Pređi na sadržaj

Aretusa Sirijska

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Aretusa 1934—39.

Aretusa je bio helenistički grad u Siriji. Ležao je na obali rijeke Oront, 22 kilometra sjeverno od Emese. Južno od ovoga grada protezala se granica između Sirije i Kelesirije (grč. Κοίλη Συρία).

Istorija[uredi | uredi izvor]

Antički period[uredi | uredi izvor]

Rimski sarkofag iz Aretuse, 3. vijek prije nove ere, pronađen u oblasti Rastan, sačuvan u Nacionalnom muzeju Damaska.

Prema rimskom istoričaru Apijanu,[1] Aretusu je osnovao Seleuk I Nikator, rodonačelnik dinastije Seleukida, u 3. vijeku prije nove ere.[2] Većina izvora se slaže da je nazvana po gradu Aretusa u Makedoniji, ali drugi tvrde da je ime dobio po istoimenom izvoru na Siciliji.[3] Ovaj grad se na drevnom sirijskom jeziku zvao Arasta i pod tim imenom se pominje u spisima Prvog vaseljenskog sabora u Nikeji, 325. godine.

Sredinom I vijeka prije nove ere ovdje se nalazila prva prestonica Emeskog carstva,[4] vazalne države Rimskog carstva.[5] Rimski istoričar Strabon izjavio je njime dobro upravljao filarh Sampsikeram I od 64. do 63. godine,[6] kada ga je zauzeo rimski general Pompej.[7] Sampsikeramidi su obnovili vlast nad gradom 46. p. n. e., za vrijeme vladavine Jamvliha I.[1] Tokom rimskog građanskog rata, koji je izbio poslije ubistva Julija Cezara, stanovnici grada stali su na stranu Marka Antonija, a protiv Oktavijana. Bez obzira na to, nakon Oktavijanove pobjede u bici kod Akcijuma, 31. godine prije Hrista, Aretusa je postala slobodni grad-država. Međutim, vratila se pod kontrolu Sampsikeramida jedanaest godina kasnije. Nakon toga, njen značaj je opadao usponom obližnje Emese.[8]

U III vijeku nove ere, rimski car Aurelijan boravio je u gradu tokom vojnog pohoda protiv Zenovije, carice Palmire.[9]

Vizantijsko doba[uredi | uredi izvor]

Aretusa je bila sjedište hrišćanskih episkopa do početka 4. vijeka. Među učesnicima Prvog vaseljenskog sabora u Nikeji, 325. godine, pominje se i episkop Evstatije Aretusijski. [10] [11]

U vrijeme cara Konstancija II (337–361) episkop Marko Aretusijski razorio je neki paganski hram u gradu i na njegovom mjestu podigao hrišćansku crkvu. Osim toga, mnoge neznabošce je priveo Hristu. Za vladavine Julijana Odstupnika (361–363), koji se iz hrišćanstva povratio na neznaboštvo, širom carstava stadoše se otvarati paganski hramovi. Zadobivši blagonaklonost cara, neznabošci su zahtijevali od aretusijskog episkopa da plati veoma visoku odšetetu za porušeni hram, što je ovaj odbio. Godine 362. podvrgnut je veoma okrutnom mučenju, kako su zabilježili Sveti Teodorit Kirski i Sozomen.[12] U Rimskom martirologu Prepodobni Marko Aretusijski pominje se 29. marta, sa opisom: „Sveti Marko, episkop Aretuse u Siriji, koji se u vrijeme arijanske polemike čvrsto držao pravoslavne vjere i bio podvrgnut teškom zlostavljanju pod Julijanom Odstupnikom.“ Sveti Grigorije Nizijanski ga hvali kao „izuzetnog i svetog starca.“[13] Pravoslavna crkva proslavlja ga 29. marta. Monofiziti u Siriji, Jermeniji i Egiptu (Kopti) proslavljaju ga 20. marta.[10]

Podjelom rimske provincije Kelesirije nakon 415. godine, Aretusa je postala dio nove provincije Sirije Sekunde ili Sirije Salutaris, čiji je glavni grad bio Apameja na Orontu (današnji Kalat al-Madik).[14] Tako je episkopsko sjedište Aretusa postalo sufragan mitropolitske stolice Apameje, a ne Antiohije.

Ostali poznati episkopi u Aretusi su: drugi Marko, koji je učestvovao na Halkidonskom saboru 451. godine; Jevsevije, jedan od potpisnika pisma koje su episkopi Sirije Sekunde napisali caru Lavu I Tračaninu nakon ubistva aleksandrijskog patrijarha Proterija; Severijan s početka VI vijeka; i Avramije, koji je hirotonisao sveštenika Konstantina Apamejskog, optuženog za monotelizam na Trećem carigradskom saboru (680–681) i potom isključenog iz crkvene zajednice.[10] [11]

Tokom Prvog krstaškog pohoda Aretusa je postala sjedište rimokatoličkih biskupa.

Prema ranim muslimanskim geografima,[15] Aretusa je, uprkos snažnim utvrđenjima i velikom garnizonu, brzo osvojena, a zatim uništena od strane snaga Abu Ubaide tokom muslimanskog osvajanja Sirije 634. godine,[7] dok je Omar ibn el-Katab bio kalif.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b Cohen 2006, str. 101
  2. ^ Levick, str. 7
  3. ^ Byzantine historian Stephanos and French historian agree that Arethusa was named after the Arethusa of Greek Macedonia while Michael Avi-Yonah claims it was named after Arethuse in Sicily.Cohen 2006, str. 102.
  4. ^ Butcher, str. 91
  5. ^ Levick, str. 12
  6. ^ Levick, str. 8
  7. ^ a b Burton, str. 64
  8. ^ Butcher, str. 92
  9. ^ Watson, Alaric (1999). „Aurelian and the third century” (PDF). Routledge: 75. JSTOR 4352566. S2CID 153920517. doi:10.2307/4352566. Arhivirano iz originala (PDF) 18. 02. 2020. g. Pristupljeno 11. 04. 2021. 
  10. ^ a b v Michel Lequien (1740). Oriens christianus : In quatuor patriarchatus digestus : Quo exhibentur ecclesiae, patriarchae caeterique praesules totius orientis. , Paris 1740, Vol. II, coll. 915-916
  11. ^ a b [Pius Bonifacius Gams, Series episcoporum Ecclesiae Catholicae, Leipzig 1931, p. 436]
  12. ^ Their accounts are given in both the original texts and in English translation in Brown, John (1839). The law of Christ respecting civil obedience : Especially in the payment of tribute, to which are added two addresses on the voluntary church controversy. London. str. 351. 
  13. ^ Martyrologium Romanum (Libreria Editrice Vaticana. 2001. ISBN 978-88-209-7210-3. str. 198.)
  14. ^ Moosa 2005, str. 7
  15. ^ Istakhri and Abu'l Fida, quoted by le Strange, 1890, pp. 519–520.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Аретуса_Сиријска&oldid=27762777”