Pređi na sadržaj

Geografija Namibije

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Lokacija Namibije
Detaljna mapa Namibije na osnovu radara
Topografska karta Namibije.

Na 824.292 km², Namibija je trideset četvrta po veličini zemlja na svetu. Posle Mongolije, Namibija je druga najnegušće naseljena zemlja na svetu. Namibija je dobila ime po pustinji Namib koja se prostire duž obale Atlantika. Takođe je poznat po svojoj divljini.

Geografske oblasti[uredi | uredi izvor]

Namibijski pejzaž se generalno sastoji od pet geografskih oblasti, od kojih svaka ima karakteristične abiotske uslove i vegetaciju sa izvesnim varijacijama i preklapanjem između njih: Centralna visoravan, pustinja Namib, Velika strmina, Bušveld i pustinja Kalahari.

Centralna visoravan[uredi | uredi izvor]

Centralna visoravan se prostire od severa ka jugu, omeđena Obalom skeleta na severozapadu, pustinjom Namib i njenim obalnim ravnicama na jugozapadu, rekom Orandž na jugu i pustinjom Kalahari na istoku. Centralna visoravan je dom najviše tačke u Namibiji na nadmorskoj visini od 2.606 m Kenigštajn. [1] Unutar široke, ravne centralne visoravni nalazi se većina stanovništva i ekonomskih aktivnosti Namibije. Vindhuk, glavni grad države, nalazi se ovde, kao i većina obradivih površina. Iako obradivo zemljište čini samo 1% Namibije, skoro 1/3 stanovništva je zaposleno u poljoprivredi. [2]

Abiotički uslovi ovde su slični onima koji se nalaze duž eskarpa; međutim, topografska složenost je smanjena. Letnje temperature u ovoj oblasti mogu dostići 40 °C, a zimi su česti mrazevi.

Pustinja Namib[uredi | uredi izvor]

Pustinja Namib je široko prostranstvo hiper-sušnog šljunka, šljunka bez vlage, ravnica i dina koje se proteže duž cele obale, čija širina varira između 100 i više stotina kilometara. Oblasti unutar Namiba uključuju obalu skeleta i Kaokoveld na severu i prostrano peščano more Namiba duž centralne obale. [3] Peskovi koji čine peščano more posledica su erozionih procesa koji se odvijaju unutar doline reke Oranž i područja južnije. Dok vode pune peska spuštaju svoje suspendovane terete u Atlantik, kopnene struje ih talože duž obale. Preovlađujući jugozapadni vetrovi tada podižu i ponovo talože pesak u obliku masivnih dina u široko rasprostranjenom peščanom moru, najvećim peščanim dinama na svetu. U oblastima gde je zaliha peska smanjena zbog nemogućnosti peska da pređe korita reka, vetrovi takođe zapljuskuju zemlju i formiraju velike šljunkovite ravnice. U mnogim oblastima u pustinji Namib, malo je vegetacije osim lišajeva koji se nalaze u šljunčanim ravnicama i u suvim rečnim koritima gde biljke mogu pristupiti podzemnoj vodi.

Velika strmina[uredi | uredi izvor]

Velika strmina se brzo uzdiže na preko 2.000 m. Prosečne temperature i temperaturni rasponi se povećavaju kako se krećete dalje od hladnih atlantskih voda, dok se dugotrajna obalna magla polako smanjuje. Iako je ovo područje kamenito sa slabo razvijenim zemljištem, ipak je znatno produktivnije od pustinje Namib. Kako se letnji vetrovi guraju preko strmine, vlaga se izvlači kao padavine. [4] Voda je, uz topografiju koja se brzo menja, odgovorna za stvaranje mikrostaništa koja nude širok spektar organizama, od kojih su mnogi endemski. Vegetacija duž obronka varira i po obliku i po gustini, sa strukturom zajednice u rasponu od gustih šuma do područja sa više žbunova sa raštrkanim drvećem. Ovde se nalazi nekoliko vrsta bagrema, kao i trava i druga žbunasta vegetacija.

Bušveld[uredi | uredi izvor]

Bušveld se nalazi u severoistočnoj Namibiji duž granice sa Angolom i u pojasu Kaprivi, koji je ostatak uskog koridora koji je razgraničen za Nemačko carstvo za pristup reci Zambezi. Područje prima znatno veću količinu padavina od ostatka zemlje, u proseku oko 400 mm godišnje. Temperature su takođe hladnije i umerenije, sa približnim sezonskim varijacijama između 10 i 30 °C. Područje je uglavnom ravno, a tla peskovita, što ograničava njihovu sposobnost zadržavanja vode. [5] Smešten pored Bušvelda u severno-centralnoj Namibiji, nalazi se jedna od najspektakularnijih karakteristika prirode: Etoša Pan. Veći deo godine to je suva, slana pustoš, ali tokom vlažne sezone formira plitko jezero koje pokriva više od 6.000 km². Područje je ekološki vitalno za ogroman broj ptica i životinja iz okolne savane koje se okupljaju u regionu jer ih letnja suša primorava na razbacane vodene rupe koje okružuju tavu. Oblast Bušveld je razgraničena od strane Svetskog fonda za divlje životinje kao deo ekoregije angolskih šuma mopane, koja se proteže na sever preko reke Kunene u susednu Angolu.

Pustinja Kalahari[uredi | uredi izvor]

Oluja sa grmljavinom u Kalahariju

Pustinja Kalahari je možda najpoznatija geografska karakteristika Namibije. Deli se sa Južnom Afrikom i Bocvanom, ima različita lokalizovana okruženja u rasponu od hiper-sušne peščane pustinje do oblasti koje izgleda da prkose uobičajenoj definiciji pustinje. Jedno od ovih područja, je dom za preko 5.000 vrsta biljaka, od kojih je skoro polovina endemska.

Razlog za ovu visoku produktivnost i endemizam može biti relativno stabilna priroda padavina. [6] Karu očigledno ne doživljava sušu redovno, pa iako je područje tehnički pustinja, redovne zimske kiše obezbeđuju dovoljno vlage da podrže interesantnu biljnu zajednicu u regionu. Još jedna karakteristika Kalaharija, zaista mnogih delova Namibije, su inselbergi, izolovane planine koje stvaraju mikroklimu i staništa za organizme koji nisu prilagođeni životu u okolnom pustinjskom matriksu.

Obalna pustinja[uredi | uredi izvor]

Obalna pustinja Namibije je jedna od najstarijih pustinja na svetu. Njegove peščane dine, nastale jakim vetrovima na kopnu, najviše su na svetu. [7]

Ovde se nalaze pustinja Namib i Nacionalni park Namib-Naukluft. Obalne pustinje Namibije su najbogatiji izvor dijamanata na zemlji, što Namibiju čini najvećim svetskim proizvođačem dijamanata. Deli se na severnu obalu kostura i južnu obalu dijamanata. Zbog lokacije obale - na mestu gde hladna voda Atlantika dopire do Afrike - često postoji izuzetno gusta magla. [8]

Peščana plaža čini 54%, a mešavina peska i stena dodaju još 28%. Samo 16% ukupne dužine čini stenovita obala. Obalne ravnice su polja dina, šljunkovite ravnice prekrivene lišajevima i neke raštrkane solane. U blizini obale postoje područja u kojima su dine obrasle visećim mrežama. [9] Namibija ima bogate obalne i morske resurse koji su i dalje uglavnom neistraženi. [10]

Vreme i klima[uredi | uredi izvor]

Kepenova karta klasifikacije klime Namibije

Namibija ima više od 300 sunčanih dana godišnje. Nalazi se na južnoj ivici tropa; Južni povratnik preseca zemlju otprilike na pola. Zima (jun–avgust) je uglavnom suva, obe kišne sezone se javljaju leti, mala kišna sezona između septembra i novembra, a velika između februara i aprila. [11] Vlažnost vazduha je niska, a prosečna količina padavina varira od skoro nule u obalskoj pustinji do više od 600 mm u Kaprivi Stripu. Padavine su, međutim, veoma promenljive, a suše su uobičajene. [12] Loša kišna sezona desila se u leto 2006/07. [13] U 2019. zabeležena je veoma mala količina padavina [14] Zbog sušnih zima, snežne padavine su veoma retke i izazivaju medijsko izveštavanje kad god se dogode. Prijavljen je sneg u parku Namib-Naukluft u junu 2011. [15]

Vremenom i klimom u priobalnom području dominira hladna Benguelska struja Atlantskog okeana, koja teče na sever, koja predstavlja veoma malo padavina (50 mm godišnje ili manje), česta gusta magla i sveukupno niže temperature nego u ostatku zemlje. [12] Zimi se povremeno javlja stanje poznato kao Berg vetar (afrikaans: istočno vreme), vrući suvi vetar koji duva od unutrašnjosti ka obali. Pošto je područje iza obale pustinja, ovi vetrovi se mogu razviti u peščane oluje sa naslagama peska u Atlantskom okeanu vidljivim na satelitskim snimcima. [16]

Područja Centralne visoravni i Kalaharija imaju širok raspon dnevnih temperatura do 30 °C. [12]

Primeri[uredi | uredi izvor]

Izvori vode[uredi | uredi izvor]

Namibija je najsušnija zemlja u podsaharskoj Africi i u velikoj meri zavisi od podzemnih voda. Sa prosečnom količinom padavina od oko 350 mm godišnje, najviše padavina pada u Kapriviju na severoistoku (oko 600 mm godišnje) i opada u pravcu zapada i jugozapada na samo 50 mm i manje godišnje na primorju. Jedine višegodišnje reke nalaze se na nacionalnim granicama sa Južnom Afrikom, Angolom, Zambijom i na kratkoj granici sa Bocvanom u Kapriviju. U unutrašnjosti zemlje površinske vode ima samo u letnjim mesecima kada su reke u poplavama posle izuzetnih padavina. Inače, površinske vode su ograničene na nekoliko velikih akumulacionih brana koje zadržavaju i brane ove sezonske poplave i njihovo oticanje. Tamo gde ljudi ne žive u blizini višegodišnjih reka ili koriste brane za skladištenje, oni zavise od podzemnih voda. Čak i izolovane zajednice i one privredne aktivnosti koje se nalaze daleko od dobrih površinskih izvora vode, kao što su rudarstvo, poljoprivreda i turizam, mogu se snabdevati iz podzemnih voda na skoro 80% zemlje. [19] Najduža reka u Namibiji je Riblja reka sa dužinom od 650 km.

U Namibiji je tokom prošlog veka izbušeno više od 120.000 bušotina. Jedna trećina ovih bušotina je izbušena na suvo. [20] Vodonosni sloj pod nazivom „Oangvena 2“, koji se nalazi sa obe strane granice Angole i Namibije, otkriven je 2012. godine. Procenjuje se da je ovaj vodonosni sloj sposoban da snabdeva 800.000 ljudi na severu tokom 400 godina, po trenutnoj stopi potrošnje (2018). [21] Stručnjaci procenjuju da Namibija ima 7.720 km³ podzemnih voda. [22] [23]

Efundja, godišnje poplave u severnim delovima zemlje, često izazivaju ne samo štetu na infrastrukturi već i gubitak života. [24] Kiše koje uzrokuju ove poplave nastaju u Angoli, ulivaju se u namibijski basen Kuvelaj i tamo ispunjavaju Ošane (poplavne ravnice). Najgore poplave dogodio se u martu 2011. i raselio 21.000 ljudi. [25]

Urbanizacija[uredi | uredi izvor]

Put između Svakopmunda i Valvis Beja, Namibija.

Glavni i najveći grad, Vindhuk, nalazi se u centru zemlje. To je dom centralnog administrativnog regiona zemlje, međunarodnog aerodroma Vindhuk i glavnog železničkog mesta u zemlji. Ostali važni gradovi su:

  • Arandis, rudnik uranijuma
  • Valvis Bej, morska luka, međunarodni aerodrom, železnička stanica
  • Oshakati, glavni poslovni centar na severu, železnička stanica
  • Otjivarongo, glavni poslovni centar u centralnom i severnom delu, železnički čvor
  • Lideric, morska luka, železnička stanica
  • Gobabis, poljoprivredni centar
  • Svakopmund, turizam (bivši nemački kolonijalni grad)

Statistika[uredi | uredi izvor]

Lokacija: Južna Afrika, graniči sa Južnim Atlantskim okeanom, između Angole i Južne Afrike

Geografske koordinate :22° 00′ S 17° 00′ E / 22.000° J; 17.000° I / -22.000; 17.000

Oblast:ukupno: 824.292 km² [26]zemljište: 823.290 km²voda: 1.002 km²

Granice zemljišta:ukupno: 4.220 kmgranične zemlje: Angola 1.427 km, Bocvana 1,544 km, Južna Afrika 1.005 km, Zambija 244 km

Obala: 1.572 km

Teren: Pretežno visoka visoravan; pustinja Namib duž obale; Pustinja Kalahari na istoku. Na severu blizu granice sa Angolom nalazi se ravna oblast koju je Svetski fond za divlje životinje označio kao deo ekoregije šuma Angole mopane.

Prirodne opasnosti: produženi periodi suše

Životna sredina – aktuelna pitanja: iscrpljivanje i degradacija vodenih resursa; dezertifikacija; degradacija zemljišta; gubitak biodiverziteta i biotičkih resursa; krivolov divljih životinja

Ekstremne tačke[uredi | uredi izvor]

Ovo je lista ekstremnih tačaka Namibije, tačaka koje su dalje na severu, jugu, istoku ili zapadu od bilo koje druge lokacije.

  • Najsevernija tačka – neimenovana lokacija na granici sa Angolom
  • Najistočnija tačka – tromeđa sa Bocvanom i Zambijom, region Zambezi
  • Najjužnija tačka – neimenovana lokacija u Pela Driftu na granici reke Oranje sa Južnom Afrikom
  • Najzapadnija tačka – neimenovani deo obale zapadno od bunara Okotuso

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Geografija Namibije na Vikimedijinoj ostavi.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Landsat.usgs.gov Arhivirano 7 septembar 2008 na sajtu Wayback Machine
  2. ^ World Almanac. 2004.
  3. ^ Spriggs, A. 2001.(AT1315)
  4. ^ Spriggs, A. 2001.(AT1316)
  5. ^ Cowling, S. 2001.
  6. ^ Spriggs, A. 2001.(AT0709)
  7. ^ „NASA – Namibia's Coastal Desert”. nasa.gov. Pristupljeno 9. 10. 2009. 
  8. ^ „An Introduction to Namibia”. geographia.com. Pristupljeno 9. 10. 2009. 
  9. ^ „NACOMA – Namibian Coast Conservation and Management Project”. nacoma.org.na. Arhivirano iz originala 21. 7. 2009. g. Pristupljeno 9. 10. 2009. 
  10. ^ Sparks, Donald L. „Namibia's Coastal and Marine Development Potential – Sparks 83 (333): 477 – African Affairs”. afraf.oxfordjournals.org. Arhivirano iz originala 22. 10. 2013. g. Pristupljeno 9. 10. 2009. 
  11. ^ „The Rainy Season”. Real Namibia. Arhivirano iz originala 9. 12. 2012. g. Pristupljeno 28. 7. 2010. 
  12. ^ a b v „Namibia”. Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 28. 7. 2010. 
  13. ^ Olszewski, John (28. 5. 2009). „Climate change forces us to recognise new normals”. Namibia Economist. 
  14. ^ Namibian, The. „State of drought emergency extended”. The Namibian (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 10. 03. 2021. g. Pristupljeno 2020-11-24. 
  15. ^ Smith, Jana-Mari (9. 6. 2011). „Snow sets another record”. The Namibian. Arhivirano iz originala 22. 4. 2012. g. 
  16. ^ Olszewski, John (25. 6. 2010). „Understanding Weather – not predicting it”. Namibia Economist. 
  17. ^ „Klimatafel von Windhuk (Windhoek) / Namibia” (PDF). Federal Ministry of Transport and Digital Infrastructure. Arhivirano iz originala (PDF) 12. 5. 2019. g. Pristupljeno 2. 11. 2016. 
  18. ^ „Stationsnummer 68110” (PDF). Ministry of Energy, Utilities and Climate. Arhivirano iz originala 16. 1. 2013. g. Pristupljeno 2. 11. 2016. 
  19. ^ „Groundwater in Namibia”. Integrated Water Resource Management. Arhivirano iz originala 29. 7. 2016. g. 
  20. ^ Greg Christelis; Wilhelm Struckmeier, ur. (2001). Groundwater in Namibia. ISBN 978-0-86976-571-5. Arhivirano iz originala 4. 4. 2015. g. Pristupljeno 2018-07-10 — preko Namibian Hydrogeological Association. 
  21. ^ McGrath, Matt (20. 7. 2012). „Vast aquifer found in Namibia could last for centuries”. BBC World. Pristupljeno 10. 9. 2013. 
  22. ^ McGrath, Matt (20. 4. 2012). „'Huge' water resource exists under Africa”. BBC World Service. Pristupljeno 10. 9. 2013. 
  23. ^ „Quantitative maps of groundwater resources in Africa”. Environ. Res. Lett. 7 (2): 024009. 2012. Bibcode:2012ERL.....7b4009M. CiteSeerX 10.1.1.693.4081 Slobodan pristup. doi:10.1088/1748-9326/7/2/024009. 
  24. ^ Adams, Gerry (15. 4. 2011). „Debilitating floods hit northern and central Namibia”. United Nations Radio. Arhivirano iz originala 20. 12. 2016. g. Pristupljeno 20. 02. 2023. 
  25. ^ van den Bosch, Servaas (29. 3. 2011). „Heaviest floods ever in Namibia”. The Namibian. 
  26. ^ „Rank Order – Area”. CIA World Fact Book. Arhivirano iz originala 13. 6. 2007. g. Pristupljeno 12. 4. 2008. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Географија_Намибије&oldid=27820752”