Dževad Karahasan

Dževad Karahasan
Karahasan (2010)
Datum rođenja	(1953-01-25)25. januar 1953.
Mjesto rođenja	Duvno (NR BiH), FNR Jugoslavija
Datum smrti	19. maj 2023.(2023-05-19) (70 god.)
Mjesto smrti	Grac, Austrija

Dževad Karahasan (Tomislavgrad, 25. januar 1953 — Grac, 19. maj 2023) bio je jugoslovenski i bosanskohercegovački književnik, dramatičar, esejista, romanopisac.

Biografija

U rodnom je gradu završio osnovno i gimnazijsko školovanje. Diplomirao je na Filozofskom fakultetu u Sarajevu, studiji komparativne književnosti i teatrologije, a u na Filozofskom fakultetu u Zagrebu, branio je doktorski rad. Dugi niz godina sudjelovao je u uređivanju sarajevske revije za kulturna pitanja »Odjek«. Rat u BiH 1992. godine zatekao ga je na mjestu profesora, kasnije dekana Akademije scenskih umjetnosti u Sarajevu. Piše drame, romane, pripovijetke, eseje, istoriju i kritiku teatra, učestvuje kao dramaturg ili pozorišni režiser.

Odlike su Karahasanova djela modernističke (moglo bi se reći i postmodernističke) i inovativne pripovjedačke tehnike u kojima se miješaju žanrovske karakteristike, esejizacija i dramatizacija proze, kao i bogatstvo jezika. Iako prvenstveno, po vlastitom izboru i angažmanu dramski pisac, nemoguće je ne primijetiti da je Karahasan ostvario najjače prodore u narativnoj i esejističko-memoarskoj prozi. Cijenjen i uspješan dramski autor, prije svega u zemljama njemačkog govornog područja; ovaj pisac, po mišljenju mnogih, dijeli u tom aspektu sudbinu jednoga od svojih uzora, Miroslava Krleže: kao i Krleža i bosanski spisatelj je fasciniran pozorištem za koje je napisao veći broj priznatih drama, no njegova najsnažnija djela su ipak, vjerovatno, romani i esejistička memoaristika.

Tu posebno treba istaći roman Istočni divan, djelo o sufijskom mučeniku i svecu Al-Haladžu, kompleksnu studiju u kojoj se preklapaju vjerno rekonstruisani ambijent Bagdada u 8. vijeku, refleksivni pasaži i egzistencijalno-spiritualna drama legendarnog martira, pjesnika i aforističkog mislioca. Ovdje valja napomenuti da, za razliku od Selimovića u romanu Derviš i smrt, Karahasan dobro poznaje problematiku sufijskog misticizma. Dnevnik selidbe je upečatljiva memoarska proza, prikaz blokade Sarajeva i funkcionisanja ljudske zajednice u neljudskim okolnostima, dok je kratki roman Sara i Serafina, o dvostrukom identitetu, stalnoj prisutnosti smrti i apsurdnoj pogibiji u opkoljenom gradu virtuozno djelo ispričano u jednom dahu do danas nedovoljno cijenjeno i ocijenjeno ostvarenje u kojem se prelamaju dokumentaristički realizam, lično ispovijedna naracija i borgesovki irealna atmosfera.

Bez sumnje jedan od najsnažnijih i najdojmljivijih bošnjačkih prozaika, Dževad Karahasan pripada kategoriji rasnih pisaca kojima je strana jeftina politizacija, književno-politički marketing i podilaženje izvanliterarnim trendovima (npr., tu spada i njegov dosta oštar sud o umjetničkom dometu djela Iva Andrića), što je vjerovatno i jedan od uzroka da još uvijek nije zadobio književno priznanje adekvatno svom umjetničkom kvalitetu.

Djela

• Kazalište i kritika. Svjetlost. Sarajevo, 1980.
• Kraljevske legende. Proza. Veselin Masleša. Sarajevo, 1980.
• Kralju ipak ne sviđa se gluma. Drama. Sarajevo, 1983;
• Strašno je vani. Drama. Sarajevo, 1984.
• O jeziku i strahu. Sarajevo, 1987.
• Model u dramaturgiji. Omladinski centar. Zagreb, 1988.
• Istočni divan. Svjetlost. Sarajevo, 1989.
• Misionari. Dvije komedije. Svjetlost. Sarajevo, 1989.
• Stidna žitija. Roman. Bratstvo-Jedinstvo. Novi Sad, 1989.
• Stid nedjeljom. August Cesarec. Zagreb, 1991.
• Kuća za umorne. August Cesarec. Zagreb, 1993.
• Dnevnik selidbe. Durieks. Zagreb, 1993.
• Al-Mukaffa. Drama. ARBOS. Celovec, 1994.
• Šahrijarov prsten. Bosanska riječ. Sarajevo, 1996.
• Koncert za ptice. Mistična komedija. ARBOS. Celovec-viden, 1997.
• Praznik. Libreto. ARBOS-proplancima. Beljak-Graz, 2005.

Spoljašnje veze

 bošnjački Vikicitat ima citate vezane za članak: Dževad Karahasan