Crkva Svetog Nikole u Sredskoj (Bogoševci)
| Crkva Svetog Nikole u Sredskoj (Bogoševci) | |
|---|---|
 Crkva Svetog Nikole | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Sredska, zaselak Bogoševci |
| Opština | Prizren |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | prva polovina 17. veka |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture od izuzetnog značaja |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Pokrajinski zavod za zaštitu spomenika kulture Kosova i Metohije |
Crkva Svetog Nikole u Sredskoj, (zaselak Bogoševci), naseljenom mestu na teritoriji opštine Prizren, na Kosovu i Metohiji, predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od izuzetnog značaja.
Položaj i arhitektura crkve[uredi | uredi izvor]
U zaseoku Bogoševci, na seoskom groblju, na terasastoj zaravni koja se strmo spušta ka obali reke, smeštena je jednobrodna, poluobličasto zasvedena crkva koja se po svojim arhitektonskim odlikama i živopisu datuje u kraj 16. ili početak 17. veka. Preciznije određenje zauvek je nestalo sa oštećenjem ktitorskog fresko natpisa.
Nevelika, predstavlja mali, skladano građen objekat, Crkva Sv. Nikole ima tri graditeljske faze. Njen istočni – najjstariji deo čini pravougaona crkvica završena na istočnoj strani polukružnom oltarskom apsidom u vidu niše, koja je u nastavku na fasadi izvučena u obliku trostranog ispada sa blago naznačenim pilastrima, a levo i desno od oltarske apsidalne niše su dve male polukružne niše koje označavaju prostore đakonikona i proskomidije. Fasadna dekoracija je izražena i nišama jedinstvenog profila na svim stranicama apside, kao i lučnim slepim zasvedenim nišama koje naglašavaju južnu površinu fasade.
U skučenoj unutrašnjosti, osvetljenoj kroz po jedan prozor sa juga i istoka, izvedene su samo polukružne niše oltara i protezisa. Spolja je oltarska niša dobila trostrani oblik, a severna fasada, na kojem nema otvora, oživljeno je dvema nišama. Na njihovu proskinitarnu namenu ukazuje sačuvano slikarstvo, te se, kao fresko-ikone, u njima nalaze dopojasne predstave Svetog arhanđela Mihaila i Svete Petke.
Crkvu je živopisao 1887. godine živopisac Jakov Radev. Ispod ovog novijeg sloja iz navedenog perioda nalazi se staraiji iz vremena građenja crkve. Unutrašnjom dekoracijom i oblikovanjem prostora vidno mesto zauzima lep ikonostas koji je dosta dobro očuvan. U crkvi Sv. Nikole, koja je danas saborna za sva sela u Sredačkoj župi, čuva se značajna zbirka hronološki i stilski različitih ikona sa ovoga područja.
Srazmerno dobro očuvan prvobitni živopis datuje se na osnovu stilskih obeležja u kraj XVI ili početak XVII veka. Ikonografska šema je uobičajena za period u kome su freske nastale. U prvoj zoni su stojeće figure svetitelja, u drugoj poprsje svetitelja, u trećoj ciklus Stradanja Hristovih, u četvrtoj zoni su Praznici a na svodovima Preobraženje a sa strane predstave Hrista i Vaznesenja sa sa poprsjima proroka. Dobro sačuvana celina zidnih slika unutar crkve delo je nepoznatog majstora sigurnog crteža i sklonog narativnosti, tako da je uspeo da u ovom hramu nevelikih razmera bez sažimanja prikaže potpuni uobičajeni program. Sudeći po dobro sačuvanoj ikoni Svete Varvare, on je najverovatnije izveo i ikone za oltarsku pregradu.
Uz crkvu je naknadno i nesolidno dozidana priprata, nad kojom se uzdiže drvena zvonara. Priprata je prostrana, u osnovi pravougaona građevina nešto viša od crkve, poluobličasto zasvedena, osvetljena kroz uzani prozor sa juga i sa dva ulaza na zapadu i jugu. Pripratu je 1875. godine zidao Živko Šipić poznati graditelj sredine XIX veka. U novije vreme (poslednje decenije XX veka) je sa zapadne strane crkve dodat zatvoreni drveni trem sa zvonikom, pokriven salonit pločama. U blizini crkve se nalazi parohijski dom, a u porti je smešteno groblje.
Konzervacija arhitekture skromnog obima obavljena je 1959. i 1960. godine
-
Ulaz u crkvu -
Južna strana crkve -
Majka Božija - Šira od Nebesa -
Tajna večera -
Oltarska freska svetih otaca -
Sveti Nikola -
Sveti Simeon i Sava -
Sveti Romano
Osnov za upis u registar[uredi | uredi izvor]
Rešenje Zavoda za zaštitu i naučno proučavanje spomenika kulture AKMO u Prištini, br. 119 od 20.12.1956.g. Zakon o zaštiti spomenika kulture i prirodnih retkosti (Sl. glasnik NRS br. 54/4).
Ivan Jastrebov o ovoj crkvi[uredi | uredi izvor]
Ivan Jastrebov je zapisao da na ovoj crkvi postoji natpis o tome da je crkva podignuta i posvećena Sv. nikolaju za vreme popa Stojana, ali bez godine. Natpis glasi: Izvoljenijem Oca i pospješenijem Sina i svršenijem Svetoga Duha popisa s sij sveti i Božestveni hram iža v svetih oca našego arhijereja i čudostvorca Hristova mirkikijskijevo Nikolaja pri popo Stoianu.[1]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Jastrebov, Ivan (2018). Stara Srbija i Albanija, pp. 180. Beograd: Službeni glasnik.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Pajkić P. (1958). Crkve Sredačke župe iz turskog perioda. Glasnik Muzeja Kosova i Metohije, III (Priština 1958), 81-91;
- Šuput M. (1991). Spomenici srpskog crkvenog graditeljstva XVI-XVII vek. Beograd, 131.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- „Crkva Sv. Nikole u selu Bogoševci — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU.
- Republički zavod za zaštitu spomenika kulture - Beograd
- Lista spomenika
- Crkva Sv. Nikole
Napomena: Sadržaj ovog članka je jednim delom ili u celosti preuzet sa http://www.sanu.ac.rs. Nosilac autorskih prava nad materijalom je dao dozvolu da se isti objavi pod slobodnom licencom. Dokaz o tome se nalazi na OTRS sistemu, a broj tiketa sa konkretnom dozvolom je 2009072410055859.
