Dalasen
Dalasen ( grč. Δαλασσηνός ), ženski oblik Dalasena ili Dalasina (grčki: Δαλασσηνη), bila je vizantijska aristokratska porodica istaknuta u 11. veku.
Poreklo i uspon
[uredi | uredi izvor]Ime porodice potiče od njihove domovine, grada Dalase, modernog Talasa u istočnoj Turskoj . Etničko poreklo porodice je nepoznato; jermenski istoričar Nikolas Adonc ih je identifikovao kao Jermene, ali njihova imena nisu jermenska, i većina naučnika okleva da prihvati Adoncov predlog. [1] [2]
Prvi istaknuti član porodice bio je magistar Damian Dalasen, koji je bio na važnom položaju duksa Antiohije 995/996–998. [3] [4] Njegovi sinovi su takođe dostigli visoke službe: dvojica od njih, Konstantin i Teofilakt, takođe su zauzeli mesto duks -a u Antiohiji, dok je Roman Dalasen bio katepan u Iberije. Čini se da su Istok, a posebno Antiohija, bili glavna baza moći porodice tokom prvih decenija 11. veka. [1] [4] [5]
Konstantin je posebno bio miljenik cara Konstantina VIII (r. 1025–1028), koji je navodno razmišljao da ga imenuje svojim naslednikom neposredno pre njegove smrti. Pod Romanom III Argirom (r. 1028–1034) porodica je ostala lojalna, barem spolja. Konstantin je, međutim, u nekim izvorima optužen da je igrao ulogu u neuspehu Romanovog pohoda na Alep 1030. [6] [7] Konstantin se tada pojavio kao vođa aristokratske opozicije za vreme vladavine cara Mihaila IV Paflagonskog (r. 1034–1041) i Mihaila V (r. 1041–1042). To je dovelo do represivnih mera i zatvaranja i izgnanstva većine porodice od strane kancelara cara Mihaila IV Jovana Orfanotrofa . [6] [8] [9] Posle svrgavanja cara Mihaila V 1042. godine, carica Zoja (r. 1028–1050) ponovo je smatrala Konstantina potencijalnim mužem; carica je, međutim, videla Konstantina kao čoveka strogih principa i na kraju je izabrala Konstantina IX Monomaha (r. 1042–1055). [9] [10]
Tokom 1060-ih i 1070-ih, članovi porodice, čiji je odnos sa magistrom Damjanom i njegovim sinovima nejasan, služili su prvenstveno kao viši generali na Balkanu, poput skopskog duksa Damjana 1073. ili duksa Soluna Teodora oko 1062. godine. [1] [11] Porodica je, međutim, postala najistaknutija udajom ambiciozne i sposobne Ane Dalasen (praunuke, po majčinoj strani magistra Damjana), za Jovana Komnina, mlađeg brata generala i cara Isaka I Komnena . (r. 1057–1059). Ana je odlučno napredovala u karijeri svoje dece, sve dok njen sin Aleksije I Komnin nije stupio na presto 1081. godine. Tokom Aleksijevih čestih odsustava iz Konstantinopolja tokom pohoda, ona je funkcionisala kao de facto namesnica Vizantijskog carstva. [1] [11]
Kasniji članovi
[uredi | uredi izvor]Admiral Konstantin Dalasen igrao je značajnu ulogu u ranoj vladavini cara Aleksija I Komnina, ali većina članova porodice poznatih nakon toga su civilni zvaničnici. Najistaknutiji Dalasen iz 12. veka bio je Jovan Dalasen Rogerios, koji je oko 1138. imenovan Cezarom i vodio je neuspešnu zaveru protiv car Manojla I Komnina (r. 1143–1180). [1] [12]
Prezime Dalasen ostalo je istaknuto do kraja 12. veka, ali je nakon toga nestalo, a u kasnijem Carstvu prezime se pojavljuje samo retko, i to među nižim nivoima društva. [1] [13]
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ a b v g d đ ODB, "Dalassenos" (A. Kazhdan), p. 578.
- ^ Krsmanović 2003, Chapter 2.
- ^ Cheynet & Vannier 1986, str. 76–78; Kazhdan & Epstein 1985, str. 63.
- ^ a b Krsmanović 2003, Chapter 3.
- ^ Kazhdan & Epstein 1985, str. 63–64.
- ^ a b Kazhdan & Epstein 1985, str. 64.
- ^ Cheynet & Vannier 1986, str. 80.
- ^ Cheynet & Vannier 1986, str. 80–81.
- ^ a b Krsmanović 2003, Chapter 4.
- ^ Cheynet & Vannier 1986, str. 81.
- ^ a b Krsmanović 2003, Chapter 5.
- ^ Krsmanović 2003, Chapter 6.
- ^ Krsmanović 2003, Chapter 7.
Izvori
[uredi | uredi izvor]- Cheynet, Jean-Claude; Vannier, Jean-François (1986). Études Prosopographiques (na jeziku: French). Paris, France: Publications de la Sorbonne. ISBN 978-2-85944-110-4.
- Kazhdan, Aleksandr Petrovich; Epstein, Ann Wharton (1985). Change in Byzantine Culture in the Eleventh and Twelfth Centuries. Berkeley and Los Angeles: University of California Press. ISBN 0-520-05129-7.
- Kazhdan, Alexander, ur. (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford and New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.
- Krsmanović, Bojana (11. 9. 2003). „Dalassenoi”. Encyclopaedia of the Hellenic World, Asia Minor. Athens, Greece: Foundation of the Hellenic World. Pristupljeno 24. 4. 2011.
