Dornije Do 28D-2

Dornije Do 28D-2
	Dornije Do 28D-2
Opšte
Dimenzije
Masa
Pogon
Performanse
Početak proizvodnje	1967.
Dužina	12,00
Razmah krila	15,50
Visina	3,90
Površina krila	28,60
Prazan	2.166
Normalna poletna	3.650
Maks. masa pri uzletanju	4.350 kg
Klipno-elisni motor	2 h Lycoming IGSO-540-A1E
Snaga	2 x 285 kW
Brzina krstarenja	306 km/h
Maks. brzina na Hopt	323 km/h
Dolet	1.050 km
Plafon leta	7.680 m

Dornije Do-28D-2 je nemački dvomotorni, laki transportni, visokokrilni avion sa STOL karakteristikama (poletanje i sletanje sa kratkih poletno sletnih staza).

Projektovanje i razvoj[uredi | uredi izvor]

Prototip aviona sa oznakom Do-28D poleteo je 26. februara 1966. a prvi put je prikazan na izložbi u Le Buržeu 1967. Serijski su se proizvodili avioni Do-28D-1 i to 50 aviona od čega su 4 aviona Do-28D-1/S u zapadnonemačkom RV korišćena za prevoz VIP osoba. Najveći broj proizvedenih aviona pripada modelu Do-28D-2 sa preko 200 napravljenih aviona počevši od 1971. Za razliku od D-1 verzija D-2 dobila je jače motore, bolje upravljačke površine, veću masu i bolju opremu. Od 1980. godine Dornier menja oznaku Do-28D-2 u Do-128-2 a iste godine marta meseca poleće verzija Do-28D-2T sa turboelisnim motorima, nastala modifikacijom Do-28D-2 iz sastava zapadnonemačkog RV. Ipak ova verzija nije privukla kupce. Dva mornarička Do-28D-2 modifikovana su u patrolne avione Do-28D-2/OU sa nosnim i bočnim radarom.

Tehnički opis[uredi | uredi izvor]

Avion Dornije Do 28D-2 je dvomotorni višesedi avion, slobodno noseći visokokrilac, metalne konstrukcije sa klasičnim fiksnim stajnim trapom u koga su ugrađivani klipni i turboelisni motori. Namena mu je bila transportni avion ali se u toku svoje eksploatacije koristio i za druge namene. Avion je spadao u klasu aviona sa STOL karakteristikama.

Trup aviona je monokok konstrukcija napravljena od duraluminijuma kako noseća rebra tako i obloga (kora) trupa aviona. Poprečni presek trupa je pravougaonog oblika. Pogonska grupa: Najčešće za pogon aviona Do 28D-2 su korišćeni dva klipna bokser vazduhom hlađena motora sa šest cilindara Lycoming IGSO-540-A1E snage 380 KS svaki, smešteni u gondolama pored trupa aviona u kojima su pored motora bili smešteni rezervoari za gorivo i ulje. Na vratilu motora se nalazila trokraka Hartzell metalna elisa promenljivog koraka. Pored pomenutog motora u ove avione su se ugrađivali turboelisni motori Pratt & Whitney PT6A-110 snage 500 KS a ovi avioni su nosili naziv Do 128-6. Krila aviona su sa dve ramenjače kutijastog tipa. Oblik krila je pravougaoni a osa krila je upravna u odnosu na trup aviona. Konstrukcija je metalna a obloga od aluminijumskog lima zakivcima pričvršćena za noseću konstrukciju. Vertikalni i horizontalni stabilizatori kao i kormilo pravca kao noseću konstrukciju imaju konstrukciju i oblogu od duraluminijuma. Stajni trap je fiksni sa klasičnim rasporedom točkova.

Varijante aviona Dornije Do 28[uredi | uredi izvor]

Do-28 - prototip,
Do-28A-1, Do-28A-1-S - Do-28 sa plovcima,
Do-28B-1 - veći nos, veći kapacitet rezervoara, jači motori,
Do-28B-1-S - avion Do-28B-1 sa plovcima,
Do-28B-2 - avion Do-28B-1 prototip sa jačim motorima,
Do-28C - nerealizovana verzija sa 8 sedišta,
Do-28D Skyservant - prototip,
Do-28D-1 - serijski Do-28D, i Do-28D-1/S za VIP prevoz,
Do-28D-2 - sa 10 do 14 sedišta i jugoslovenska verzija za aerofoto snimanje,
Do-28D-2 - patrolni avion,
Do-28D-2T - avion Do-28D-2 sa turboelisnim motorima,
Do-28D-5X Turbo Skyservant - prototip sa turboelisnim motorima,
Do 28D-6X Turbo Skyservant - prototip sa turboelisnim motorima,
Do-28E-TNT - prototip sa većim krilom i jačim motorima,
Do-28 G.92 -slovačka modifikacija aviona,
Do-128-2 - poboljšani avion Do-28D-2,
Do-128-6 - proizvodna verzija aviona Do-28D-6 Turbo Skyservant,
Do-128-6MPA - mornarički patrolni.

Zemlje koje su koristile avione Dornije Do 28D-2[uredi | uredi izvor]

Operativno korišćenje[uredi | uredi izvor]

Ukupno je napravljeno 150 aviona Dornije Do 28D-2 u periodu između 1971. i 1974. godine, od kojih je 121 isporučen Bundesveru (nemačke savezne oružane snage), gde su zamenili zastarele avione Percival. Oni su služili do uvođenje Dornier Do 228 u 1994, uglavnom kao putnički i transportni avioni, a 20 ovih aviona su prebačeni u pomorsko vazduhoplovstvo, 10 je služilo od 1978. kao pomorski izviđači. Ovim avionima su dodati ispod krila rezervoari za gorivo i opremljeni su bili za druge letove.

Visoki nivoi buke i vibracija u kabini je dovelo do zamene ovog tipa aviona znatno tišim turboelisnim avionom Do 228. Tokom 20 godina u nemačkoj vojnoj službi, samo tri aviona su izgubljena u nesrećama.

Avion Do 28D je leteo u 30 zemalja širom sveta i još uvek je u službi i važi kao veoma pouzdan avion.

Avion Do-28D-2 u Jugoslaviji[uredi | uredi izvor]

Jugoslovensko ratno vazduhoplovstvo je kupilo dva aviona Dornije Do 28D-2 Skyservant 1975. godine. Ovo su bili nestandardni tipovi tj. specijalno urađeni avioni namenjeni za aerofotosnimanje i fotogrametriju. Ovi avioni su i danas (2017) u operativnom stanju i nalaze se u sastavu Ratnog vazduhoplovstva Republike Srbije.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Janić, Čedomir; Petrović, Ognjan (2010). Vek avijacije u Srbiji 1910-2010, 225 značajnih letelica. Beograd: Aerokomunikacije. ISBN 978-86-913973-0-2.
Komanda RV i PVO,Čuvari našeg neba, Vojnoizdavački zavod, Beograd, 1977.
Dimitrijević, Bojan (2012). Jugoslovensko ratno vazduhoplovstvo 1942-1992. Beograd: Institut za savremenu istoriju. ISBN 978-86-7403-163-6.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]