Heteroseksualnost
.svg){kind=small}
.svg)
Heteroseksualnost je seksualnost koja je usmerena ka osobi suprotnog pola. Pojam obuhvata emocije, potrebe, želje, interesovanja i osećanja, kao i seksualno ponašanje individua koje za partnera imaju osobu suprotnog pola. Ovaj pojam se najčešće odnosi na ljude, ali se isti koncept može primeniti na sve sisare. U žargonu se heteroseksualci nazivaju strejt osobama. Kao seksualna orijentacija, heteroseksualnost je „trajni obrazac emocionalnih, romantičnih i/ili seksualnih privlačnosti“ za osobe suprotnog pola; to se „takođe odnosi na nečiji osećaj identiteta zasnovan na tim privlačnostima, povezanim ponašanjima i članstvu u zajednici drugih koji dele te privlačnosti.“[1][2] Neko ko je heteroseksualac se obično naziva strejt.
Zajedno sa biseksualnošću i homoseksualnošću, heteroseksualnost je jedna od tri glavne kategorije seksualne orijentacije unutar heteroseksualno-homoseksualnog kontinuuma..[1] U svim kulturama, većina ljudi je heteroseksualna, i heteroseksualna aktivnost je daleko najčešći tip seksualne aktivnosti.[3][4]
Naučnici ne znaju tačan uzrok seksualne orijentacije, ali pretpostavljaju da je ona uzrokovana složenom interakcijom genetskih, hormonalnih i uticaja okoline,[5][6][7] i ne vide to kao izbor.[5][6][8] Iako nijedna teorija o uzroku seksualne orijentacije još nije dobila široku podršku, naučnici favorizuju teorije zasnovane na biologiji.[5] Postoji znatno više dokaza koji podržavaju nesocijalne, biološke uzroke seksualne orijentacije nego socijalne, posebno za muškarce.[3][9][10]
Definicije[uredi | uredi izvor]
Starogrčka reč ἕτερος znači različit.[12][13] Reč heteroseksualnost se pojavila kada je Karl-Marija Kertbenji 1868. smislio termin homoseksualnost, i to da bi označila njenu suprotnost. Ovaj pridev se prvi put pojavio u štampanom delu 1880. Izraz heteroseksualnost označava: seksualnu orijentaciju osobe ka osobama suprotnog pola (na primer, govori se o ženskoj heteroseksualnosti ako je seksualno naklonjena pojedinim muškarcima), samoidentifikaciju osobe kao heteroseksualne u smislu seksualnog identiteta, i praktikovanje seksualnog čina između različitih polova.
Trenutna upotreba termina heteroseksualac ima svoje korene u široj tradiciji taksonomije ličnosti iz 19. veka. Termin heteroseksualac je skovao Karl Marija Kertbeni uz reč homoseksualac 1869. godine.[14] Termini nisu bili u trenutnoj upotrebi tokom kasnog devetnaestog veka, ali su ih ponovo uveli Ričard fon Kraft-Ebing i Albert Mol oko 1890. godine.[14] Imenica je ušla u širu upotrebu od ranih 1920-ih, ali je u opštu upotrebu ušla tek 1960-ih. Kolokvijalno skraćivanje „hetero” je posvedočeno od 1933. Apstraktna imenica „heteroseksualnost” prvi put je zabeležena 1900. godine.[15] Reč „heteroseksualac“ je navedena u Merijam-Vebsterovom Novom međunarodnom rečniku 1923. godine kao medicinski termin za „morbidnu seksualnu strast prema osobi suprotnog pola“; međutim, 1934. godine u njihovom Drugom neskraćenom izdanju to je definisano kao „manifestacija seksualne strasti prema suprotnom polu; normalna seksualnost”.[16]
U LGBT slengu, termin odgajivač je korišćen kao omalovažavajuća fraza za ismevanje heteroseksualaca. Hiponimi za heteroseksualac uključuju heterofleksibilan.[17][18]
Reč se može neformalno[19] skratiti na „hetero“.[20] Termin strejt je nastao kao gej sleng termin za heteroseksualce sredinom 20. veka, koji na kraju dolazi od fraze „ići pravo“ (kao u „ravno i usko“), ili prestati da se baviš homoseksualnim seksom. Jedna od prvih upotreba reči na ovaj način bila je 1941. od strane autora Dž. V. Henrija.[21] Henrijeva knjiga se ticala razgovora sa homoseksualnim muškarcima i koristila je ovaj izraz u vezi sa ljudima koji su identifikovani kao bivši gejevi. Sada je to jednostavno kolokvijalni izraz za „heteroseksualac”, koji se tokom vremena promenio u pogledu primarnog značenja. Neki se protive upotrebi termina strejt zato što on implicira da su homoseksualci iskrivljeni.[22]
Demografija[uredi | uredi izvor]
U svom pregledu literature iz 2016, Bajli et al. izjavili su da „očekuju da je u svim kulturama velika većina pojedinaca seksualno predisponirana isključivo za drugi pol (tj. heteroseksualna)“ i da nema ubedljivih dokaza da je demografija seksualne orijentacije mnogo varirala u zavisnosti od vremena ili mesta.[3] Heteroseksualna aktivnost između samo jednog muškarca i jedne žene je daleko najčešći tip socioseksualne aktivnosti.[4]
Prema nekoliko velikih studija, 89% do 98% ljudi je imalo samo heteroseksualni kontakt tokom svog života;[23][24][25][26] ali ovaj procenat pada na 79-84% kada su bilo istopolna privlačnost ili ponašanje su prijavljeni.[26]
Jedna studija iz 1992. je objavila da je 93,9% muškaraca u Britaniji imalo samo heteroseksualno iskustvo, dok je u Francuskoj taj broj prijavljen na 95,9%.[27] Prema anketi iz 2008. godine, 85% Britanaca ima samo seksualni kontakt sa suprotnim polom, dok se 94% Britanaca izjašnjava kao heteroseksualci.[28] Slično, istraživanje britanskog Ureda za nacionalnu statistiku (ONS) iz 2010. pokazalo je da se 95% Britanaca identificiralo kao heteroseksualno, 1,5% Britanaca se izjasnilo kao homoseksualno ili biseksualno, a posljednjih 3,5% dalo je nejasnije odgovore kao što je „ne znam“, „drugo“, ili nije odgovorio na pitanje.[29][30] U Sjedinjenim Državama, prema izveštaju Instituta Vilijams iz aprila 2011,96 % ili približno 250 miliona odrasle populacije je heteroseksualno.[31][32]
Teorije[uredi | uredi izvor]
U teoriji psihoanalize heteroseksualnost se razlikuje od homoseksualnosti u izboru objekta. Stoga se može smatrati kao njena suprotnost. Definisati heteroseksualnost samu po sebi je teži zadatak. Kriterijum biološke reprodukcije se nameće kao očigledan, ali to nije sistemski potpuno objašnjenje. Klasična psihoanalitička škola smatra heteroseksualniost kao završnu fazu u seksualnom razvoju jedinke, pri čemu se reprodukcija smatra njenim vrhunskim ciljem.
Istorija heteroseksualnosti se prepliće sa istorijskim razvojem porodičnih odnosa i vladajućom demografskom politikom. Briga o deci je kroz istoriju bila prevashodno ženski zadatak, materinstvo je bilo jedini odraz njihovog identiteta, tako da je za feministički pokret patrijarhalna heteroseksualnost predstavljala oružje kojim je održavan potčinjeni položaj žene.
Heteroseksualnost se u biologiji pojavljuje kao nagon za seksualnim spajanjem sa jedinkama drugog pola i potvrđivanje svoje polne uloge, pri čemu je ovaj nagon kod ljudi uglavnom razdvojen od reprodukcionog instinkta. Primeri za to su: sterilitet, kontracepcija, alternativne forme seksa i apstinencija.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b „Sexual orientation, homosexuality and bisexuality”. American Psychological Association. Arhivirano iz originala 8. 8. 2013. g. Pristupljeno 10. 8. 2013.
- ^ „APA California Amicus Brief” (PDF). Courtinfo.ca.gov. Pristupljeno 2013-10-11.
- ^ a b v Bailey, J. Michael; Vasey, Paul; Diamond, Lisa; Breedlove, S. Marc; Vilain, Eric; Epprecht, Marc (2016). „Sexual Orientation, Controversy, and Science”. Psychological Science in the Public Interest. 17 (2): 45—101. PMID 27113562. doi:10.1177/1529100616637616
.
- ^ a b „Human sexual activity - Sociosexual activity”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2019-12-21.
- ^ a b v Frankowski, B. L.; American Academy of Pediatrics Committee on Adolescence (jun 2004). „Sexual orientation and adolescents”. Pediatrics. 113 (6): 1827—32. PMID 15173519. doi:10.1542/peds.113.6.1827 .
- ^ a b Lamanna, Mary Ann; Riedmann, Agnes; Stewart, Susan D (2014). Marriages, Families, and Relationships: Making Choices in a Diverse Society. Cengage Learning. str. 82. ISBN 978-1-305-17689-8. Pristupljeno 11. 2. 2016. „The reason some individuals develop a gay sexual identity has not been definitively established – nor do we yet understand the development of heterosexuality. The American Psychological Association (APA) takes the position that a variety of factors impact a person's sexuality. The most recent literature from the APA says that sexual orientation is not a choice that can be changed at will, and that sexual orientation is most likely the result of a complex interaction of environmental, cognitive and biological factors...is shaped at an early age...[and evidence suggests] biological, including genetic or inborn hormonal factors, play a significant role in a person's sexuality (American Psychological Association 2010).”
- ^ Gail Wiscarz Stuart (2014). Principles and Practice of Psychiatric Nursing. Elsevier Health Sciences. str. 502. ISBN 978-0-323-29412-6. Pristupljeno 11. 2. 2016. „No conclusive evidence supports any one specific cause of homosexuality; however, most researchers agree that biological and social factors influence the development of sexual orientation.”
- '^ Gloria Kersey-Matusiak (2012). Delivering Culturally Competent Nursing Care. Springer Publishing Company. str. 169. ISBN 978-0-8261-9381-0. Pristupljeno 10. 2. 2016. „Most health and mental health organizations do not view sexual orientation as a 'choice.”
- ^ LeVay, Simon (2017). Gay, Straight, and the Reason Why: The Science of Sexual Orientation. Oxford University Press. ISBN 9780199752966.
- ^ Balthazart, Jacques (2012). The Biology of Homosexuality. Oxford University Press. ISBN 9780199838820.
- ^ „Sex Position – Missionary / The Man-on-Top Position”. sexual-health-resource.org. Arhivirano iz originala 11. 5. 2008. g.
- ^ Klein, Ernest, A Comprehensive Etymological Dictionary of the English Language: dealing with the origin of words and their sense development thus illustrating the history of civilization and culture, p. 345. Oxford: Elsevier, 2000
- ^ „Hetero | Define Hetero at Dictionary.com”. Dictionary.reference.com. Pristupljeno 2016-07-07.
- ^ a b Oosterhuis, Harry (1. 6. 2012). „Sexual Modernity in the Works of Richard von Krafft-Ebing and Albert Moll”. Medical History. 56 (2): 133—155. PMC 3381524 . PMID 23002290. doi:10.1017/mdh.2011.30.
- ^ Mills, Jonathan, Love, Covenant & Meaning, p. 22, Regent College Publishing, 1997.
- ^ Katz, Jonathan Ned (1995) The Invention of Heterosexuality, p. 92. New York, NY: Dutton. . Penguin Books. ISBN 0-525-93845-1.
- ^ Porn.com: Making Sense of Online Pornography - Page 229, Feona Attwood - 2010
- ^ Patience: A Gay Man's Virtue - Page 80, La Lumiere - 2012
- ^ "hetero." Dictionary.com Unabridged. Random House, Inc. 12 May. 2012. Dictionary.com.
- ^ „hetero”. Merriam-Webster. Pristupljeno 2013-10-11.
- ^ Henry, G. W. (1941). Sex Variants: A Study of Homosexual Patterns. New York: Paul B. Hoeber
- ^ Encyclopedia Of School Psychology - Page 298, T. Steuart Watson, Christopher H. Skinner - 2004
- ^ Laumann, E. O., Gagnon, J. H., Michael, R. T., & Michaels, S. (1994). The social organization of sexuality: Sexual practices in the United States. Chicago: University of Chicago Press.
- ^ Wellings, K., Field, J., Johnson, A., & Wadsworth, J. (1994). Sexual behavior in Britain: The national survey of sexual attitudes and lifestyles. London, UK: Penguin Books.
- ^ Bogaert, A. F. (septembar 2004). „The prevalence of male homosexuality: the effect of fraternal birth order and variations in family size”. Journal of Theoretical Biology. 230 (1): 33—7. Bibcode:2004JThBi.230...33B. PMID 15275997. doi:10.1016/j.jtbi.2004.04.035. Bogaert argues that: "The prevalence of male homosexuality is debated. One widely reported early estimate was 10% (e.g., Marmor, 1980; Voeller, 1990). Some recent data provided support for this estimate (Bagley and Tremblay, 1998), but most recent large national samples suggest that the prevalence of male homosexuality in modern western societies, including the United States, is lower than this early estimate (e.g., 1–2% in Billy et al., 1993; 2–3% in Laumann et al., 1994; 6% in Sell et al., 1995; 1–3% in Wellings et al., 1994). It is of note, however, that homosexuality is defined in different ways in these studies. For example, some use same-sex behavior and not same-sex attraction as the operational definition of homosexuality (e.g., Billy et al., 1993); many sex researchers (e.g., Bailey et al., 2000; Bogaert, 2003; Money, 1988; Zucker and Bradley, 1995) now emphasize attraction over overt behavior in conceptualizing sexual orientation." (p. 33) Also: "...the prevalence of male homosexuality (in particular, same-sex attraction) varies over time and across societies (and hence is a "moving target") in part because of two effects: (1) variations in fertility rate or family size; and (2) the fraternal birth order effect. Thus, even if accurately measured in one country at one time, the rate of male homosexuality is subject to change and is not generalizable over time or across societies." (p. 33)
- ^ a b Hope, Debra A, ur. (2009). Contemporary Perspectives on Lesbian, Gay, and Bisexual Identities. Nebraska Symposium on Motivation. 54. ISBN 978-0-387-09555-4. doi:10.1007/978-0-387-09556-1.
- ^ „Sexual Behavior Levels Compared in Studies In Britain and France”. The New York Times. 8. 12. 1992.
- ^ „Sex uncovered poll: Homosexuality”. Guardian. London. 26. 10. 2008. Pristupljeno 24. 8. 2010.
- ^ Harford, Tim (1. 10. 2010). „More or Less examines Office for National Statistics figures on gay, lesbian and bisexual people”. BBC.
- ^ „Measuring Sexual Identity: Evaluation Report, 2010”. Office for National Statistics. 23. 9. 2010.
- ^ Gates, Gary (april 2011). „How Many People are Lesbian, Gay, Bisexual and Transgender?”. The Williams Institute. Arhivirano iz originala 21. 7. 2017. g. Pristupljeno 12. 5. 2014.
- ^ Gates, Gary (april 2011). „How many people are lesbian, gay, bisexual, and transgender?” (PDF). The Williams Institute. str. 1.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Bohan, Janis S. (1996). Psychology and Sexual Orientation: Coming to Terms. Routledge. ISBN 0-415-91514-7.
- Kinsey, Alfred C.,; et al. Sexual Behavior in the Human Male. Indiana University Press. ISBN 0-253-33412-8.
- Kinsey, Alfred C.,; et al. (1998). Sexual Behavior in the Human Female. Indiana University Press. ISBN 0-253-33411-X.
- LeVay, Simon. Gay, Straight, and the Reason Why: The Science of Sexual Orientation, Oxford University Press, 2017
- Johnson, P. (2005) Love, Heterosexuality and Society. London: Routledge
- Answers to Your Questions About Sexual Orientation and Homosexuality. American Psychiatric Association.
- Dalzell, Tom; Victor, Terry (2007). The concise new Partridge dictionary of slang and unconventional English. Routledge. ISBN 978-0-415-21259-5.
- Dalzell, Tom (2008). The Routledge dictionary of modern American slang and unconventional English. Taylor & Francis. ISBN 978-0-415-37182-7.
- Dynes, Wayne R.; Johansson, Warren; Percy, William A.; Donaldson, Stephen (1990). Encyclopedia of homosexuality, Volume 1. Garland Pub. ISBN 978-0-8240-6544-7.
- Green, Jonathon (2005). Cassell's dictionary of slang (2 izd.). Weidenfeld & Nicolson. ISBN 978-0-304-36636-1.
- Marks, Georgette A.; Johnson, Charles Benjamin; Pratt, Jane (1984). Harrap's Slang dictionary: English-French/French-English
. Harrap. ISBN 978-0-245-54047-9. - Partridge, Eric; Dalzell, Tom; Victor, Terry (2006). The New Partridge Dictionary of Slang and Unconventional English: J-Z (reprint izd.). Taylor & Francis. ISBN 978-0-415-25938-5.
- Schemann, Hans; Knight, Paul (1995). German-English dictionary of idioms. Routledge. ISBN 978-0-415-14199-4.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
Mediji vezani za članak Heteroseksualnost na Vikimedijinoj ostavi
- Keel, Robert O., Heterosexual Deviance Arhivirano na sajtu Wayback Machine (30. avgust 2008). (Goode, 1994, chapter 8, and Chapter 9, 6th edition, 2001.) Sociology of Deviant Behavior: FS 2003, University of Missouri–St. Louis.
- Coleman, Thomas F., What's Wrong with Excluding Heterosexual Couples from Domestic Partner Benefits Programs? Arhivirano na sajtu Wayback Machine (1. jun 2022) Unmarried America, American Association for Single People.
