Хионантус
| Hionantus | |
|---|---|
| |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Divizija: | |
| Klasa: | |
| Red: | |
| Porodica: | |
| Rod: | Chionanthus
|
| Binomno ime | |
| Chionanthus virginicus L.
| |
Hionantus, snežni cvet (Chionanthus virginicus L.) Ime roda je Grčkog porekla od reči χιον - sneg i ανθος – cvet i označava snežno bele cvetove ove biljke. Ime vrste po državi Virdžinija u kojoj se pored ostalih javlja od prirode. Pripada familiji Oleaceae.
Opis vrste[uredi | uredi izvor]
Raste kao žbun ili manje drvo do visine od 10 m, često sa više stabala koje kreću od zemlje. Uvek širi nego viši.
Listovi su naspramni ili naizmenični, izduženo eliptični do ovalni, čak objajasti. Oblika listova dosta varira. Srednje do tamnozeleni, sa naličja svetliji i često dlakavi, na celoj površini ili samo uz nerve.
Cvetovi izuzetno dekorativni, mirišljavi, beli. Javljaju se u cvastima dužine i do 25 cm, širine do 12 cm. Javljuju se u proleće na dvogodišnjem drvetu od marta do juna, zavisno od lokacije na kojoj raste. Cveta obilno, paralelno sa listanjem. Cvetovi su resasti i po ovoj osobini biljka je dobila englesko ime fringetree (fringe - resa). Pojedinačni cvetovi se sastoje uglavnom iz 4 latice, svaka dužine oko 2,5 cm a širine 3-4 mm. Cvetovi su uvek jednopolni, a sama biljka dvodoma, retko jednodoma. Cveta i plodonosi od 3-5. godine.
Plod je plava do skoro crna koštunica prekrivena pepeljkom, duga do 2,5 cm. Javlja se u grozdovima koji su često zaklonjeni listovima. Privlači ptice i ostale životinje. Sazreva krajem leta ili početkom jeseni. Ubrzo po sazrevanju i opada. Najčešće sadrži samo jedno seme, retko dva ili tri, obavijena izuzetno razvijenim endokarpom.
Seme (koštica) je ovalno duguljasto sa plitkim brazdama, 10-15 mm dugo i 5-7 mm široko. Na preseku se uočava dobro razvijen embrion (dužine 5-10 mm) uronjen u masu endosperma. Klijanje je epigeično i odigrava se, u prirodi, u proleće druge godine od sazrevanja ploda zbog dvostruke dormantnosti semena[1][2][3][4].
Areal[uredi | uredi izvor]
Od prirode se javlja od Pensilvanije do Floride i Teksasa do Misurija. Javlja se na bogatim i dobro dreniranim zemljištima obala reka, nižih padina, a najčešće je prisutan u mešovitim četinarsko-lišćarskim šumama. Najbolje uspeva na otvorenim i poluotvorenim mestima, od klimatske zone 5 do 9. U Srbiju nije introdukovan[4].
Bioekološke karakteristike[uredi | uredi izvor]
Raste sporo i slabo podnosi orezivanje (može da se osuši ako se ukloni više od trećine novoizrasle mase). Najbolje raste na vlažnim zemljištima i zaštićenim pozicijama.
Primena[uredi | uredi izvor]
Dekorativna je vrsta zbog cvasti i plodova. Muške cvasti su efektivnije od ženskih zbog dužih latica, zbog čega su muški primerci traženiji, ali je pol jedinke nemoguće odrediti pre sazrevanja tj. početka cvetanja. Ženski primerci, sa druge strane u jesen bivaju okićeni plodovima dok su muški primerci za ovo uskraćeni. Jesenja jasno žuta boja listova dobar je kontrast sa udikama i zimzelenim vrstama.
Kora se koristi u narodnoj medicini kao tonik, diuretik i protiv groznice, a tečnost koja se dobija kuvanjem kore korena protiv iritacija kože[5].
Razmnožavanje[uredi | uredi izvor]
Na nivou vrste hionantus se razmnožava semenom. Sakupljanje plodova treba sprovesti kada koštunica promeni boju u purpurnu što pre dok ih ptice ne pojedu. Promena boje je od avgusta u toplijim područjima do oktobra novembra u hladnijim. Mesnati perikarp uklanja se maceracijom ručno ili mehanički. Seme je obavijeno debelim endokarpom dok je semenjača pergamenasta. Seme sadrži 40% vlage po sazrevanju; ukoliko se seme skladišti na niskim temperaturama vlagu treba smanjiti na 22%[1]. Dormantnost semena je izazvana tvrdim endokarpom i inhibitorima koji se nalaze u endospermu i epikotilu. Zahteva prvo topli period od 3 do 5 meseci da bi došlo do probijanja radikule i rasta korena dok epikotil ostaje dormantan (prvu vegetaciju) i tek posle hladnog perioda (naredna zima) razvija se nadzemni deo[5][2]. Tretman giberelinom može da ubrza klijanje[4].
Hionantus može da se razmnoži i okuliranjem u julu. Zelene reznice mogu se uzeti tokom juna-jula i ožiliti u supstratu od 3 dela treseta i 1 deo peska uz prethodno tretiranje indolbuternom kiselinom u prahu (1-2%)[6].
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Carpenter, W. J., Ostmark, E. R., & Sheehan, T. J. (1991): Recommendation for germination fringetree Chionanthus virginicus L. seed. Proceedings of the Florida State Horticultural Society 104: 337-340
- ^ a b Dirr, M. A. (1990): Manual of woody landscape plants: their identification, ornamental characteristics, culture, propagation and uses. Stipes Publ. Co., Champaign, Illinois
- ^ Redcay, S. & Frett, J. J. (1990): Germination of doubly dormant Chionanthus virginicus seed. HortScience 25:627
- ^ a b v Grbić, M., Nikolić, A., Skočajić, D., Đukić, M., D., & Đunisijević, D. (2005): Uticaj giberelinske kiseline na klijanje semena Chionanthus virginicus L. Glasnik Šumarskog fakulteta 91, Beograd: 89-96, http://glasnik.sfb.bg.ac.rs/prikazi_clanak.php?id=1066
- ^ a b Gill, J. & Pogge, F. L. (1974): Seeds of woody plants in the United States. Agricultural Handbook 450. USDA. Washington, D. C.
- ^ Grbić, M. (2004): Proizvodnja sadnog materijala - Vegetativno razmnožavanje ukrasnog drveća i žbunja. Univerzitet u Beogradu. Beograd ISBN 86-7602-009-4
