Tirol (država)
| Tirol Tirol | |
|---|---|
 | |
 | |
| Država |  Austrija |
| Admin. centar | Inzbruk |
| Predsednik | Ginter Plater |
| Površina | 12.640,17 km2 |
| Stanovništvo | 2017. |
| — broj st. | 746.513 |
| — gustina st. | 59,06 st./km2 |
| Zvanični veb-sajt | |
.svg)
Tirol (nem. Tirol) je jedna od devet saveznih pokrajina Republike Austrije, u njenom zapadnom delu. Glavni grad pokrajine je Inzbruk.
Položaj[uredi | uredi izvor]
Tirol zauzima zapadni deo Austrije. Pokrajina se graniči:
- na severu - Nemačka,
- na istoku - pokrajina Salcburg,
- na jugoistoku (preko Istočnog Tirola) - pokrajina Koruška,
- na jugu - Italija,
- na zapadu - Foralrberg.
Jedinstvenost Tirola među pokrajinama Austrije je njegova fizička podeljenost na veći, Severni Tirol i manji Istočni Tirol. Međusobno udaljenje je oko 20 km, a nastalo je izdvajanjem između njih položenog Južnog Tirola iz sastava nekadašnjeg Vojvodstva Tirol.
Prirodne odlike[uredi | uredi izvor]
Sa površinom od 12.640,17 km² Tirol je po veličini peta pokrajina u državi.
Reljef: Tirol je planinsko područje, u srcu Alpa. U većem delu pokrajine se pružaju Alpi i to: na severu Severnotirolski Krečnjački Alpi, na jugozapadu Retijski Alpi, na istoku Berhtesgadenski Alpi i na jugoistoku Tauern Alpi. Na krajnjem jugoistoku nalaze Tauern Alpi, čiji vrhovi prelaze visinu od 3.500 metara. Središnji deo pokrajine je dolinski (reka In), na nadmorskoj visini 400-700 metara. U Istočnom Tirolu je glavna reka Drava.
Klima: Zbog značajne nadmorske visine i planinskog tla Tirol ima oštriju kontinentalnu klimu, koja samo u višim delovima prelazi u planinsku.
Vode: Središnjim delom Severnog Tirola protiče reka In, koji se danas smatra sastavnim delom pokrajinskog identiteta. Glavne pritoke Ina na području Tirola su Grosah i Ciler. U istočnom delu je gornji tok reke Drave sa pritokom Izelom. Doline datih reka su glavne veze središnjeg i rubnih delova pokrajine. Pored vodotoka, u Tirolu postoji i niz manjih ledničkih jezera, od kojih je poznatije jezero Ahen.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Tirol je drevna oblast u istoriji Evrope, poznata pod datim nazivom još u ranom srednjem veku. Ona je bila nekadašnje vojvodstvo Svetog rimskog carstva. Današnja pokrajina nastala je od Vojvodstva Tirol po obrazovanju Republike Austrije posle Prvog svetskog rata. Prethodno je od dotadašnjeg vojvodstva odvojena južna polovina, naseljena mešovitim stanovništvom (Nemci, Italijani, Ladini), koja danas čini pokrajinu Trentino-Alto Adiđe u sklopu Italije. Pored toga, cepanjem dotadašnjeg vojvodstva Austriji su pripojena dva fizički nepovezana dela (današnji Severni i Istočni Tirol), koji su, i pored toga, obrazovali današnju pokrajinu.
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
Po poslednjim podacima iz 2017. godine Tirol ima preko 546 hiljada stanovnika, pa je peta austrijska pokrajina po broju stanovnika. Poslednjih decenija broj stanovnika raste.
Gustina naseljenosti je oko 59 st./km², što značajno niže od državnog proseka. Deo uz grad Inzbruk i dolina Ina su mnogo bolje naseljeni (>150 st./km²), dok su planinski krajevi na severu i jugu mnogo manje gustine naseljenosti (<25 st./km²).
Etnički sastav: Tirol je tradicionalno naseljen austrijskim Nemcima. Istorijskih manjina nema, ali se poslednjih decenija ovde naselio značajan broj doseljenika (posebno sa područja bivše SFRJ i Turaka), posebno u većim naseljima.
Privreda[uredi | uredi izvor]
Tirol je visokorazvijena pokrajina, posebno okolina grada Inzbruka. Tu je smeštena i najgušća mreža saobraćajnica.
Poljoprivreda: Iako je poslednjih decenija sa bržom industrijalizacijom došlo do smanjenja značaja poljoprivrede ona je i dalje razvijena, posebno stočarstvo.
Industrija: Preovlađuje visoko razvijena industrija vezana za područja Inzbruka i Kufštajna.
Turizam: Postoji nekoliko razvijenih turističkih grana u Tirolu. Grad Inzbruk je zbog svog vrednog starog jezgra važno turističko odredište u Austriji. Posebno je razvijen zimski i skijaški turizam na Alpima (poznata mesta Kicbil, Sankt Anton am Arlberg, Išgl), ali i turizam na vodi, vezan za jezera.
Upravna podela[uredi | uredi izvor]
Pokrajina se deli na 9 područnih jedinica - okruga (Bezirk) - 1 gradski okrug (tzv. statutarni grad) i 8 „uobičajenih“ okruga. Dalje se okruzi dele na opštine - ukupno njih 279.
| Br. | Statutarni grad /gradski okrug |
Matični naziv | - | Površina (u km²) |
Broj st. (2017) |
skr. |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Inzbruk | Innsbruck (Stadt) | - | 104,81 | 132.236 | I |
| Br. | Okrug | Matični naziv | Grad - sedište | Površina (u km²) |
Broj st. (2017) |
skr. |
| 3 | Imst (okrug) | Bezirk Imst | Imst | 1.723,82 | 58.982 | IM |
| 2 | Inzbruk-Land (okrug) | Bezirk Innsbruck Land | Inzbruk | 1.989,36 | 176.054 | IL |
| 4 | Kicbil (okrug) | Bezirk Kitzbühel | Kicbil | 1.162,25 | 63.489 | KB |
| 5 | Kufštajn (okrug) | Bezirk Kufstein | Kufštajn | 968,82 | 107.233 | KU |
| 6 | Landek (okrug) | Bezirk Landeck | Landek | 1.594,53 | 44.208 | LA |
| 7 | Lijenc (okrug) | Bezirk Lienz | Lijenc | 2.019,30 | 48.879 | LZ |
| 8 | Rojte (okrug) | Bezirk Reutte | Rojte | 1.235,67 | 32.399 | RE |
| 9 | Švac (okrug) | Bezirk Schwaz | Švac | 1.841,62 | 82.673 | SZ |
Okrug Linc pokriva celokupnu površinu Istočnog Tirola, pa su dati pojmovi postali sinonimi.
Zbirka slika važnijih gradova pokrajine[uredi | uredi izvor]
_from_NE_closer.jpg)
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Geografske | |
| Ostale | |