Četnici u balkanskim ratovima
Srpska četnička organizacija je bila organizovana gerilska frakcija koja se borila na prostoru Makedonije u Osmanskom carstvu od 1903. do 1912. godine, koja je potom stavljena pod kontrolu Vojske Kraljevine Srbije. Tokom balkanskih ratova (1912—1913) postojalo je nekoliko četničkih odreda.
Srpska vrhovna komanda je neposredno pred izbijanje Prvog balkanskog rata odlučila da oružane pripadnike srpske četničke organizacije u Srbiji i Osmanskom carstvu iskoristi na dva načina. Prva grupa četnika imala je pre izbijanja rata da pređe u Tursku i vrši diverzije i mobilizaciju Srba u Turskoj, dok je druga grupa četnika u sastavu srpske vojske imala da nastupa kao avangarda ispred jedinica regularne srpske vojske.
Četnici koji su se već nalazili na teritoriji Turske imali su zadatak da ometaju mobilizaciju i koncentraciju turske vojske vršenjem diverzija na sredstva komunikacije-železnicu, puteve, telegrafe i da pripreme četničku delatnost u pozadini turskih trupa nakon početka ratnih operacija. U ovu grupu spadao je Vasilije Trbić koji je ometao kretanje turske vojske preko prevoja Babune. Vojin Popović Vuk takođe je pre početka rata poslat u Tursku kao šef Gorskog štaba. za razliku od Trbića, njegov zadatak je bio da na planini Kozjak i okolnim srpskim selima Kumanovske i Preševske kaze mobiliše srpske seljake, članove srpske četničke organizacije i da po izbijanju rata sa tako sastavljenim četama krene u susret srpskoj vojsci ka srpsko-turskoj granici čisteći manje turske posade i opkoljavajući turske posade na istočnom sektoru granice i tako omogući omogući munjevito nastupanje srpske vojske ka Ovčem polju kao što je predviđao srpski ratni plan. Sa Popovićem su oko sredine septembra u Tursku prešli i vojvode Jovan Babunski, Spasa Garda, Krsta Kovačević, Vanđel Dimitrijević, Jovan Dovezenski, Doksim Mihailović i Dušan Dimitrijević i oko 40 četnika veterana. U trenutku izbijanja rata Vojin Popović je pod svojom komandom imao oko 1500 četnika u turskoj pozadini.[1]
Tokom Prvog balkanskog rata, četnici su korišćeni kao prethodnica da bi ublažili napredovanje neprijateljske armije, napadima na komunikacije iza neprijateljskih linija, praveći teren za žandarmeriju i da bi uspostavili osnovnu upravu u okupiranim područjima.[2] Korišćeni su i u Drugom balkanskom ratu takođe.[2]
Među značajnim odredima bili su:
- Dobrovoljački odred, komandant Vojin Popović.
- Lapski odred, komandant Vojislav Tankosić.
- Treći armijski odred majora Marjanovića
- Medveđa
- Kuršumlija
- Lukovo
- Kolašin
Vojska Kraljevine Srbije koristila je četnike i u Prvom svjetskom ratu jer su se pokazali kao veoma korisni tokom balkanskih ratova.[2]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Uroš Šešum, Četnici u Prvom balkanskom ratu 1912, Srpske studije 3 (2012), 71-72;
- ^ a b v Tomasevich 1975, str. 117.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Tomasevich, Jozo (1975). The Chetniks. Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-0857-9.
- Trifunović, Ilija (1933). Trnotivim stazama (na jeziku: srpski). Belgrade.
| Komandanti | |
|---|---|
| Borci | |
| Kapelani | |
