Gonzalo Fernandez de Ovijedo
Gonzalo Fernandez de Ovijedo i Valdes | |
|---|---|
 Gonzalo Fernandez de Ovijedo. | |
| Datum rođenja | 1478. |
| Mesto rođenja | Madrid, Kastilja |
| Datum smrti | 1557. |
| Mesto smrti | Santo Domingo, Hispanjola,  Španija |
| Zanimanje | istoričar |
| Aktivni period | 1514-1557. |
| Značajni radovi | Prirodna istorija Indija |
Gonzalo Fernandez de Ovijedo (šp. Gonzalo Fernandez de Oviedo y Valdes, 1478-1557), španski kolonijalni činovnik i istoričar.[1][2]
Biografija
[uredi | uredi izvor]Rođen u Madridu od asturijskih roditelja, Ovijedo je nakratko stupio u službu princa Huana, jedinog sina Fernanda i Izabele, i upoznao Kolumba i porodicu Pinzon. Tokom dve godine vojne službe u Italiji stekao je renesansni ukus za književnost i umetnost. Po povratku u Španiju sa dvadeset četiri godine oženio je lepoticu iz Toleda Margaritu de Vergaru, koja je umrla deset meseci kasnije na porođaju. Ženio se još dva puta.[1]
Služba u Americi
[uredi | uredi izvor]Godine 1514. obavio je prvi od svojih dvanaest prelazaka Atlantika, ploveći (zajedno sa Bernalom Dijazom del Kastiljom i Ernandom de Sotom) na ekspediciji Pedra Arijasa de Avile (Pedrarijas Davila) da bi preuzeo svoju novu dužnost kao inspektor topionica zlata na Tijera Firme. Sa Pedrarijasom, koji je uspostavio tiransko guvernerstvo u Darijenu, Ovijedo je imao stalno neprijateljski odnos.[1]
Godine 1532. dobio je upravo uspostavljeni položaj hroničara Indije, a nadzor nad livnicama zlata prešao je na njegovog sina. Sledeće godine preuzeo je dodatni položaj alkalde-a, ili guvernera, tvrđave u Santo Domingu. Umro je 27. jula 1557. u Santo Domingu.[1]
Istoričar i prirodnjak
[uredi | uredi izvor]Poznat među istoričarima Amerike samo kao Ovijedo, Gonzalo Fernandez de Ovijedo i Valdes proveo je skoro pedeset godina u Novom svetu i napisao dva važna dela o Zapadnoj Indiji i Tijera Firme (današnja Kolumbija i Panama). Prva, Prirodna istorija Indija (šp. De Ia natural historia de las lndias), objavljena u Toledu 1526. godine, bavila se florom, faunom i geografijom Kariba, pre svega Hispanjole, i Tijera Firme. U jednom poglavlju opisao je običaje i folklor domorodaca, pokazujući malo poštovanja prema njihovoj ljudskosti ili sposobnostima. Drugo delo, Opšta i prirodna istorija Indija, ostrva i kopna u Okeanskom moru, (šp. Historia general y natural de las lndias, islas y Tierra Firme del mar Oceano) bio je veći i značajniji rukopis, koji je, iako je takođe je uključivao prirodnu istoriju i komentare o indijanskim društvima, uglavnom je opisivao političku istoriju Španije u tim oblastima. Prvi deo je objavljen u Sevilji 1535. godine; drugi u Valjadolidu 1557. godine, u godini Ovijedove smrti. Ostali delovi, potisnuti verovatno od njegovog ideološkog rivala, Bartolomea de las Kasasa, štampani su tek u devetnaestom veku.[1]
Mišljenje o Indijancima
[uredi | uredi izvor]Na svojim putovanjima Ovijedo je postao prvi terenski prirodnjak Novog sveta, opisujući i ilustrujući svojom rukom brojne životinje, ribe i biljke. Njemu takođe lingvisti duguju svoja prva saznanja o indijanskim rečima od kojih su izvedeni termini kao što su kanu, uragan, kukuruz i viseća ležaljka. Njegovi spisi o prirodi bili su veoma popularni u Španiji i širom Evrope. Ovijedov stav prema domorodačkim narodima imao je snažan uticaj u Španiji, gde ga je Bartolomeo de las Kasas izdvojio kao „smrtnog neprijatelja Indijanaca“ zbog načina na koji je omalovažavao njihove običaje i sposobnosti. U Ovijedovoj istoriji Indijanci su bili lenji, pokvareni, zlobni, idolopoklonički, zverski i zasluživali su ropstvo, koje je i on sam praktikovao. U svojoj čuvenoj raspravi sa las Kasasom 1550. godine, Huan Gines de Sepulveda se u velikoj meri oslanjao na Opštu Istoriju u svom pokušaju da pokaže da Indijcima nedostaju intelektualne i religiozne sposobnosti i da se zbog toga može pravedno boriti protiv njih. S druge strane, las Kasas u svom formalnom argumentu, Apologetska istorija, odgovarao na stavove kraljevskog istoričara tačku po tačku.[1]
Uzgred, Ovijedo zaslužuje da bude zapamćen kao prvi Španac koji je u Novom svetu naglas pročitao strašnu teološku proklamaciju nazvanu Zahtev (šp. Requerimiento), koja je, ako nije poslušana od strane domorodaca, opravdavala rat i porobljavanje.[a] Dana 14. juna 1514. Ovijedo je pročitao proklamaciju pred napuštenim selom u unutrašnjosti Darijena, praćen smehom vojnika.[1]
Napomene
[uredi | uredi izvor]- ^ Iako je proklamacija bila pisana na španskom, koji Indijanci u to vreme sigurno nisu razumeli.
Izvori
[uredi | uredi izvor]- ^ a b v g d đ e Bedini, Silvio A., ur. (1992). The Christopher Columbus encyclopedia. Basingstoke, Hants: Macmillan. str. 528—529. ISBN 978-0-333-55899-7.
- ^ FERNANDEZ DE OVIEDO, GONZALO (1959). NATURAL HISTORY OF THE WEST INDIES. Prevod: STOUDEMIRE, STERLING A. CHAPEL HILL: THE UNIVERSITY OF NORTH CAROLINA PRESS. str. XIV—XVI.