Grbovići
| Grbovići | ||||||||||||
|
Grbovići su bili obor-knezovi i vojvode kolubarske knežine valjevske nahije sa sedištem u Mratišiću. Najverovatnije je da su bili beratlijski knezovi [1].
Poreklo[uredi | uredi izvor]
Grbovići su poreklom iz Nikšićkog plemena iz mesta Dragovoljići [2]. Iz Dragovoljića u Nikšićkoj župi su i bratstvenici Grbovića Hadžići, odnosno Molerovići i Danilovići (porekom Vukomanovići) iz Murgaša kod Uba.[3]. Izgleda da su se Grbovići prvi doselili i da su posle podstakli i druge svoje bratstvenike da se nasele u valjevskom kraju [4].
Obor-knez Nikola Grbović[uredi | uredi izvor]
Oko 20. januara 1804. pozvao je dahija Mehmed-aga Fočić da učestvuju u zajedničkom lovu knezove Nikolu Grbovića, Aleksu Nenadovića i Iliju Birčanina. Umesto bolesnog Nikole Grbovića otišao je njegov sin Milovan Grbović. Na prepad su okovani u lance, knez Aleksa i Ilija Birčanin su pogubljeni, a Milovana Grbovića je Mehmed-aga Fočić pustio.
Knez Nikola Grbović, razboleo se prilikom zauzimanja Beograda 1806. Umro je kod kuće od prozeblina. Knez Nikola Grbović imao je sinove protojereja Stevana Grbovića, Milovana Grbovića i Radovana Grbovića.[5].
1802. tokom godine zaslugom kneza Nikole Grbovića, njegovog sina protojereja Stefana Grbovića i stanovnika Krčmara sazidana iz temelja sadašnja krčmarska crkva. Iste godine je i Petar Nikolajević Moler, budući vojvoda naslikao za tu crkvu ikonu Svetog Luke, jedno od njegovih najboljih ikonopisnih dela. On je sa svojim saradnicima slikao i freskopis kupole i potkupolnog prostora, a radovi su završeni pre septembra iste godine.
Vojvoda protojerej Stefan Grbović[uredi | uredi izvor]
Posle smrti kneza Nikole Grbovića starešina kolubaraca postao je njegov najstariji sin protojerej Stefan Grbović.
Posle njegove smrti nasledio ga je mlađi brat Milovan Grbović.
Vojvoda Milovan Grbović[uredi | uredi izvor]
Drugi po starosti sin kneza Nikole Grbovića, Milovan Grbović, postao je vojvoda kolubarske knežine posle smrti starijeg brata protojereja Stevana Grbovića.
Vojvoda Milovan Grbović je učestvovao u bici na Sokolu, gde se razboleo i ubrzo umro kod kuće 1808. godine.
Vojvoda Radovan Grbović[uredi | uredi izvor]
Radovan Grbović, treći po starosti sin kneza Nikole Grbovića postao je posle smrti starije braće vojvoda kolubarske knežine.
11/23. januara 1811, Karađaorđe i Praviteljstvujušči sovjet odredili su 66 sela u Kolubari kojima će upravljati vojvoda Radovan Grbović. Istim imenovanjem naloženo je Grboviću da u svakom selu u svojoj knežini odredi seoskog kneza „koji će sa selom ograditi koševe i ambare za desteke“.
Vojvoda Radovan Grbović, izbegao je 1813. u Srem, da bi se potom vratio u Srbiju i borio se i 1815. u Drugom srpskom ustanku.
Luka Grbović[uredi | uredi izvor]
Kapetan kolubarske knežine Luka Grbović borio se zajedno sa ocem i braćom. Školovao se u Novom Sadu i Temišvaru.
Luka Grbović se vratio u Srbiju gde je 1839. godine postavljen za kmeta u Mratišiću. Bio je okružni kaznačej u VAljevu, eksoponirao se kao protivnik Obrenovića. Kuću je imao u sokačetu pored Ruskog cara u Valjevu, a i drugu imovinu koju je tamo imao prodao je valjevskoj opštini. Imao je sina Milana.
Milan L. Grbović[uredi | uredi izvor]
Milan Grbović, sin Luke Grbovića, okružnog kaznačeja u Valjevu, školovao se u Bogosloviji u Sremskim Karlovcima. Otac ga je 1859. godine doveo u Valjevo. Sa ocem se nastanio na svojoj baštini u Mratišiću.
Milovan M. Grbović[uredi | uredi izvor]
Milovan M. Grbović je bio je oficir. Kasnije živeo na svom imanju.
Kolubarska knežina valjevskog okruga[uredi | uredi izvor]
Posle Grbovića za obor-kneza postavljen je njihov najbliži saradnik i pomoćnik buljukbaša Raka Tešić. Obor-knez kolubarske knežine valjevske nahije Raka Tešić iz Mionice, kolubarske knežine valjevske nahije, rodonačelnik je Rakića. Njegov unuk po sinu Jevremu Rakiću je Dimitrije Mita Rakić, ministar finansija, koji je sa kćerkom Milana Đ. Milićevića, ministra prosvete, imao sina Milana Rakića, diplomatu, konzula, poznatog pesnika.
Posle smrti kneza Rake Tešića 26. decembra 1823, na mesto kneza kolubarske knežine valjevskog okruga postavljen je 1824. kapetan Jovica Milutinović.
Luka Grbović bio je kmet u Mratišiću od 1839.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Prema tumačenju turskih defterskih (poreskih) knjiga izgleda da su Grbovići imali berat, zvaničnu potvrdu zvanja od vlade (porte), tj. sultana sa određenim privilegijama. Vid. Radmila Tričković, Poreklo Nenadovića. Mitropolit Stefan Stratimirović zapisao je 1804, da je Nikola Grbović iz Mratišića, „knez veliki po beratu i to dostoinstvo jest familije Gerboviča po nasledstvu“ pošto je njihova kuća „znatna i poznata negli i ot sto let“. Knezovi Aleksa Nenadović i Ilija Birčanin, po tom zapisu „ne beše beratlije“, nego su postavljeni od vezira.
- ^ Velibor Berko Savić, Vojvoda Petar Nikolajević Moler, Valjevo 2006, str. 11 - 13
- ^ Neke znamenite porodice u Srbiji poreklom iz Crne Gore, Zapisi, časopis za nauku i književnost, Beograd, knj. 2. sv. 3, mart 1928.
- ^ Naselja srpskih zemalja, 18, Srpska kraljevska akademija, Beograd 1912, str. 507.
- ^ Milan Đ. Milićević, Pomenik znamenitih ljudi u srpskog naroda novijeg doba, Beograd, Srpska kraljevska štamparija 1888, Knjiga Čupićeve zadužbine, str. 105-108.