Globalni sever i globalni jug

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Mapa sveta koja prikazuje tradicionalnu[prema kome?] definicija podele sever-jug (crvene zemlje na ovoj mapi su grupisane kao „Globalni jug“, plave zemlje kao „Globalni sever“)

Koncept globalnog severa i globalnog juga (ili podela sever-jug u globalnom kontekstu) se koristi da opiše grupisanje zemalja po socio-ekonomskim i političkim karakteristikama. Globalni jug je termin koji se često koristi za identifikaciju regiona unutar Latinske Amerike, Azije, Afrike i Okeanije. To je jedan iz porodice termina, uključujući „Treći svet“ i „Periferiju“, koji označavaju regione van Evrope i Severne Amerike. Većina, mada ne sve, ovih zemalja imaju slabije razvijenu ekonomiju i često politički ili kulturno marginalizovane na jednoj strani podele, dok su na drugoj strani zemlje globalnog severa (često se izjednačavaju sa razvijenim zemljama).[1] Kao takav, termin se inherentno ne odnosi na geografski jug; na primer, najveći deo globalnog juga je geografski unutar severne hemisfere.[1]

Termin koji koriste vladine i razvojne organizacije je prvi put uveden kao otvorenija alternativa „trećem svetu“[2] i slično potencijalno „vrednovanju“ kao što su zemlje u razvoju. Zemlje globalnog juga su opisane kao novoindustrijalizovane ili u procesu industrijalizacije, i često su sadašnje ili bivše mete kolonijalizma.[3]

Globalni sever korelira sa zapadnim svetom — sa značajnim izuzecima Izraela, Japana i Južne Koreje — dok jug u velikoj meri korespondira sa zemljama u razvoju i istočnim svetom. Dve grupe se često definišu u smislu njihovog različitog nivoa bogatstva, ekonomskog razvoja, nejednakosti prihoda, demokratije i političkih i ekonomskih sloboda, kako je definisano indeksima slobode. Države koje se generalno posmatraju kao deo globalnog severa imaju tendenciju da budu bogatije i manje nejednake; to su razvijene zemlje koje izvoze tehnološki napredne proizvedene proizvode. Južne države su generalno siromašnije zemlje u razvoju sa mlađim, krhkim demokratijama koje u velikoj meri zavise od izvoza primarnog sektora, i često dele istoriju prošlog kolonijalizma severnih država.[3] Ipak, podela između severa i juga se često dovodi u pitanje.[4]

Saradnja jug-jug se povećala da bi „izazvala političku i ekonomsku dominaciju severa“.[5][6][7] Ova saradnja je postala popularan politički i ekonomski koncept nakon geografskih migracija i proizvodnih aktivnosti sa severa na globalni jug[7] i diplomatske akcije nekoliko država, poput Kine.[7] Ovi savremeni ekonomski trendovi su „pojačali istorijski potencijal ekonomskog rasta i industrijalizacije na globalnom jugu“, koji je obnovio ciljane napore SSC-a koji „popuštaju ograničenja nametnute tokom kolonijalne ere i prevazilaze granice posleratne političke i ekonomske geografije“.[8] Korišćen u nekoliko knjiga i specijalnom izdanju američke književnosti, termin Globalni jug je bioo istaknut u američkoj književnosti.[9]

Termini nisu striktno geografski i nisu „slika sveta podeljenog ekvatorom, koji odvaja bogatije zemlje od njihovih siromašnijih kolega“.[1] Umesto toga, geografiju bi trebalo lakše razumeti kao ekonomsku i migratornu, svet shvaćen kroz „širi kontekst globalizacije ili globalnog kapitalizma“.[1]

Generalno, definicije globalnog severa nisu isključivo geografski pojam, već obuhvataju zemlje i oblasti kao što su Australija, Kanada, cela Evropa i Rusija, Izrael, Japan, Novi Zeland, Južna Koreja i Sjedinjene Države.[10][11] Globalni jug čine Afrika, Latinska Amerika i Karibi, Pacifička ostrva i Azija, isključujući Izrael, Japan i Južnu Koreju.[10][11] Generalno se smatra sferom Brazila, Indije, Indonezije i Kine, koje su, zajedno sa Nigerijom i Meksikom, najveće južne države po površini i broju stanovnika.[12]

Ogromna većina zemalja globalnog juga nalazi se u tropima ili blizu njih.

Termin Globalni sever se često koristi kao naizmenično sa razvijenim zemljama. Isto tako, termin Globalni jug se često koristi naizmenično sa zemljama u razvoju.

Pojam[uredi | uredi izvor]

Šefovi država i vlada na samitu sever-jug u Meksiku 1981

Prvo korišćenje Globalnog juga u savremenom političkom smislu bilo je 1969. od strane Karla Oglsbija, koji je pisao u katoličkom časopisu Commonweal u specijalnom izdanju o Vijetnamskom ratu. Oglesbi je tvrdio da su se vekovi severnjačke „dominacije nad globalnim jugom […] [se] spojili […] da bi proizveli nepodnošljiv društveni poredak“.[13]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v g „Introduction: Concepts of the Global South”. gssc.uni-koeln.de. Arhivirano iz originala 2016-09-04. g. Pristupljeno 2016-10-18. 
  2. ^ Mitlin, Diana; Satterthwaite, David (2013). Urban Poverty in the Global South: Scale and Nature. Routledge. str. 13. ISBN 9780415624664. 
  3. ^ a b Mimiko, Nahzeem Oluwafemi (2012). Globalization: The Politics of Global Economic Relations and International Business. Carolina Academic Press. str. 47. ISBN 978-1-61163-129-6. 
  4. ^ Therien, Jean-Philippe (1999). „Beyond the North-South divide: The two tales of world poverty”. Third World Quarterly (na jeziku: engleski). 20 (4): 723—742. ISSN 0143-6597. doi:10.1080/01436599913523. 
  5. ^ United Nations. „United Nations: Special Unit for South-South Cooperation” (PDF). United Nations Development Programme. Arhivirano iz originala (PDF) 2015-09-19. g. 
  6. ^ United Nations. „United Nations Office for South-South Cooperation”. United Nations Development Programme. Arhivirano iz originala 2012-12-03. g. 
  7. ^ a b v Acharya, Amitav (3. 7. 2016). „Studying the Bandung conference from a Global IR perspective”. Australian Journal of International Affairs. 70 (4): 342—357. doi:10.1080/10357718.2016.1168359. 
  8. ^ Gray, Kevin; Gills, Barry K. (2. 4. 2016). „South–South cooperation and the rise of the Global South”. Third World Quarterly. 37 (4): 557—574. doi:10.1080/01436597.2015.1128817 Slobodan pristup. 
  9. ^ Kim, Heidi Kathleen (2011). „The Foreigner in Yoknapatawpha: Rethinking Race in Faulkner's 'Global South'”. Philological Quarterly. 90 (2/3): 199—228. OCLC 781730944. Šablon:GALE ProQuest 928757459. 
  10. ^ a b „UNCTADstat - Classifications”. 
  11. ^ a b „What Is The North-South Divide?”. worldatlas.com. Pristupljeno 4. 11. 2022. 
  12. ^ Silver, Caleb. „The Top 20 Economies in the World”. Investopedia. DotDash. Pristupljeno 17. 7. 2020. 
  13. ^ Oglesby, Carl (1969). „Vietnamism has failed ... The revolution can only be mauled, not defeated”. Commonweal. 90. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Глобални_север_и_глобални_југ&oldid=26851695”