Srbobran

Srbobran
Srbobran;
	Srbobran
Administrativni podaci
Država	Srbija
Autonomna pokrajina	Vojvodina
Upravni okrug	Južnobački
Opština	Srbobran
Stanovništvo
— 2022.	10.496
— gustina	53/km2
Geografske karakteristike
Koordinate	45° 32′ 53″ S; 19° 47′ 32″ I / 45.54801° S; 19.79232° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	80 m
Površina	197,2 km2
	Srbobran Srbobran na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj	21480
Pozivni broj	021
Registarska oznaka	NS
Veb-sajt	www.srbobran.rs

Srbobran je gradsko naselje u Srbiji i sedište istoimene opštine u Južnobačkom okrugu. Prema popisu iz 2022. bilo je 10.496 stanovnika. Ovde se nalazi Srpska pravoslavna crkva i Gimnazija i stručna škola „Svetozar Miletić”.

Nazivi[uredi | uredi izvor]

Grad se ranije zvao Sentomaš. Srbobran je poznat po još nekim nazivima na drugim jezicima: mađ. Szenttamás, hrv. Sveti Tomo, nem. St. Thomas, Thomasberg.

Nazivi za delove Srbobrana su: Centar, Begluk (deo severno od Krivaje), Tuk (istočni deo), Vašarište (deo južno od Kanala Dunav—Tisa—Dunav), Unčić i Kać (zapadni delovi, na putu za Vrbas), Jamure (pretežno romski deo) itd.

Geografija[uredi | uredi izvor]

Grad Srbobran većim delom leži na levoj, a manjim delom na desnoj obali Velikog bačkog kanala. Sa severa i istoka opasan je meandrom rečice Krivaje, koja se istočnije od Srbobrana uliva u Veliki bački kanal.

Geografski položaj Srbobrana je veoma povoljan. U njemu se ukrštaju dva značajna suvozemna puta. Meridijanskog pravca je međunarodni put koji povezuje jug sa severom Srbije, odnosno Srednju i južni Evropu. Uporedničkog pravca je i put koji povezuje Podunavlje sa Potisjem. Isti uporednički pravac, pokraj južne strane naselja ima i železnička pruga Sombor-Bečej. Povoljan geografski položaj i blizina Novog Sada, uticali su da se Srbobran razvije u jedno od većih i značajnijih naselja u Vojvodini.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Svoj današnji naziv, Srbobran je dobio po šancu-utvrđenju simbolično nazvanom „Srbobran“, izgrađenom za odbranu u borbama koje su vođene u Srbobranu 1848. i 1849. godine, za autonomiju i nacionalna prava Srba u bivšoj Austrougarskoj (Bitka kod Sentomaša).

Srbobranska velika Bogojavljenska pravoslavna crkva ponovo je osvećena aprila 1939. godine. Ta monumentalna građevina sa visokim zvonicima podignuta je između 1802-1807. godine. Međutim stradala je tokom mađarske revolucije 1848-1849. godine toliko (od rušenja i paljenja), da su ostali samo zidovi, u kojima su ostala topovska đulad. Crkva je privremeno obnovljena 1852. godine, a ukrašena tek 1864-1866. godine kada je ikonostas oslikao ikonopisac Novak Radonić. Hram je loše prošao i tokom Prvog svetskog rata, kada su mu skinuta sva zvona od strane austrougarske vojske, a takođe oronuo zbog neodržavanja. Posle rata je usledila obnova koju su izveli angažovani stručnjaci, vredna 375.000 dinara. Čin osvećenja je obavio episkop bački Irinej Ćirić uz sasluženje srbobranskog prote Gojka Kaćanskog.^[1]

Te 1939. je građen betonski most preko Kanala Kralja Petra, od 332 metra, jedan od najvećih objekata na novom međunarodnom putu kroz Vojvodinu.^[2]

Demografija[uredi | uredi izvor]

U naselju Srbobran živi 10253 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,2 godina (37,5 kod muškaraca i 40,7 kod žena). U naselju ima 4713 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,78 (popis 2002).

U ovom naselju stanovništvo je etnički raznoliko, sa srpskom većinom.^[3]

Demografija^[4]
Godina	Stanovnika
1948.	13.747
1953.	13.635
1961.	14.391
1971.	14.189
1981.	13.596
1991.	12.798	12.651
2002.	13.091	13.296
2011.	12.009

Etnički sastav prema popisu iz 2011.‍^[5]

Srbi	7.093	59,06%
Mađari	3.220	26,81%
Romi	464	3,87%
ostali i neizjašnjeni	1.231	10,25%

Stanovništvo prema polu i starosti^[6]


	m	ž
?	9	12
80+	69	198
75—79	140	238
70—74	232	365
65—69	317	415
60—64	355	427
55—59	347	379
50—54	458	440
45—49	562	526
40—44	492	458
35—39	468	447
30—34	396	443
25—29	416	377
20—24	446	460
15—19	455	454
10—14	434	408
5—9	372	386
0—4	366	324
Prosek :	37,5	40,7

Domaćinstva

**Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	4.312	4.551	4.938	4.992	4.942	4.732	4.713

**Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosek
Broj domaćinstava	1.071	1.197	916	1.022	342	104	44	13	3	1	2,78

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu

Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena	Nepoznato
Muški	5.162	1.552	3.164	213	214	19
Ženski	5.639	1.105	3.149	1.096	273	16
UKUPNO	10.801	2.657	6.313	1.309	487	35

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	2.729	1.182	1	38	344
Ženski	1.318	388	0	4	156
UKUPNO	4.047	1.570	1	42	500
Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	90	249	194	33	119
Ženski	19	14	217	54	18
UKUPNO	109	263	411	87	137
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	10	53	107	34	35
Ženski	25	34	73	124	104
UKUPNO	35	87	180	158	139
Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	74	5	0	161
Ženski	45	2	0	41
UKUPNO	119	7	0	202