Gagauzi u Rusiji
Gagauzi u Rusiji predstavljaju gagausku populaciju koja živi i radi u granicama moderne Rusije, a takođe ova populacija ujedno predstavlja gagausku dijasporu sa najvećim procentom rasta, i trenutno broji oko 14.000 pripadnika. U okvire Ruskog carstva Gagauzi počinju da se naseljavaju nakon 1812. godine, u okviru carskog programa naseljavanja rijetko naseljene južne Besarabije. U to vrijeme, oni su i dalje imali bugarsku etničku samosvijest, ali na ruskoj zemlji su Gagauzi postepeno formirali svoj nacionalni identitet. 1897. godine popisom sprovedenim u ruskoj Besarabije utvrđeno je da, od ukupnog broja stanovništva ima 103.492 etničkih Bugara i 57.045 Gagauza.[1]
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Privremena rumunsko-moldavska kontrola nad južnom Besarabijom tokom 1856–1878. godine, povlači dio Gagauza dublje u rusku teritoriju. Formiranje nacionalnih republika je dovelo do toga da su Gagauzi podijeljenom republičkim granicama. U to vrijeme, Gagauzi žive uglavnom na jugu Rusije, u Rostovskoj oblasti (preko 500 ljudi) i Predkavkazju. Državni arhiv u Kabardino-Balkarskoj Republici čuva informaciju da su Gagauzi ovdje prvi put krajem devetnaestog vijeka vršili kupovine zemljišta preko državnih agrarnih zemaljskih banaka. Godine 1918. nakon početka građanskog rata posjedi Gagauza su devastirani upadima planinara, a lokalni Gagauzi preseljavaju u provinciju Semipalatinsk, ali već tokom 1925. obraćaju se lokalnim vlastima da im obezbijede povratak na svoju zemlju.[2] U narednim vremenima, broj Gagauza na ruskoj teritoriji je porastao brzo, uglavnom zahvaljujući pozitivnom migracionom balansu sa ruralnih područja kompaktne rezidencije Gagauza u Budžaku, koji je podijeljen poslije 1940. između Moldavske i Ukrajinske SSR.
Novija vremena[uredi | uredi izvor]
Do 1979. godine, broj Gagauza u Rusiji je porastao na 4.200, u 1989. godini na 10.000 hiljada. Doprinosom prirodnog priraštaja u isto vrijeme, popis 2002. godine zabilježio je prisustvo od oko 12.200 Gagauza, a popis iz 2010. godine pokazao je da u Rusiji živi oko 13.700 pripadnika gagauske populacije. Najveći broj ruskih Gagauza, tačnije 9.732 u vrijeme popisa živi u gradovima, dok je na selu živjelo 3.958 ljudi.[3] Tako je za period između 1959. i 2010. godine broj Gagauza u Rusiji porastao 4,6 puta. Vremenom su se regioni koncentracije Gagauza promijenili: sada više od petine Gagauza Rusije živi u Tiumenskom kraju i njegovom autonomnom regionu. Otprilike 13,7% svih Gagauza živi u Moskvi.
Značajni predstavnici[uredi | uredi izvor]
- Sahat Tursunov, glumac i režiser
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Etnodemografski procesi u bugarskoj Moldaviji i Ukrajini na prelazu XVIII-XX vijek.”. Sajberlenjinka. Pristupljeno 30. 8. 2017.
- ^ „Gagauzi, transformacija raseljenih i savremeni migracioni procesi” (PDF). Ruska akademija nauka. Pristupljeno 30. 8. 2017.
- ^ „Druga domovina”. Altapres.ru. Pristupljeno 30. 8. 2017.
