Antisemitska izložba
Antisemitska izložba u Zagrebu je održana u Umjetničkom paviljonu u Zagrebu u maju 1942. za vrijeme Drugog svjetskog rata.[1]
Prema organizatorima izložba je trebalo da prikaže „rušilački i izrabiteljski rad hrvatskih Jevreja pre 1941.“ Promotivne brošure koje su izradile ustaške vlasti iz Državnog izvještajnog i promidžbenog ureda (DIPU), tvrdili su da su većinu izloženog materijala stvorili „rasni eksperti, demografi, naučnici i obični građani kao i istražitelji ureda“. Ove brošure su pokazivale naučne ilustracije navodne jevrejske kolonizacije Hrvatske i porast broja pripadnika jevrejske zajednice u državi. Brošura je takođe tvrdila da su Jevreji „dominirali hrvatskom trgovinom u poređenju sa njihovim udjelom u populaciji“. Iako prezentovane brojke nisu imale naučni kredibilitet, naučnici su ponavljali da „rigorozna nauka stoji iza njihove analize“.[2]
Raisistički promotivni poster koji je korišćen da promoviše izložbu prikazivao je golog arijevskog ratnika sa mačem i štitom na kom se nalazi hrvatski grb koji se bori protiv velike zmije obeležene jevrejskim simbolima. Organizatori izložbe su takođe želeli da da raskrinkaju navodne ekonomske nepravde i zloupotrebe koje su pretrpjeli „pošteni hrvatski radnici“ od Jevreja u Kraljevini Jugoslaviji. Izložba je takođe vrdila da su hrvatske žene i djevojke bile seksualno zlostavljane od Jevreja. Promotivni film sa izložbe je išao toliko daleko da je sugerisao da su „jevrejski makroi birali ranjeive hrvatske žene zavodili ih i prodavali ih u prljav život bordela, prostitucija i belog roblja“.[2]
Izložba je otvorena 1. maja 1942. Prema izvještaju zagrebačkih novina Nova Hrvatska, otvaranju su prisustvovali otvaranju, među njima ministar unutrašnjih poslova Andrija Artuković i predstavnici njemačkih, italijanskih i slovačkih ambasada, kao i ondašnji gradonačelnik Zagreba Ivan Verner. Načelnik DIPU Vilko Riger je otvorio izložbu govorom u kojem je opisao Jevreje kao štetne za „običaje i društva arijevskih naroda" tako što su "na čelu i izrabljivačkog kapitalizma i marksizma" i da je istorija pokazala da su se "zdravi narodi uvek borili protiv jevrejske opasnosti“.[3] Prema istom izvještaju iz 5. maja, izložbu je posjetilo 8000 osoba u prva četiri dana.[4] Uz to, svi posjetioci su dobijali besplatne ulaznice za njemačkih propagadnih filmova Jevrejin Sus, Rotšildi i Vječni Jevrej.[4]
Jedan od autora izložbe koje je angažovao DIPU bio je crtač stripova Valter Neugabauer koji se takođe pojavljuje u jedanaestominutnom dokumentarnom filmu koji je naručio DIPU po imenu Kako se stvaraju izložbe koji dokumentujue pseudonaučne i kreativne napore u sastavljanju izložbe. U ovom filmu je Neugebauer je prikazan kako crta karikaturu tipičnog Jevrejina.[5] Izložba je obuhvatala i eksponate sa prevedenim citatima iz Talmuda, ilustrovane karikature Jevreja, skulpture steretipnih jevrejskih glava i mapa koji beleže širenje Jevreja u Hrvatskoj i susjednim državama. Na izložbi su prikazane fotografije raznih faza rušenja Zagrebačke sinagoge (koja se nalazila u centru grada i srušena je u etapama od oktobra 1941. do aprila 1942).[6]
Izložba je bila otvorena za javnost do 1. juna 1942. Posle toga materijal je bio prikazan publici u Karlovcu, Dubrovniku i Sarajevu (6-20. septembar 1942).
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Goldstein & Lengel-Krizman 1997, str. 92.
- ^ a b Yeomans 2013, str. 207.
- ^ „Otvorena je izložba "Židovi"”. Nova Hrvatska (na jeziku: Croatian). Zagreb, Independent State of Croatia: Ustaški nakladni zavod. 3. 5. 1942. str. 5.
- ^ a b „Preko 8,000 osoba posjetilo je izložbu "Židovi" u 4 dana”. Nova Hrvatska (na jeziku: Croatian). Zagreb, Independent State of Croatia: Ustaški nakladni zavod. 5. 5. 1942.
- ^ Daniel, Rafaelić. „Walter Neugebauer - Čovjek koji je stripom mislio film” (na jeziku: Croatian). Galerije Klovićevi Dvori. Arhivirano iz originala 19. 02. 2014. g. Pristupljeno 24. 1. 2014.
- ^ Knežević, Snješka (2001). „The Synagogue of Zagreb, 1867–1942” (PDF). The Synagogue and Zagreb. Jewish Community of Zagreb. str. 42—46. Arhivirano iz originala (PDF) 03. 03. 2016. g. Pristupljeno 26. 2. 2010.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Goldstein, Ivo; Lengel-Krizman, Narcisa (1997). Anti-semitism, Holocaust, Anti-Fascism. Zagreb: Zagreb Jewish Community. ISBN 978-953-96836-1-8.
- Yeomans, Rory (2013). „Eradicating "Undesired Elements"”. Ur.: Yeomans, Rory; Weiss-Wendt, Anton. Racial Science in Hitler's New Europe, 1938–1945. Lincoln, Nebraska: University of Nebraska Press. ISBN 978-0-8032-4605-8.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- United States Holocaust Memorial Museum Video description of the exhibition