane domačih i stranih stručnjaka, i već tada je istaknuta njena lekovitost.
Vodu sa česme podignute na glavnom izvoru koristili su, kao lekovitu, meštani Bele Palanke i prolaznici sa međunarodnog, carigradskog puta. S.
Geografske odlike[uredi | uredi izvor]
Belopalanačka banjica izbija u severnom podnožju Malog Kurila na morfološkoj granici dna Belopalanačke kotline i njenog južnog oboda. Voda izbija iz krečnjaka u visini aluvijalne ravni Nišave razlivajući se u vidu pištaljina. Glavni izvor izbija u krugu bivše fabrike tekstilnih mašina „Budućnost“, na oko 290 m nadmorske visine.[2]
.png)
Ovo izvorište koje je razbijenog tipa, nastaje na dodiru dna kotline i krečnjačkog oboda tako da je teško proceniti njegovu izdašnost (koja je procenjena na 6 l/s). Kolebanje izdašnosti je značajno i veruje se da dolazi do mešanja sa podzemnim kraškim vodama, na šta ukazuje i kolebanje temperature vode[3]
Istražnom bušotinom dubine od 100 m utvrđeno je da na dubinama većim od 50 m temperatura vode ima konstantnu vrednost koja iznosi 19⁰C. Izdašnost se povećava sa porastom dubine i iznosi 35 l/s na dubini od 50 m, a 60 l/s na 100 m dubine.
Osobine vode[uredi | uredi izvor]
- Hemijske osobine vode
Hemijske osobine vode izvora Banjica, pokazuju sledeće vrednosti:
| Jonski sastav vode | Mineralni sastav vode |
|---|---|
| Katjoni | Ca - 98,5, Mg - 9,1, Na - 4,2, KO - 0,9 |
| Anjoni | NaCO3 - 336,8, Cl - 7,5, SO4 - 5,0 mg/l |
| Ukupna mineralizacija | 545 mg/l. |
- Balneološka svojstva vode
Izvor Banjica, sa temperaturom koja se kreće u opsegu od 16,5 — 17,5 °C, pripada tipu zemnoalkalnih voda. Balneološka ispitivanja pokazuju da se voda može koristiti za lečenje sledećih bolesti i stanja:
- Hronična upala želuca i dvanaestopalačnog creva, funkcionalne gastropatije i hronične enteropatije
- Bilijarne diskinezije i
- Mikrourolitijaze.
Postoje verovanja i da voda utiče na poboljšanje vida. Izvršene analize ukazuju da je kvalitet vode sa izvora Banjica visok.
Voda sa ovog izvora može da se koristi kako za piće i u terapeutske svrhe na samom izvoru, ili da se flašira i tako dostavlja na tržište.[4]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Dr Jovan B. Petrović, Dubinska kraška vrela u kršu Istočne Srbije. Glasnik SGD, UDC 911.2:551.4(497.11) sveska LXXXII - Br. 2 2002. Originalan naučni rad pp. 3-17
- ^ Martinović, Ž., Kostić, M. (1970). Belopalanačka Banjica – Prilog termalnoj geografiji jugoistočne Srbije, Zbornik radova geografskog instituta Jovan Cvijić, Knjiga 23, Geografski institut Jovan Cvijić, Beograd, p. 107-116.
- ^ „Belopalanačka banjica U: Termomineralne vode, Pregled ispitivanih mineralnih i termalno mineralnih izvora”. Opština Bela Palanka. Pristupljeno 12. 3. 2019.
- ^ Petrović J. (1953): Izvori, vrela i tresave u Belopalanačkoj kotlini, Glasnik Srpskog geografskog društva br.1, Beograd
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Osnovna geološka karta SFRJ, (1971). Bela Palanka 1:100000, List K 34-33, Niš 1:100000, List K34-32, Savezni geološki zavod, Beograd.
- Topografske karte Srbije, razmere 1:50000 (listovi: Bela Palanka 3 i Bela Palanka 4); razmere 1:100000 (listovi: Niš i Bela Palanka) i 1:200000 (list Niš)
- Cvijić, J. (1996). Suva planina i karst Valožja. Sabrana dela Jovana Cvijića, Knjiga 13, Morfologija i hidrografija Istočne Srbije, Srpska akademija nauke i umetnosti i Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, p. 194-200.
- Cvijić, J. (1996). Izvori, tresave i vodopadi u Istočnoj Srbiji. Sabrana dela Jovana Cvijića, Knjiga 13, Morfologija i hidrografija Istočne Srbije, Srpska akademija nauke i umetnosti i Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, p. 97-193.
- Stanković, S. (1997). Geografija Ponišavlja, Srpsko geografsko društvo, Beograd.