Ertugrul

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Za drugu upotrebu, pogledajte stranicu Ertugrul (serija).
Ertugrul Gazi
Lični podaci
Puno imeErtugrul od Sulejmana Šaha
Datum rođenja1191/1198.
Mesto rođenjaAhlat,
Datum smrti3. maj 1281.(1281-05-03) (89/90 god.)
Mesto smrtiSogut, Rumski sultanat
Porodica
SupružnikHalime Hatun
PotomstvoOsman Gazi, Savdži-beg, Gunduz-beg
RoditeljiSulejman Šah
Hajme Hatun
Beg Kaji plemena
Period1230 — 1281.
PrethodnikSulejman Šah
NaslednikOsman Gazi

Ertugrul Gazi (osm. tur. ارطغرل, tur. Ertuğrul; rođen oko 1191/1198, Ahlat — 3. maj 1281, Sogut)[1] je bio otac Osmana I,[2] osnivača Osmanskog carstva. On je bio vođa Kaji klana Oguz Turaka. Došavši u Anatoliju iz Merva (Turkmenistan) sa svojih 400 konjanika kao ispomoć Rumskom sultanu protiv Vizantije, Ertugrul je pokrenuo niz događaja koji će na kraju dovesti do osnivanja Osmanskog carstva. Kao i njegov sin, Osman I, i njegovi budući potomci, Ertugrul se često naziva Gazi, tj. herojski borac za islam.

Prema legendi, nakon smrti oca, Ertugrul i njegovi sledbenici stupili su u službu Sultanata Rum, za šta je nagrađen gospodstvom nad gradom Sogut na granici sa Vizantijskim carstvom.[1] Ovo je pokrenulo lanac događaja koji će na kraju dovesti do osnivanja Osmanskog carstva.

Biografija[uredi | uredi izvor]

O Ertugrulovom životu se sa sigurnošću ne zna ništa, osim da je on bio Osmanov otac; istoričari su tako primorani da se oslanjaju na priče koje su o njemu napisale Osmanlije više od jednog veka kasnije, a koje ne moraju biti nužno tačne.[3][4] Nedatirani novčić, navodno iz vremena Osmana, sa tekstom „Kovan od Osmana, sina Ertugrula“, sugeriše da je Ertugrul bio istorijska ličnost.[2] Na drugom novčiću stoji „Osman bin Ertuğrul bin Gündüz Alp“, što znači da je Ertugrul bio sin Gunduz Alpa,[5] mada se Ertugrul tradicionalno smatra sinom Sulejmana Šah-a.[6]

U Enverijevom Dusturnameu (1465) i letopisu Karamani Mehmet-paše (pre 1481), Sulejman Šah zamenjuje Gunduz Alpa kao Ertugrulovog oca. Nakon Ašikpašazadeove hronike Tevārīḫ-i Āl-i ʿOsmān (15. vek), verzija sa Sulejman Šahom postala je zvanična.[7]

Prema mnogim turskim izvorima, Ertugrul je imao tri brata; Sungur-tekin, Gundogdu i Dundar.[8] Nakon smrti njihovog oca, Ertugrul sa majkom Haime Hatun, Dundarom i njegovim sledbenicima iz plemena Kaji migrirali su na zapad u Anadoliju i ušli u seldžučki sultanat Rum, ostavivši svoja dva brata koji su svoje klanove odveli na istok.[9][10][11] Na taj način je pleme Kaji bilo podeljeno na dva dela. Prema ovim kasnijim tradicijama, Ertugrul je bio poglavica svog plemena Kaji.[1]

Kao rezultat njegove pomoći Seldžucima protiv Vizantinaca, Ertugrul je dobio zemlje u Karača Dagu, planinskom području između Dijarbakira i Urfe, od strane Kajkubada I, seldžučkog sultana iz Ruma. Jedan izveštaj ukazuje da je obrazloženje vođe Seldžuka za dodeljivanje zemlje Ertugrulu bilo da zauzvrat Ertugrul odbije svaki neprijateljski upad Vizantinaca ili drugog neprijatelja.[12] Kasnije je dobio selo Sogut koje je osvojio zajedno sa okolnim zemljama. To selo, u kojem je kasnije umro, postalo je osmanska prestonica pod njegovim sinom Osmanom I.[13] Osmanova majka se u kasnijim mitovima nazivala Halime Hatun, a ispred grobnice Ertugrul Gazi postoji grob koji nosi to ime, ali je to sporno.[14]

Prema mnogim izvorima, pored Osmana I imao je još dva sina: Saru-Batu (Savči) bega[15] i Gunduz bega.[7][16] Poput njegovog sina Osmana i njihovih potomaka, Ertugrula često nazivaju Gazijem, herojskim borcem za islam.[17]

Zaostavština[uredi | uredi izvor]

Kovani novčići Osmana I, što ukazuje na postojanje Ertugrula i da je otac Ertugrula Gunduz Alp.

Govori se da je grobnicu i džamiju posvećenu Ertugrulu izgradio Osman I u Sogutu, ali zbog nekoliko obnova ne može se reći ništa sigurno o poreklu ovih građevina. Sadašnji mauzolej sagradio je sultan Abdul Hamid II (1842 - 1918) krajem 19. veka. Grad Sogut slavi godišnji festival u znak sećanja na rane Osmanlije.[2]

Po njemu je nazvana osmanska fregata Ertugrul, napravljena 1863. godine. Abdul Hamid II takođe je imao fregatu sa istim imenom.[18] U njegovu čast nazvane su i džamija Ertugrul Tekija (kraj 19. veka) u Istanbulu u Turskoj i džamija Ertugrul Gazi u Ašhabadu u Turkmenistanu (završena 1998). Turska vladu osnovala je džamiju u Turkmenistanu kao simbol veze između Turske i Turkmenistana.[19]

Grob Ertugrula, Sogut.

Ertugrul je jedna od nekoliko statua koje okružuju spomenik nezavisnosti u Ašhabadu, Turkmenistan. Statue prikazuju ljude koji su hvaljeni u Ruhnami, duhovnom vodiču kog je napisao predsednik Turkmenistana Saparmurat Nijazov.[20] Statua Ertugrula takođe je prikazana na novcu iz 2001. godine.[21]

Dve statue Ertugrula na konju postavilo je privatno zadružno stambeno društvo u Lahoru u Pakistanu 2020. Njih je inspirisao Diriliş: Ertuğrul, TV serija iz 2014.[22] Bista Ertugrulu postavljena je u Orduu u Turskoj 2020. godine. Lokalne vlasti uklonile su ga nakon što je istaknuto da podseća na glumca Ertugrula iz iste TV serije.[23][24]

U fikciji[uredi | uredi izvor]

Ertugrul je prikazan u turskoj televizijskoj seriji Kuruluş/Osmancık (1988), adaptiranoj iz istoimenog romana,[25] Diriliş: Ertuğrul (2014—2019)[26] i nastavku Kuruluş: Osman (2020).[27]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v Shaw, Stanford J. (Stanford Jay); Shaw, Ezel Kural; Mazal Holocaust Collection. TxSaTAM (1976). History of the Ottoman Empire and modern Turkey. Internet Archive. Cambridge ; New York : Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-21280-9. 
  2. ^ a b v Finkel, Caroline (2012-07-19). Osman's Dream (na jeziku: engleski). John Murray Press. ISBN 978-1-84854-785-8. 
  3. ^ Lindner, Rudi Paul (1983). Nomads and Ottomans in medieval Anatolia. Library Genesis. Bloomington : Indiana University, Research Institute for Inner Asian Studies. ISBN 978-0-933070-12-7. 
  4. ^ The Cambridge History of Turkey (na jeziku: engleski). 
  5. ^ Akgunduz, Ahmed; Ozturk, Said (2011-01-01). Ottoman History - Misperceptions and Truths (na jeziku: engleski). IUR Press. ISBN 978-90-90-26108-9. 
  6. ^ A ́goston, Ga ́bor; Masters, Bruce Alan (2010-05-21). Encyclopedia of the Ottoman Empire (na jeziku: engleski). Infobase Publishing. ISBN 978-1-4381-1025-7. 
  7. ^ a b Lindner, Rudi Paul (2007). Explorations in Ottoman Prehistory (na jeziku: engleski). University of Michigan Press. ISBN 978-0-472-09507-0. 
  8. ^ „OSMANLI BEYLİĞİ\'NiN KURUCUSU OSMAN BEG - HALİL İNALCIK.pdf”. Google Docs. Pristupljeno 2021-06-22. 
  9. ^ Heywood, Colin; Imber, Colin (1994). Sammlung (na jeziku: engleski). Isis Press. ISBN 978-975-428-063-0. 
  10. ^ Demirbağ, Fehmi. IYI: Ertuğrul Ve İyilik Takımı (na jeziku: engleski). Akis Kitap. [mrtva veza]
  11. ^ Cengiz, Oğuzhan (2015). ERTUĞRUL GAZİ KURULUŞ (na jeziku: turski). Bilgeoğuz Yayinlari. ISBN 978-605-9960-18-2. 
  12. ^ Ali Anooshahr, The Ghazi Sultans and the Frontiers of Islam, pg. 157
  13. ^ „ERTUĞRUL GAZİ - TDV İslâm Ansiklopedisi”. TDV İslam Ansiklopedisi (na jeziku: turski). Pristupljeno 2021-06-22. 
  14. ^ Güler, Turgut. Mahzun Hududlar Çağlayan Sular (na jeziku: arapski). Ötüken Neşriyat A.Ş. ISBN 978-605-155-702-1. 
  15. ^ Özcan, Prof Dr Abdülkadir; Aköz, Prof Dr Alaattin; Başar, Prof Dr Fahameddin; Emecen, Prof Dr Feridun; İnalcık, Prof Dr Halil; İnbaşı, Prof Dr Mehmet; Tok, Prof Dr Özen; Kılıç, Prof Dr Remzi; Severcan, Prof Dr Şefaettin (2018-10-30). İslam Tarihi ve Medeniyeti - 12: Osmanlılar-1 (na jeziku: turski). ISBN 978-605-7558-43-5. 
  16. ^ Manav, Bekir (2020-04-02). Ertuğrul Gazi (na jeziku: turski). Besteller Yayınları. ISBN 978-605-2394-23-6. 
  17. ^ Southeastern Europe under Ottoman rule, 1354-1804, By Peter F. Sugar , pg.14
  18. ^ Learn Islam Pdf English Book The Ottoman Steam Navy 1828 1923 (na jeziku: engleski). 
  19. ^ Rizvi, Kishwar (2015-10-08). The Transnational Mosque: Architecture and Historical Memory in the Contemporary Middle East (na jeziku: engleski). UNC Press Books. ISBN 978-1-4696-2117-3. 
  20. ^ Brummell, Paul (2005). Turkmenistan (na jeziku: engleski). Bradt Travel Guides. ISBN 978-1-84162-144-9. 
  21. ^ „500 Manat, Turkmenistan”. en.numista.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-06-22. 
  22. ^ „Pakistan: Locals erect statue of Ertugrul Gazi”. www.aa.com.tr. Pristupljeno 2021-06-22. 
  23. ^ „Historical figure’s bust removed after resemblance to an actor - Turkey News”. Hürriyet Daily News (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-06-22. 
  24. ^ „Ertugrul's statue bearing resemblance to Engin Altan removed in Turkey”. www.thenews.com.pk (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-06-22. 
  25. ^ KUTAY, UĞUR. „Osmancık’tan ve Osman’a”. birgun.net (na jeziku: Turkish). Pristupljeno 2021-06-22. 
  26. ^ Haider, Sadaf (2019-10-15). „What is Dirilis Ertugrul and why does Imran Khan want Pakistanis to watch it?”. Images (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-06-22. 
  27. ^ Haber7. „Kurtlar Vadisi'nden Kuruluş Osman'a oyuncu mu transfer edilecek? Gündemde göze çarpan iddia...”. Haber7 (na jeziku: turski). Pristupljeno 2021-06-22. 


Beg Kaji plemena
1230 — 1281.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ертугрул&oldid=27533743”