Pređi na sadržaj

Al Kaida

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Zastava koju koriste islamisti povezani sa Al Kaidom

Al Kaida (arap. القاعدة‎baza, temelj ili fundament) je svetska militantna sunitska islamistička organizacija koju su osnovali Osama bin Laden, Abdulah Jusuf Azam[1] i još nekoliko osoba,[2] u vremenskom periodu između avgusta 1988.[3] i kraja 1989. godine,[2] a poreklo ima u arapskim dobrovoljcima koji su se borili protiv Sovjetskog Saveza u ratu u Avganistanu osamdesetih godina 20. veka.[4][5] Djeluje kao mreža koju čini multinacionalna, bezdržavna vojska[6] i islamistička, ekstremistička, salafističko-vehabistička džihadistička grupa.[7] Kao teroristička grupa označena je od strane Saveta bezbednosti OUN, Organizacije Severnoatlantskog sporazuma, Evropske unije, Sjedinjenih Država, Rusije, Indije i raznih drugih zemalja. Ova organizacija je vršila brojne napade na mete koje smatra kafirskim („nevjerničkim”).[8]

Ekstremistički muslimanski pokreti pre Jusufa Azama, uglavnom su bili usmereni na lokalna nacionalno-oslobodilačka pitanja ili probleme liberalizacije društva. On je, međutim, afirmisao principe formiranja ideološke i paramilitarne infrastrukture globalizacije radikalnog islama. Azam je ideju planetarnog džihada razvio filozofski, a i lično je, učestvujući u ratu u Avganistanu protiv sovjetske okupacije, uspešno doprinosio regrutovanju i obuci mudžahedina iz celog muslimanskog sveta, postavljajući pravac za razvoj Al Kaide.

Ova mreža je odgovorna za više teških terorističkih napada, kao npr. napadi 11. septembra 2001. nakon kojih SAD pokreću „rat protiv terorizma” napadom na Avganistan u oktobru 2001. godine, koji bitno slabi i tera njene članove iz te zemlje. Nakon toga Al Kaida se reorganizuje i sprema na nove napade.

Istorija

[uredi | uredi izvor]

Al Kaida vodi korene iz vremena sovjetske invazije na Avganistan, kada se veliki broj muslimanskih boraca iz celog sveta pridružio lokalnom mudžahedinskom pokretu otpora, koji su najvećim delom finansirale Sjedinjene Države i Pakistan. Preteča Al Kaide bila je MAK – Služba za podršku (Maktab Khadamāt al-Mujāhidīn al-'Arab), koju je u Pešavaru na avganistanskoj granici osnovao Jusuf Azam je s ciljem da u ratu protiv nevernika i komunista prikuplja finansijsku pomoć i organizuje borbenu obuku za dobrovoljce iz celog sveta koji su spremni za učešće u džihadu i da daju život „na Alahovom putu”.

Prema pisanjima pakistanskih medija Osama bin Laden se, kao bogataški sin koji je bio spreman da praktično pomogne džihad, pojavio u Pešavaru 1981. godine. U okviru Kancelarije hadamat, on je Azamu bio pomoćnik i učenik i zvanično se bavio obezbeđivanjem putnih i smeštajnih troškova za dobrovoljce, administrativnim odnosima sa pakistanskim vlastima i drugim logističkim poslovima.

Pritom, uspostavljena je i stalna kurirska i snabdevačka veza između Pešavara i teritorija Avganistana na kojima su delovale islamske milicije bliske šeihu Jusufu Azamu. Osama je 1984. osnovao i specifičnu instituciju Bait ul-Ansar (Kuća pomagača), koja je najpre unapredila Azamove potencijale za podršku dolazećim „avganistanskim Arapima”, a kasnije je predstavljala i temelj za formiranje posebne milicije, odnosno međunarodne mreže Al Kaida.

Posle Azamovog ubistva 1989, Osama se kao heroj vratio u Saudijsku Arabiju nudeći svoje borce za proterivanje „neverničkih”, uglavnom američkih trupa, koje su vodeći Prvi zalivski rat za odbranu Kuvajta, već bile stacionirane u pojedinim muslimanskim zemljama. Međutim, dvor u Rijadu nije prihvatio njegove ideje, već se okrenuo svojim zapadnim saveznicima, a Bin Laden je čak i proteran i sledio je postupak da mu se oduzme državljanstvo. On je, međutim, naišao na dobar prijem u Sudanu, gde su, kako se smatra i skovani planovi za prvi ozbiljan teroristički napad na američke ambasade u Tanzaniji i Keniji.

Vođe Al Kaide tvrde da SAD i Velika Britanija ugnjetavaju muslimane i za vrbovanje i radikalizovanje mladih muslimana, na ruku im ide i američku invaziju i okupaciju Iraka, prisustvo američkih trupa u islamskim zemljama i otvorena podrška Izraelu, protiv Palestinaca.

I pored činjenice da vladajuće strukture u većini islamskih zemalja osuđuju delovanje Al Kaide, i sprovode određene mere borbe protiv terorista, značajan procenat javnog mnjenja u mnogim islamskim zemljama daje eksplicitnu ili implicitnu podršku Al Kaidi.

Vidi još

[uredi | uredi izvor]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ „Bill Moyers Journal. A Brief History of Al Qaeda”. PBS.com. 27. 7. 2007. Pristupljeno 31. 3. 2012. 
  2. ^ a b United States v. Usama bin Laden et al., Cr. 1023, Testimony of Jamal Ahmed Mohamed al-Fadl (SDNY 6. 2. 2001).
  3. ^ Bergen 2006, str. 75
  4. ^ „Al-Qaeda's origins and links”. BBC News. 20. 7. 2004. Pristupljeno 3. 6. 2014. 
  5. ^ Cooley, John K. (proleće 2003). „Unholy Wars: Afghanistan, America and International Terrorism” (reprint). Demokratizatsiya. 
  6. ^ Gunaratna 2002, str. 95–96. "Al-Qaeda's global network, as we know it today, was created while it was based in Khartoum, from December 1991 till May 1996. To coordinate its overt and covert operations as al-Qaeda's ambitions and resources increased, it developed a decentralized, regional structure. [...] As a global multinational, al-Qaeda makes its constituent nationalities and ethnic groups, of which there are several dozen, responsible for a particular geographic region. Although its modus operandi is cellular, familial relationships play a key role."
    See also:
  7. ^ „Middle East | Wahhabi opponent killed in Iran”. BBC News. 26. 6. 2007. Pristupljeno 18. 8. 2014. 
  8. ^ Jihadi Terrorism and the Radicalisation Challenge: pp. 219, Rik Coolsaet – 2011

Literatura

[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze

[uredi | uredi izvor]