Jovan Valenta
| Jovan Valenta | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1826. |
| Mesto rođenja | Prag, Češka (Bohemija),  Austrijsko carstvo |
| Datum smrti | 7. jun 1887. (60/61 god.) |
| Mesto smrti | Beograd,  Kraljevina Srbija |
Jovan Valenta (češ. Jan Valenta; Prag, 1826 — Marila[1], Banat, Rumunija, 7. jun 1887) bio je po narodnosti Čeh, lekar, doktor medicine i hirurgije, varoški lekar u Smederevu i Beogradu, prvi upravnik bolnice na Paliluli i honorarni profesor Velike škole (Beograd, higijena).
Osnovnu i srednju školu je pohađao u rodnom Pragu. U Pragu je diplomirao na Medicinskom fakultetu 1849. godine. Do dolaska u Kneževinu Srbiju, radio je kao "sekundar"(pomoćni lekar?) u praškoj bolnici. Po dolasku u Srbiju 1852. godine, češko ime Jan zamenio je sa srpskim imenom Jovan. U Srbiji je dr Valenta postavljen za okružnog fizikusa prvo u Smederevskom (Smederevu), zatim Rudničkom (Jagodini), a potom u Valjevskom okrugu. Godine 1865. (ili 1867?) je dr Valenta imenovan za upravnika prve varoške bolnice u Beogradu, koja je osnovana 1841. godine. Na tom mestu je ostao do 1874. godine, kada prelazi za profesora u "Velikoj gimnaziji" (Prvoj beogradskoj gimnaziji).[2] Kao ugledan i poštovan Beograđanin, bio je između 1870-1882. godine predsednik Građanske kasine u Beogradu.
Sa dr Aćimom Medovićem podstakao je osnivanje Srpskog lekarskog društva u Srbiji 1868. godine. Na osnivačkom skupu među 15 lekara bilo je samo petoro Srba. Do osnivanja je došlo ipak kasnije 1872. godine. Učestvovao je 1873. godine kao delegat Srbije na III međunarodnom kongresu lekara u Beču. Bavio se i politikom, biran je dva puta za narodnog poslanika sa vladine liste.
Pored pisanja bavio se i prevođenjem medicinskog štiva sa češkog na srpski jezik. Godine 1864. je objavio knjigu „Nauka o čuvanju zdravlja“. Ovu knjigu su pratile još dve: „Higijena-Nauka o čuvanju zdravlja“ (1877) i „Zasebna higijena-Dijetetika“ objavljena 1881. godine. Honorarni je predavač higijene (1881) na beogradskoj Velikoj školi.
Bio je jedan od 4 osnivača udruženja beogradskih ČehaČeška beseda (1869).
Akademik[uredi | uredi izvor]
Korespondentni je član Društva srpske slovesnosti od početka 1862. godine. Redovni je član Srpskog učenog društva (Odseka za nauke prirodoslovne i matematičke) naimenovan leta 1864. godine. Održavao je veze sa češkim lekarskim društvom, čiji je bio dopisni član (1865).[3]
Na jugoistoku Srbije[uredi | uredi izvor]
Bio je oženjen Marijom sa kojom je imao sinove Aleksandra i Mihaila. Dok je službovao u Smederevu sa njima je živela i lekareva majka Katarina udovica. To znači da je u Srbiju došla cela porodica Valenta (austrijski podanici) i tada (1860)[4] smeštena u vlastitoj kući, ali građenoj "od slabog materijala". Pod stare dane radio je vredni lekar kao fizik (jedini, pored opštinskog) Pirotskog okruga. Otišao je u Pirot decembra 1882. godine,[5] po ukazu kralja Milana, gde je pored obaveza okružnog lekara radio i kao upravnik bolnice u Pirotu. Ostao je radno angažovan u Pirotu do 1886. godine, kada je penzionisan. Umro je iznenada 1887. godine tokom boravka u klimatskom lečilištu Marili, u današnjoj Rumuniji.[6]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ "Srpski biografski rečnik", Novi Sad 2004.
- ^ Budimir B. Pavlović: "Istorija srpske medicine", Beograd 2002.
- ^ "Danica", Novi Sad 1865.
- ^ Vuk St. Karadžić: "Praviteljstvujušći Soviet serbski", Beč 1860.
- ^ Borislava Lilić: "Jugoistočna Srbija 1878-1918. godine", Pirot 2006.
- ^ "Javor", Novi Sad 1887.
