Grb Vršca
| Vršac | |
|---|---|
 | |
| Verzije | |
 Predstava grba na štitu | |
| Detalji | |
| Nosilac | Grad Vršac |
| Usvojen | 1804. god. |
Grb Vršca je simbol Grada Vršca. Tokom svoje istorije, od kad je proglašen slobodnim gradom, grb Vršca nije se menjao, što ga čini jednim od retkih grbova na teritoriji Srbije ali i čitave Jugoistočne i istočne Evrope. Grad nosi ovaj pečatni grb još od 1804, a prvi put je statutom određen i opisan 1964. godine.
Grb Grada[uredi | uredi izvor]
Statut Vršca grb grada opisuje ovako:
- Grb Grada je kružnog oblika i sadrži u gornjem planu vršačko gorje sa srednjevekovnom tvrđavom i vršačkom kulom, ispod koje su na padinama predstavljeni vinogradi. Iznad tvrđave nalazi se ruka Janka Halabure, vođe seljačkog ustanka s kraja XVI veka, sa sabljom na koju je nabodena glava turskog vojskovođe. U prvom planu prikazana je silueta Vršca sa bedemima, a ispod bedema su oranice.
- Oko grba Grada ispisan je tekst: SIGILLUM PRIVILEGIATAE COMMUNITATIS 1804.
Iako Vršac nosi takozvani pečatni grb, ponekad je moguće ovaj grb videti i postavljenog na štit, što neki smatraju malim grbom grada, dok pečatnu verziju smatraju srednjim grbom.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Početkom 18. veka, Vršac je oslobođen osmanske vlasti nakon više od 150 godina. Sem Srba koji su tu živeli od ranije, u naselje se 1717. godine doseljavaju uglavnom Nemci kao kolonisti. Naredne godine, Vršac postaje deo Tamiškog Banata i sedište Vršačkog kotara, a nemački kolonisti osnivaju novo naselje kraj Vršca - Nemački Vršac. Godine 1794. ova dva naselja se ujedinjuju u jedno, kojim su naizmenično upravljali Srbi i Nemci, a početkom 19. veka Vršac dobija status slobodnog trgovačkog grada.[1]
Dodeljivanje grba[uredi | uredi izvor]
Kao i svaki slobodni grad, i Vršac je morao imati grb. On se u današnjem izgledu prvi put pojavio na Tržišnoj povelji koju je Vršcu 1804. godine podario austrijski car Franja II, i to za izuzetne ratne i mirnodopske zasluge. Najznačajnije ličnosti na ovom poduhvatu bile su Mihailo Korman, gradonačelnik i Konstantin Spajić, senator čiji su likovi našli mesta na samoj povelji, odmah ispod grba grada Vršca.[2] Uzor za grb najverovatnije bio je pečatnjak bivšeg Nemačkog Vršca iz 1777. godine. Međutim, na tom pečatu nema klasičnog simbola srpskih gradova u austrijskoj monarhiji - odsečene turske glave nataknute na sablju.[3] Dakle, i sam grb grada bio je mešavina srpskih i nemačkih simbola.
Opis grba[uredi | uredi izvor]
U smeđem prstenu oko grba, uz ivicu, smešten je natpis na latinskom jeziku SIGILLUM PRIVILEGIATAE COMMUNITATIS VERSCEZ 1804., što na latinskom znači "pečat privilegovane opštine Vršac 1804.". Na samom grbu unutar prstena, leva padina zelenog brega pokrivena je šumom smeđe boje, a veći deo brega pokrivaju parcele vinograda, po kojima je Vršac nadaleko poznat. Na bregu je vršačko utvrđenje u svom prvobitnom izgledu iz 15. veka. Desno od utvrđenja prikazana je crkva Svetog križa. U podnožju brega proteže se grad sa mnoštvom zgrada, a među njima jasno su uočljive tri crkve: Saborna Nikolajevska, Svetog Gerharda i Uspenska crkva. Na plavom, iznad utvrđenja, predstavljena je ruka Janka Halabure obmotana tkaninom, koja drži sablju sa nabijenom glavom turskog age, iz koje curi krv, u sećanje na dvoboj između ovog narodnog junaka i turskog zapovednika grada tokom Banatskog ustanka.[3]
U komunističkoj Jugoslaviji[uredi | uredi izvor]
Nakon Drugog svetskog rata, u državi na vlast dolazi Komunistička partija, a sve veći broj gradova i opština u Jugoslaviji izrađuje svoje simbole u vidu neheraldičkih kompozicija koje su nazivane amblemima, u skladu s novom državnom ideologijom, a pravljene su sa idejom da budu korišćene kao značke ili plakete koje bi se dodeljivale zaslužnim kolektivima ili pojedincima.[4] Međutim, Vršac je bio pošteđen toga, te je i dalje nastavio da nosi svoj pečatni grb.
Godine 1964, statutom je određen grb grada na kome je panorama Vršca, u zaleđu su bregovi sa vinovom lozom i na vrhu obeležja duge tradicije: kula (tvrđava-obeležje grada iz sredine XIV veka) sa kapelom (sagrađena na mestu posebnog poštovanja vezanog za kult vod), i Halaburina ruka (spomen na seljački ustanak protiv Turaka u Banatu 1594. godine).[2]
