Banu Amela
Banu Amela (arap. بنو عامله, izgovor. Banu 'Amela) su južno-arapska plemena koja su migrirala iz gradova Bardoun, Jarim, Majrajama i Džibla u centralne planine i region Raima u Jemenu (Džabalan El Ardaba, Džabalan El Rajma).
Oni prate svoje rodoslovlje od svog osnivača koji se zvao Amela bin Saba'a bin Jašjeb bin Džarib bin Kahtan koji je napustio Jemen nakon četvrtog razaranja brane Marib oko 200 godine p. n. e. Oni su boravili u Jordanu i Siriji naseljavajući južne planine i istočnu dolinu savremenog Libana. Međutim, postoji puno kontroverza u vezi sa pitanjem da li je pleme zapravo jemenskog porekla ili pripada severnoj liniji Kajsi.[1]
Vizantijski period[uredi | uredi izvor]
Iz svojih tadašnjih naselja u južnoj Palestini (koja su i dalje zauzeta čak i tokom muslimanskog osvajanja Levanta), vekovima su članovi plemena Banu Amela delovao kao federati za račun Vizantije protiv svih mogućih pretnji od plemena sa Arabijskog poluostrva i Lahmida koji su bili saveznici Persijanaca. Smatra se da su se nastanili u toj oblasti, najverovatnije u 3. ili 4. veku, nakon što su se preselili iz Iraka i preko Palmire. Bili su istaknuti zbog svoje snažne posvećenost carstvu u 6. veku i priznali su dominaciju Gasanida među arapskim federatima. Bili su usko povezani sa susednim plemenom Banu Džudam i povezanim sa plemenom Banu Kalb.[2] Pleme je bilo među arapskim federatima, koji su se uz Vizantijsko carstvo suprotstavili početnim muslimanskim upadima u Levant.[3]
Iako je malo toga poznato o njihovim verskim verovanjima, oni su opisani kao površni sledbenici monofizitzma i za njih je korišćen naziv Mutanasira (hrišćani koji nemaju čvrsto verovanje u hrišćanstvo), nasuprot izrazu Nasara (hrišćan). Neki čak pominju pleme koji se drži neke paganske prakse. Međutim, mnogo kasnijih izvora ih je opisalo kao posvećene hrišćane.[4]
Islamski period[uredi | uredi izvor]
Pre islamskog perioda, pleme Banu Amela je bilo nominalno hrišćaninsko, u skladu sa okolnim stanovnicima zemlje. Uprkos tome što su vekovima ranije napustili Arabiju i udružili se sa lokalnim stanovništvom (u ograničenoj meri), oni su i dalje zadržali snažan osećaj svog arapskog porekla i identiteta koji su čak sačuvali i nakon muslimanskog arapskog osvajanja Levanta od 634. do 638. godine. Međutim, spektakularni uspeh njihovih etničkih rođaka pod kalifatom ulio je u pleme osećaj zavisti i preteći da ugrozi nezavisnost njihovih naselja i apsorpciju u širu arapsku sferu. Kao rezultat toga, pleme se trudilo da se izoluju i očuvaju svoj jedinstveni status od autoriteta kalifata. Ova želja je naročito intenzivirana i stekla je novu hitnost sa osnivanjem 661. glavnog grada Omejadskog kalifata u obližnjem Damasku u Siriji. Kao rezultat ovog anti-establišmenta i kasnije zanemarivanja Levanta pod sunitskim Abasidima i Tulunidima, pleme (zajedno sa ostalim, naročito seoskim, stanovnicima oko Libana) posebno je bilo izloženo porukama i propagandi za koju se zalagao šitski pokret koji je povremeno to činio i ubrzo zapretio Omejadima i kasnijim režimima kalifata. Ovaj afinitet prema štskom pokretu ojačao je nakon zatočeništva u obližnjem Damasku preostale pratnje Huseina ibn Alija nakon bitke kod Kerbale.[5][6]
Tokom vekova nakon islamskog osvajanja njihove domovine, identitet plemena Banu Amela kao šitske zajednice (često opisan kao tada je bio proto-šitski) učvrstio se. Međutim, njihova povezanost sa dvanaestom šiitskom sektom ostvarena je tek nakon njihovog pokretanja i naseljavanja u Libanu, naročito od 11—13. veka, prihvatanjem takvog šitskog verovanja posebno onog iz istočne Arabije i južnog Iraka. Pre toga, Levant je bio relativno prihvatljiv za sektu Ismaili Šia - koja je neko vreme bazirala svoje aktivnosti iz Sirije - kao i razne grupe Gulata kao što su Karmatianci, koji su vladali nad dolinom Beka počevši od 9. veka.[6][7][5]
Banu Amelin šiatski identitet doveo je do njihove marginalizacije i istovremenog progona pod uzastopnim sunitskim režimima (uključujući i Otomansko carstvo), nakon što su krstaši pobegli iz Levanta. To je bila i sudbina drugih ne-Sunitskih grupa u regionu, kao što su Alaviti i Druzi. Kao rezultat toga, pleme Banu Amela je bilo prisiljeno da se rasuje po celom Libanu iz svojih tradicionalnih naselja kako bi izbeglo progon.[8]
Srednjovekovna istorija[uredi | uredi izvor]
Pleme Banu Amela bilo je tokom krstaških ratova izloženo stalnim napadima krstaša oko 1095. godine. Mnogi primorski gradovi su uspeli da padnu u ruke krstaša, nakon što su bili svedoci mnogih zverstava. Međutim, sela nisu bila podvrgnuta takvom pustošenju pošto su njihovi stanovnici ostali u njima, a krstašima je bilo potrebno lokalnom stanovništvo kako bi obrađivalo zemlju da bi im pružili hranu i obezbedili nabavke.
Pleme Banu Amela je pomogalo u oslobađanju svoje zemlje od krstaša tokom vladavine Ajubida i Mameluka, kada je poslednji grad pod imenom Tir ponovo oslobođen od krstaša 19. maja 1291. godine. Kasnije dolazi do preuzimanja vlasti od strane Mameluka i progona onih koji su im se suprotstavili, ili pripadali nekoj drugoj verskoj sekti koja se razlikovala od njihove (Mamluci su bili sunitski muslimani).
Mnoge oblasti u kojima su boravili pripadnici plemena Banu Amela preživele su brojne preokrete i građanske nemire, kao što su one oblasti koji okružuju Tripoli i Kisrvan u Libanu. Kao rezultat toga, mnogi su pobegli na jug, u područja oko Džezine ili na istok, u dolinu Beka. Jedan od njihovih istaknutih sveštenika u to vreme, Šamsudin je progonjen i na kraju ubijen od Mameluka u 1384 , kasnije nazvan "Prvi mučenik".
Oni su odigrali važnu ulogu u istoriji drevnog i modernog Libana. Tokom osmanske vladavine (otprilike 1517.918.), oni su uspostavili autonomiju u svojim oblastima u toj meri da su imali svoju zastavu (trobojnu: crveno kao simbol Imam Huseinovog mučenika, crno kao simbol njihove žalosti za Huseinom i zeleno- simboličku boju islama) i vojsku koja se borila protiv otomanskih regionalnih vladara u severnoj Palestini i Damasku.
Pod francuskom upravom[uredi | uredi izvor]
Kada su francuzi preuzeli mandat od Lige naroda nakon Prvog svetskog rata, Liban je postao deo tog mandata, koji je 1920. godine uspostavio modernu Republiku Liban, uključivši južni Liban, dolinu Beka i severni Liban u formi države.
Pleme Banu Amela koje se nalazilo u pokrajini na jugu Libana odbilo je uspostavljanje francuske vladavine nad svojom teritorijom, a naročito uspostavljanje francuskih vladinih kancelarija i vojnih baza, s obzirom na to da je to bila posledica njihove istorijske autonomije. Nastao je gerilski rat, što je nateralo mnoge ljude i istaknute ličnosti otpora da se sarađuju sa Druzima iz Libana i susedne Sirije oko regije Huran duž područja Golanske visoravni.
Adam Handžar, jedna od istorijski najvažnijih ličnosti tokom ovog sukoba, pronašao je bliskog saveznika u sultanu koji se zvao Baša El Atraš koji je ponudio pomoć, a ponekad i utočište za Handžara i njegove pristalice. Veliki ustanak 1925—1927. Bio je uspešan i omogućio proterivanje francuskih snaga iz Džabalove uz pomoć Druza i postao simbol sirijskih i libanskih zajedničkih primedbi na mandat i sve ono što je on kao takav predstavljao.[9]
Takođe, mnogi religiozni ljudi odigrali su važnu ulogu u odlučivanju o sudbini ove pobune protiv Francuske. Uleme-religiozni naučnici zagovarali su i radili na saradnji između Libana i Sirije, jer su se suprotstavljali ideji Velikog Libana pod direktnom francuskom kontrolom, za koju se verovalo da je zamišljena kao Bilada el Šama ili Velika Sirija. Neki učenjaci, kao što je Sajed Abdul Husain Šarafedin, izdali su Fatvu za džihad protiv Francuske. Ulema (na arapskom 3olama) i lideri na jugu sastali su se 24. aprila 1920. godine u Vadi El Hudžaj-u da ovlaste Sajeda Šarafedina, Sajeda Mušena El Amina i Sajeda Abdela Husejina Nuredina da razgovaraju o budućnosti plemena Džabala Amela i njegovih ljudi sa kraljem Fejsalom u Damasku.
Kao rezultat toga izbole su mnogobrojne pobune počev od 1920-ih do francuskog odlaska, a pleme Banu Amela je formiralo nekoliko brigada za borbu protiv Francuza. To su brigade bile Adam Handžar, Sadek Hamzeh i Muhamed Ahmad Bazi . Jedan od najvažnijih događaja u toku ove pobune odigrao se 1936. godine, kada je grad Bint-Džbeil vodio veliku borbu protiv Francuske, koji je kasnije opisana kao borba radi nezavisnosti. Ljudi koji su bili ubijeni u tom događaju smatrani su mučenicima libanonskog otpora protiv francuske okupacije.
Nakon libanonske nezavisnosti[uredi | uredi izvor]
Nakon što je Liban stekao nezavisnost 22. novembra 1943. godine i do vremena kada je francuska vojska povukla svoje vojnike iz Libana 1946. godine, Libanski Nacionalni Pakt, koji je bio zamišljen i kao nezvanični organ, dodelilo je mesto predsedavajućeg parlamenta Šitima kao priznanje za njihovu ulogu demografskom i političkom smislu, ali su oni ipak ostali društveno i finansijski marginalizovani.
Taj status je imao puno veze sa istorijskim savezom sa kojim su Francuzi bili povezani sa Maronitima u Libanu i činjenicom da se većina razvojnih projekata realizovala u Bejrutu ili okolnim oblastima, što je donekle imalo pozitivan ishod jer je mnogo aktivnih mladih ljudi putovalo u inostranstvu tražeći bolju priliku. U 1960-im i 1970-im Zapadna Afrika dobila je najveći broj šitskih emigranata iz Južnog Libana, posebno Senegal, Obala Slonovače, Sijera Leone, Kamerun i Zair, stoga im je pružena prilika da stvore bogatstvo i političke veze koje se održavaju do danas.
Kasnije 1980. i tokom 1990-tih nove destinacije za emigraciju uključivale su SAD, Kanadu i mnoge delove u Južnoj Amerike, kao što su Argentina, Brazil, Venecuela, Urugvaj i Australija.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Rihan, Mohammad (2014). The Politics and Culture of an Umayyad Tribe: Conflict and Factionalism in the Early Islamic Period. I.B.Tauris. str. 56—7. ISBN 9781780765648.
- ^ Rihan, Mohammad (2014). The Politics and Culture of an Umayyad Tribe: Conflict and Factionalism in the Early Islamic Period. I.B.Tauris. str. 38,40,45,47—8,54—5,58. ISBN 9781780765648.
- ^ Gil, Moshe (1997). A History of Palestine, 634-1099 (revised izd.). Cambridge University Press. str. 45. ISBN 9780521599849.
- ^ Rihan, Mohammad (2014). The Politics and Culture of an Umayyad Tribe: Conflict and Factionalism in the Early Islamic Period. I.B.Tauris. str. 57. ISBN 9781780765648.
- ^ a b ’’Lebanon”, edited by Barry Rubin. str. 11-16.
- ^ a b ’’Lebanon: A History, 600-2011”, by William Harris, p. iv-xi.
- ^ ’’Global Security Watch—Lebanon: A Reference Handbook: A Reference Handbook”, by David S. Sorenson. str. 103-4.
- ^ ’’Negotiating Language Education Policies”, edited by Kate Menken, Ofelia Garcia, Professor of Urban Education. str. 164.
- ^ William L. Cleveland, A History of the Modern Middle East, 3rd Ed. Westview Press 2004