Klokočevik
Klokočevik | |
|---|---|
 Ruševine srpske pravoslavne crkve Svete Trojice u Klokočeviku | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Hrvatska |
| Županija | Brodsko-posavska |
| Opština | Garčin |
| Stanovništvo | |
| — 2011. |  607 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 45° 13′ 13″ S; 18° 08′ 41″ I / 45.22028252358618° S; 18.14467055151365° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 137 m |
  Klokočevik Klokočevik na karti Hrvatske | |
 Klokočevik Klokočevik na karti Brodsko-posavske županije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 35211 Trnjani |
| Pozivni broj | +385 35 |
| Registarska oznaka | SB |
Klokočevik je naseljeno mjesto u sastavu opštine Garčin u Brodsko-posavskoj županiji, Republika Hrvatska.
Istorija[uredi | uredi izvor]
U istorijskim izvorima ime sela se pisalo: Klokoschoviz, Clocoschevik, Klokochewyth, Clokochewygh, Klokosevacz, Klokochevik, Klokochevigh[1]
Područje sela je bilo naseljeno još u šestom milenijumu pre nove ere, u doba neolita, na šta ukazuju ostaci kuća, keramičkog posuđa, delovi žrtvenika i kamenih artefakata nađenih na arheološkom nalazištu Klinovac koje se nalazi na listi zaštićenih kulturnih dobara Republike Hrvatske.[2]
Pre Osmanlijskog osvajanja Slavonije u 16. veku, Klokočevik je pripadao vlastelinstvu Brezna (Blezna), u Vukovskoj županiji, koji je bio u posedu bosanskog biskupa od 1244. godine. Središte poseda Brezne, selo Brezna, je raseljeno pri turskom osvajanju i njegovo područje su zauzela sela Vrhovina i Korduševci.[3]
Turci su područje Brezne zauzeli 1536. godine. U tom kraju bilo je malo raseljavanja starosedelačkog katoličkog stanovništva. Već u početku svoje vladavine Turci su na područje Brezne naselili pravoslavce iz Gornjeg Podrinja koji su im služili kao martolozi pri brodskoj i garčinskoj tvrđavi. Oni su dobili zemlju u Klokočeviku, Selni, Trnjanima, Šušnjevcima i Korduševcima.[3] Brezna je postala nahija sandžaka Požega.[4]
Ignjat Alojzije Brlić (srpska katolička porodica iz Broda), u svojoj drugoj knjizi „Uspomene na stari Brod” na strani 22. piše, u delu „Pravoslavna crkva i obćina”, i o Klokočeviku: „…Nu pokraj toga može se pouzdano tvrditi, da je bilo u Brodu i okolici pravoslavnih žiteljah još iz starijeg doba, jer su pravoslavni već g. 1524. Vasilija I… za svoje episkope sa siedištem u Požegi imali… u to doba podpadali su pravoslavni u Brodu pod parokiju u Klokočeviku, a groblje im je bilo u Trnjanih t.j. na brežuljku kod Trnjanih, kraj ceste iduć iz Broda. Tek oko godine 1780. kada se je pravoslavno žiteljstvo u Brodu znatno pomnožalo, dobili su groblje prema iztoku preko kanala Glogovice preko puta od katoličkog groblja, gdi se i danas nalazi.”
Pravoslavna crkva Svete Trojice podignuta je u periodu od 1756. do 1760. godine. Tokom Drugog svetskog rata srušile su je do temelja hrvatske ustaše.[5][6] Tom prilikom stradao je ikonostas, crkveni predmeti, bogoslužbene knjige i arhiva. Posle rata, profesor Bogoslovskog fakulteta SPC Dušan Glumac, koji je rođen u Klokočeviku, podigao je svoju zadužbinu (gde je i sahranjen), kapelu, pored koje je 1988. godine izgrađena i nova crkva. Oba sakralna objekta su srušena u novembru 1991. godine, od strane hrvatske vojske, izvan ratnih operacija. Ruševine nisu uklonjene ni do danas (kraj 2018).[7]
Škola je osnovana 1830. godine. U ono doba zvala se niža pučka škola.[8]
Po popisu iz 1847. godine u mestu je bilo 1048 pravoslavnih Srba. Posle dvadeset leta, 1867. godine tu ih ima samo jedan čovek manje — 1047.[9] Godine 1885. Klokočevik se nalazio u Novo-gradiškom izbornom srezu za srpski crkveno-narodni sabor. U mestu je tada popisano 1047 pravoslavnih stanovnika.[10]
Parohija Klokočevik je krajem 19. veka bila parohija IV razreda sa selima: Vrhovina, Garčin, Zadubravlje, Ješevik, Korduševci, Poljanci, Selna, Trnjani i Šušnjevci.[11]
U selu je 1928. godine osnovana Zadruga za poljoprivredni kredit (Kreditna zadruga) koja je imala svoj dom sa bibliotekom i čitaonicom. Osnivač zadruge je bio sveštenik Dimitrije Mrihin. Nakon par godina, otvorene su zadružne prodavnice ne samo u Klokočeviku već i u okolnim selima.[12]
Slavonskobrodsko područje je 13. aprila 1964. godine u 09,30 sati pogodio zemljotres jačine 5,6 stepeni po Rihterovoj skali.[13] Epicentar je bio u Dilju, nedaleko Kindrova. U Klokočeviku su mnoge kuće bile oštećene i srušene, ali nije bilo poginulih. Tom prilikom su jako oštećene i dve zgrade škole, koje su morale da budu srušene. Posle toga sagrađena je nova zgrada osmogodišnje škole.
U selu postoje tri groblja: dva pravoslavna i jedno katoličko. Starije pravoslavno se nalazi u brdu iznad sela i više se ne koristi, dok se na ostala dva i dalje vrše sahranjivanja.[14]
Do teritorijalne reorganizacije u Hrvatskoj nalazio se u sastavu stare opštine Slavonski Brod.
Dušan Kašić o Klokočeviku i okolini[uredi | uredi izvor]
Dušan Kašić je zapisao da je Klokočevik bio naseljen Srbima ili još u tursko vreme, ili neposredno posle izgona Turaka. Oko 1700. godine Srbi ce nalaze u Trnjanima, Klokočeviku, Korduševcima, Šušnjevcima, Vrhovini, Ježeviku, Selni i Zdencima. Polovinom 18. veka u Klokočeviku ce nalazilo 25 srpskih kuća, a 1759. ima u selu 42 srpske kuće i parohijska drvena crkva Svete Trojice. U selu je 1755. godine bila i rimokatolička crkva i kapela (i 2020. godine postoji novoizgrađena katolička kapelica) sa 20 domova . Tek u 19. veku ojačala su i katolička i pravoslavna naselja u ovom kraju doseljavanjem. Katolici su dolazili najpre iz Like, kasnije iz Dalmacije i Zagorja, a pravoslavni iz Like i Banije. Tako je broj Srba do 1929. godine porastao, te je te godine Klokočevik imao 137 srpskih domova, Vrhovina 18, Ježevik 17, Korduševci 30, Trnjani 58, Šušnjevci 30, Selna 14, Poljanica 13. Klokočevičku crkvu su 1941. srušile ustaše. Ha parohijskom groblju sagradio je novu kapelu 1960. univerzitetski profesor dr Dušan Glumac, sin ovog kraja.[15]
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
Osmanlije su sprovele popis stanovništva Sandžaka Požega 1579. godine i tom prilikom u selu je popisano 18 kuća i prezimena: Ivanišev, Radević, Marković, Ružić, Martina, Milić, Mihala, Mike, Mikić, Feretić, Berošev, Perošev, Regić, Petrović, Lončarić, Kovač.[16]
U prvom popisu stanovništva, sprovedenom nakon proterivanja Osmanlija iz Slavonije, 1698. godine u selu je bilo osam domaćinstava i popisana su sledeća prezimena: Vuksanović, Miletić, Korenić, Verbanović, Stoianović, Pavlović, Vuksanić, Pustaija.[1]
Na popisu stanovništva 2011. godine, Klokočevik je imao 607 stanovnika.[17]
| godina | broj stanovnika[18] |
|---|---|
| 1857 | 485 |
| 1869 | 507 |
| 1880 | 500 |
| 1890 | 667 |
| 1900 | 779 |
| 1910 | 935 |
| 1921 | 965 |
| 1931 | 1 017 |
| 1948 | 847 |
| 1953 | 868 |
| 1961 | 921 |
| 1971 | 847 |
| 1981 | 713 |
| 1991 | 687 |
| 2001 | 650 |
Popis 1991[uredi | uredi izvor]
Na popisu stanovništva 1991. godine, naseljeno mesto Klokočevik je imalo 687 stanovnika, sljedećeg nacionalnog sastava:
Potrebno je napomenuti da su se zbog ratnih zastrašivanja od strane indoktriniranih katolika, mnogi Srbi izjasnili na tom popisu kao Hrvati, Jugosloveni ili neopredjeljeni. I danas, u 21. vijeku, ima veliki broj srpskih porodica, koje se zbog zaposlenja u državnoj službi i sl., deklarišu kao Hrvati, iako su srpskog porijekla.
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Spomenik iz doba komunističke vlasti u centru sela -
-
-
-
-
Novosagrađena katolička kapelica u selu -
-
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Zirdum, Andrija (2001). Počeci naselja i stanovništvo brodskog i gradiškog kraja 1698—1991. Slavonski Brod. str. 96.
- ^ „kulturna baština”. Arhivirano iz originala 4. 3. 2020. g. Pristupljeno 11. 2. 2020. Nevalidan unos
|dead-url=dead(pomoć) - ^ a b Ujević, Mate (1942). Hrvatska enciklopedija. Zagreb. str. 293.
- ^ Sršan, Stjepan (2001). Popis sandžaka Požega. Osijek.
- ^ Novak, Viktor (1986). Magnum Crimen, Pola vijeka klerikalizma u Hrvatskoj, reprint izdanje, poglavlje: Teror i katoličenje. Zagreb, Beograd: Nova knjiga. str. 694.
- ^ Arhijerejska namjesništva.
- ^ Gugl mape, zidine minirane (novije) srpske pravoslavne crkve u Klokočeviku.
- ^ Cuvaj, Antun. Građa za povijest školstva kraljevina Hrvatske i Slavonije. Zagreb. str. 487.
- ^ „Glasnik društva srpske slovesnosti”, Beograd 1872. godine
- ^ „Zastava”, Novi Sad 1885. godine
- ^ Šematizam pravoslavne srpske eparhije pakračke za godinu 1898. Eparhija pakračka. 1898.
- ^ „Uspeh zadrugarstva u okolini Slavonskog Broda”. Pravda. 8. 11. 1933.
- ^ „Na današnji dan 13.travnja”. 13. 4. 2017.
- ^ „Europe in 18 century”.
- ^ Kašić, Dušan (1988). Srpska naselja i crkve u sjevernoj Hrvatskoj i Slavoniji (PDF). Zagreb.
- ^ Sršan, Stjepan (2001). Popis Sandžaka Požega 1579. godine. Osijek. str. 130.
- ^ „Popis stanovništva 2011.”. Državni zavod za statistiku RH. Pristupljeno 24. 4. 2016.
- ^ „Naselja i stanovništvo Republike Hrvatske 1857—2001”. Pristupljeno 10. 2. 2020.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
 | Ovaj članak vezan za sela u Brodsko-posavskoj županiji je klica. Možete doprineti Vikipediji tako što ćete ga proširiti. |
