Bitka kod Amijena

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Bitka kod Amijena
Deo Zapadnog fronta

Bitka kod Amijena
Vreme8–12. avgust 1918. (velike borbe)
Mesto
Istočno od Amjena, Pikardija, Francuska
Ishod odlučujuća pobeda Saveznika
Sukobljene strane
Ujedinjeno Kraljevstvo Britanska imperija:
*  Australija
*  Kanada
*  Ujedinjeno Kraljevstvo
 Francuska
 SAD		  Nemačko carstvo
Komandanti i vođe
Francuska Ferdinand Foš
Ujedinjeno Kraljevstvo Ser Daglas Hejg
Ujedinjeno Kraljevstvo Henri Rolinson
Australija Džon Monaš
Kanada Artur Kuri
Sjedinjene Američke Države Džon Peršing		 Nemačko carstvo Georg fon der Marvic
Nemačko carstvo Erih Ludendorf
Jačina
12 francuskih divizija
5 austrlaijskih divizija
4 kanadskih divizija
3 britanskih divizija
1 američka divizija
1,104 francsukih letelica
800 britanskih letelica[1]
532 tenkova[2]		 10 aktivnih divizija
4 rezervnih divizija
365 letelica[2]
Žrtve i gubici
22.200 mrtvih, ranjenih ili nestalih 30.000 mrtvih, ranjenih ili nestalih

Bitka kod Amijena (takođe znana kao Treća bitka Pikardija (franc. 3ème Bataille de Picardie)) počela je 8. avgusta 1918. godine i predstavljala je početak savezničke ofanzive koja će postati poznata pod nazivom Ofanziva od sto dana koja je dovela do konačnog završetka Prvog svetskog rata. Savezničeke snage su prvog dana napredovale preko 10 kilometara što je predstavljao jedan od najvećih uspeha u dotadašnjem toku rata. Nemački zapovednik Erih Ludendorf opisao je prvi dan ove bitke kao crni dan za nemačku vojsku. Amijen je bila jedna od prvih bitaka u kojoj su masovnije upotrebljavana oklopna vozila i označila je kraj rovovskog ratovanja na Zapadnom frontu. Borbe su postale dinamičnije sve do primirja koje je postignuto 11. novembra 1918. godine.

Uvod[uredi | uredi izvor]

Nemačko carstvo je 21. marta pokrenulo Operaciju Mihel, prvi u seriji napada koji su imali za cilj da primoraju Saveznike da se povlače celom dužinom Zapadnog fronta. Potpisavši Brest-Litovski sporazum sa ustaničkom Rusijom, Nemci su mogli da prebace hiljade ljudi na Zapadni front sa Istočnog fronta dobivši tako značajno i privremeno preimućstvo u ljudstvu i materijalu. Ova ofanziva je trebalo da to preimućstvo pretvori u pobedu. Operacijom Mihel, Nemačka vojska je trebalo da porazi desno krilo Britanskih ekspedicijskih snaga, ali izostanak uspeha pre Arasa je na kraju dovelo do neuspeha ofanzive. Krajnjim naporom su ciljali na grad Amjen, vitalno železničko čvorište, ali je napredak zaustavljen kod Viler-Bretonuu od strane Australijanaca sa drugim jedinicama sastavljenih 4. aprila.[3]

Kasnijim nemačkim ofanzivama — Operacija Giorget (9-11. april), Operacija Bluher-Jork (27. maj), Operacija Gnajzenau (9. jun) i Operacija Marna-Rajms (15-17. jul) je postignut mali napredak na Zapadnom frontu, ali nije napravljen odlučen proboj.[4][5]

Do kraja Marna-Rajms ofanzive, nemačko preimućstvo u ljudstvu i snadbevanje je potrošeno. Saveznički generalismus, general Ferdinand Foš je naredio kontraofanzivu čime je započeta druga bitka na Marni, posle koje je unapređen u Maršala Francuske. Nemaci shvativši svoje neodbranjive položaje, su se povukli severno od Marne.[6] Fošov sledeći cilj je bio da opet pokrene novu ofanzivu.

Plan[uredi | uredi izvor]

Pošto je nemačko povlačenje počelo 20. jula, Foš je predstavio svoj plan 23. jula 1918.[7] Plan se sastojao od zauzimanja ispupčenja San Mihel (što će kasnije prerasti u bitku kod San Mihela) i oslobođenja železničkih linija koja prolaze kroz Amjen.

Komandant Britanskih ekspedicionih snaga, feldmaršal ser Daglas Hejg, je već imao spremljene planove za napad blizu Amjena. Kada se povlačenje Britanaca završilo aprila, komanda Britanske četvrte armije pod komandom generala Henrija Rolinsona je uspostavila front blizu Some. Njeno levo krilo je držao Treći britanski korpus pod komandom poručnika generala Ričarda Batlera, dok je Australijski korpus pod komandom Džona Monaša držao desno krilo i bio povezan sa francuskim armijama na jugu. Sve australijske divizije su, 30. maja, bile ujedinjene pod jednom vojnom komandom po prvi put na Zapadnom frontu. Australijanci su pokrenuli brojne lokalne kontra napade koji su otkrili podesnost otvorenog i čvrstog terena južno od Some za veću ofanzivu i ustanovili i unapredili metode napada koje će se i kasnije koristiti.[8]

Jula je Rolinson je poslao Monašev plan Hejgu, a Hejg je plan prosledio Fošu. Na sastanku 24. jula, Foš je prihvatio plan, ali je insistirao da Francuska prva armija, koja je držala front južno od Britanske četvrte armije, učestvuje. Rolinson se protivio ovome, jer se Monašev plan oslanjao na veliku upotrebu tenka (koji su u tom trenutku bili dostupni u velikom broju) kako bi postigli iznenađenje i kako bi izbegli da upotrebe artiljerijsku paljbu pre početka napada. Francuskoj armiji su nedostajali tenkovi i bila bi primorana da se osloni na bombardovanje nemačkih položaja pre početka napada, čime bi izgubila element iznenađenja. Eventualno, dogovoreno je da i Francuzi učestvuju, ali da započnu svoj napad tek 45 minuta posle napada Četvrte armije.[3] Takođe je unapred dogovoren i datum napada od 10. avgusta do 8. avgusta, kako bi sprečili nemačko povlačenje sa ispupčenja na Marni.

Rolinson je već finalizovao svoj plan 21. jula, u dosluhu a komandantima korpusa (Batler, Monaš, ser Artur Kuri iz Kanadskog korpusa i poručnik general Čarls Kevena iz Konjičkog korpusa). Po prvi put, Australijski korpus će napdati zajedno sa Kanadskim korpusom. Oba korpusa su imala reputaciju agresivne i inovativne taktike, kao i dugi spisak uspeha u zadnje dve godine.

Taktičke metode su testirali Australijanci u lokalnom kontra napadu u bici kod Hamela 4. jula. Nemačka odbrana Hamela je bila duboko ukopana i njihova pozicija je mogla da gađa veoma prostrane oko sebe. Slična pozicija je odbijala napade dva meseca za vreme bitke na Somi. Australijanci su iskoristili iznenađenje, a ne puni napad. Artiljerija je otvorila vatru u tačno kada su tenkovi i pešadija krenuli, pa su Nemci bili brzo preplavljeni.[9]

Ključni faktor u konačnom planu je bila tajnovitost. Donesena je odluka da se ne vrši bombardovanje pre bitke, kao što se do tada radilo, već da bombardovanje počne u trenutku kada Kanađani, Australijanci i Britanci krenu u napad.[7] Konačan plan je uključivao 1,386 poljska topa i haubice, kao i 684 mitraljeza.[10] Time su činili 27 srednje artiljerijske brigade i 13 teških baterija, kao dodatak artiljeriji pešadijskih divizija. Plan paljbe artiljerije Četvrte armije je smislio Monašov stariji artiljerijski oficir, major general Badvort. Britanski napredak u određivanju položaja artiljerije na osnovu zvuka i vazdušno snimanje bojišta je omogućilo da artiljerija bombarduje precizno. Badvort je napravio raspored kojim je mogao da pogodi 504 od 530 nemačkih topova u času napada, dok je niska baražna vatra prethodila pešadiji.[10] Ovaj metod je bio sličan Fojervajcu (nem. Feuerwalze) koji su Nemci koristili u njihovoj Prolećnoj ofanzivi, ali je u ovom slučaju efikasnost povećana iznenađenjem.[11]

Trebalo je upotrebiti 580 tenkova. Kanadskim i Australijanskim korpusima je dodeljena brigada od četiri bataljona, sa 108 Mark V borbenim tenkovim, 36 Mark V „Star“ tenkovima sposobnih da nose jedinicu pešadije naoružanih sa Luis mitraljezima i 24 nenaoružana tenka koji je trebalo da nose opremu i municiju napred. Jedan bataljon Mark V tenkova je dodeljen Trećem korpusu. Konjički korpus je dobio dva bataljona sastavljenih od 48 srednjih Mark A Vipet tenkova.[12]

Saveznici su uspešno prebacili Kanadski korpus od četiri divizije kod Amjena, a da ih Nemci nisu primetili. Ovo je veoma važno dostignuće koje oslikava sve bolji rad britanske vojske. Deo korpusa od dva pešadijska bataljona, bežična jedinica i služba za raščićavanje mrtvih je poslata na front blizu Ipra kako bi se Nemci prevarili i pomislili da se ceo korpus kreće na sever ka Flandriji.[13] Kanadski korpus nije zauzeo svoje pozicije sve do 7. avgusta. Da bi zadržali tajnovitost komandanti saveznika su pisali Držite jezik za zubima u naređenja koja su davana ljudima i za akciju su govorili da je ispad, a ne ofanziva.[14]

Pripreme[uredi | uredi izvor]

Iako su Nemci još uvek bili u ofanzivi krajem jula 1918. snaga Savezničke vojske je rasla, zbog dolaska dosta Amerikanaca u Francusku, kao i britanskih vojnika koji su prebačeni iz Domaće armije u Britaniji i iz Sinajskog i Palestinskog ratišta. Nemačka komanda je shvatila početkom avgusta da će njihove snage možda morati da krenu u defanzivu, međutim Amjen se nije smatrao za verovatni front. Nemci su verovali da će Francuzi napsti sa fronta kod Sen-Mišela istočno o Remsa ili blizu Flandrije kod Kemelberga. Takođe su verovali da će Britanci napasti ili blizu Lisa ili Alberta.

Nemačka front istočno od Amjena je držala Druga armija pod komandom generala Geroga fon der Marvica, sa šest divizija na liniji (i dve koje su bile okrenute prema Francuskoj prvoj armiji). Bile su dostupne samo dve divizije kao rezerva. Saveznici su bili zabrinuti, kada je Nemačka 27. divizija napala severno od Some na delu fronta gde su Saveznici planirali da izvrše napad dva dana kasnije. Nemačke divizije (specijalno istrenirane Stostrupen nem. Stosstruppen) su se probile oko 730 metara front dugačak milju i po. Ovaj napad je bio odgovor na napad australijske pete divizije severno od Some u noći 31. jula. U ovom napadu zarobljeno je mnogo nemačkih vojnika, pre nego što se australijski korpus koncentrisao južno od reke. Nemačka divizija je povratila neke svoje ranije pozicije 7. avgusta, što je dovelo do promene u planu Saveznika.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Hart, str. 311
  2. ^ a b Kearsey, str. 2–3
  3. ^ a b Livesay, Anthony (1994). Historical Atlas of World War I. Njujork: Henry Holt and Company. 
  4. ^ Paschall, Rod (1989). The Defeat of Imperial Germany 1917–1918. Čapel Hil, Severna Karolina: Algonquin Books. 
  5. ^ Gray, Randal (1997). Kaiserschlacht 1918—The Final German Offensive. Danberi, Konektikat: Grolier Educational. 
  6. ^ Duffy, Michael (17. 4. 2004). „Second Battle of the Marne”. FirstWorldWar.Com. Arhivirano iz originala 15. 7. 2006. g. Pristupljeno 20. 7. 2013. 
  7. ^ a b Kearsey, str. 11–12
  8. ^ Blaxland 1981, str. 154–156.
  9. ^ Blaxland 1981, str. 146–149.
  10. ^ a b Hart 2008, str. 311.
  11. ^ Blaxland 1981, str. 168.
  12. ^ Blaxland 1981, str. 160.
  13. ^ Blaxland 1981, str. 161.
  14. ^ Kearsey, str. 13–14

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Bitka kod Amijena na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Битка_код_Амијена&oldid=27554779”