Pređi na sadržaj

Eduard Čalić

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Eduard Čalić
Puno imeEduard Čalić
Datum rođenja(1910-10-14)14. oktobar 1910.
Mesto rođenjaMarčana, Austrougarska
Datum smrti29. avgust 2003.(2003-08-29) (92 god.)
Mesto smrtiSalcburg, Austrija

Eduard Čalić (Marčana, 14. oktobar 1910 — Salcburg, 29. avgust 2003) je bio hrvatski istoričar, novinar i publicista. Jedan je od najznačajnijih hrvatskih novinara i istoričara svih vremena. Bio je dosledan antirevizionista, prevodilac, radio dramski pisac i popularizator nauke i organizator mnogih izložbi. Na francuski je preveo Vojnovićevu dubrovačku trilogiju. Svojim bogatim naučnim, stručnim i popularizacijskim opusom i kao izraziti humanista i demokrata značajno je doprineo afirmaciji svog istarskog zavičaja, hrvatskog naroda i Hrvatske.

Život i karijera[uredi | uredi izvor]

Rođen je u uglednoj i imućnoj hrvatskoj porodici, 14. oktobra 1910. godine u gradiću Marčana u južnoj Istri, oko 15 km severoistočno od Pule u Istarskoj županiji, u Hrvatskoj. U rodnoj Marčani proveo najranije detinjstvo i započeo osnovnu školu.[1]

Kada se u Istri sve promenilo 1918. godine nakon okupacije ovog dela Hrvatske od strane Kraljevina Italija, a fašisti počeli da trasiraju put do moći, porodica Čalić je među prvima bili primorani da napuste domovinu (1921), kao deo stotina hiljada prognanih Hrvata i Slovenaca iz Istre.

Nakon preseljenja Čalić je školovanje nastavio na Sušaku (Kraljevina SHS), gradu blizancu tadašnje Rijeke (Kraljevina Italija). Diplomirao je u Karlovcu (1931), a diplomu prava stekao je u Zagrebu (1937). Kao dobar studen, sa odličnim znanjem, na predlog prof. Bazala upućen je na poslediplomske studije u Berlin (jer je od 1936. godine bio saradnik zagrebačkog dnevnika Novosti, od 1939. dopisnik Velikog nemačkog rajha).

U Hrvatskoj je bio pod stalnim uticajem fašističkih terorista, koji su mu ukazivali na njegov budući put. Međutim on nije mogao da ostane ravnodušan u nacističkom okruženju i svestrano je pomagao politički, rasno i na druge načine progonjenim ljudima.

Kraja studija i odbrana doktorata, Eduarda je zatekla 1941. godine, pa su mu vlasti zabranile njegovu doktorsku promociju.

Uhapšen je prilikom bekstva iz Nemačke i zatvoren u Berlinu i zatvoren u koncentracioni logor smrti Sachenhausen-Oranieburg (od 1942). Sve vreme boravka u logoru Eduard se nije predao sudbini: bio je poverenik (naravno, tajni) jugoslovenskih logoraša i član međunarodnog komiteta pokreta otpora. Nakako je uspeo da živ dočeka svoju slobodu 4. maja 1945. godine i do 1946. godine sarađivao je sa Crvenim krstom u vraćanju preživelih zatočenika iz Nemačke u domovinu.

Po završetku Drugog svetskog rata do 1975. živeo je u zapadnom Berlinu, zatim u Parizu. Od 1959. bio je novinar-komentator svetski poznatog pariskog lista Combat i saradnik novinske agencije Opera Mundi.

Doktorat je odbranio tek 1963. godine u zapadnom Berlinu. Ali čak i bez doktorata, u međuvremenu je postao istoričar i politikolog svetskog glasa. Konkretno, bavio se uzrocima Drugog svetskog rata i njegovim razvojem i praktičnim posledicama pannemačke, nacističke ideologije koja vlada u Trećem rajhu od 1930-tih.

Na polju društvenih nauka, bio je jedan od osnivača Međunarodnog komiteta za naučno proučavanje uzroka i posledica Drugog svetskog rata u Luksemburgu. Kao dugogodišnji sekretar ovog komiteta, organizovao je dva međunarodna simpozijuma u ​​Zagrebu, u saradnji sa Hrvatskom akademijom znanosti i umjetnosti. Rezultati ovih simpozijuma objavljeni u dva rada Akademije : Drugi svetski rat i Mir među narodima (1970) i Snage i putevi mira (1978).

Bio je u braku sa nemicom Elke-Marie Čalić, sa kojom ima ćerku nemačku istoričarku Mari Žanin Čalić, poznatu u Srbiji i u profesionalnim krugovima po visoko cenjenim studijama, objavljenih 2004. godine (Društvena istorija Srbije 1815-1941: Polagani napredak u industrijalizaciji, Beograd, prevedenih i objavljenih na srpski jezik). i delu Rat u Bosni i Hercegovini: Uzroci konfliktne strukture - međunarodni pokušaji rešavanja (Der Krieg in Bosnien-Hercegovina: Ursachen, Konfliktstrukturen, internationale Lösungsversuche: 1995).[2] Čalićevi nećaci su Josip i Jakov Gumzej.

Nakon raspada Jugoslavije 1990-tih predložen je za savetničko mesto predsednika Franje Tuđmana u oblasti ljudskih prava.

Preminuo je u Salcburg, Austrija 29. avgust 2003. godine u 93 godini života.

Delo[uredi | uredi izvor]

Čalić je svojim radom ušao u svetsku istoriju vrhunskog novinarstva, između ostalog, zato što toga što je otkrio svetu: Kina ima atomsku bombu; i kao izveštač sa sudbonosne mirovne konferencije u Parizu 1947. koja je takođe odlučivala o budućnosti njegovog rodnog kraja, Istre.

Objavio je seriju i značajan broj novinskih članaka trajne vrednosti, istraživačkog, analitičkog karaktera, među kojima mnogi od njih i danas imaju vrednost izvora.

Koristeći se novim oblicima medija, tada veoma popularnim radiom, Čalić je odobrio za izvođenje u raznim zemljama nekoliko njegovih drama (kao što je npr bila ona o velikom afričkom istraživaču i naučniku A. Švajceru), mada su neke drame realizovane na klasičan način, npr. u čuvenoj Komedi fransez, o poznatom J. Jauresu. Snimio je i brojne dokumentarne ali i televizijske filmove.

Čalić je svoje bogato filološko znanje pretočio i u prevodilački opus, pa je na primer jedan od njegovik kapitalnih prevoda bila, Vojnovićeva Dubrovačka trilogija (koju je preveo na francuski jezik).

Bio je i organizator mnogih izložbi.

Kao autor niza knjiga naučne i stručne vrednosti, on je njihovim sadržajem uspeo da populariše istorijske i političke nauke. Ova dela štampana su u Argentini, Francuskoj, Japanu, Nemačkoj, bivšoj SFR Jugoslaviji, Sjedinjenim Američkim Državama i Republici Hrvatskoj.

Na osnovu njemu raspoloživih izvora, Čalić je prvi razbio mit o nepostojanju holokausta u Trećem rajhu. Prvi je dokazao - da su nacisti sami spalili Rajhstag da bi izazvali smrtonosne progone, da atentat na francuskog ministra spoljnih poslova L. Bartoa i kralja Aleksandra nisu organizovale ustaše, već nacisti, Gestapoa.[3]

Glas Istre objavio je nekoliko intervjua u kojima je dr Čalić naučno objasnio najteža poglavlja evropske istorije i upozorio na opasnosti koje su pretile i prete starom kontinentu, uključujući i Hrvatsku. Ovi njegovi intervjui objavljeni su u nekoliko hrvatskih novina.

Čalićevo životno delo je „Evropska trilogija“ u tritoma (Smrtni udar Evropi, Anatomija Versaja i Pad Trećeg rajha). Među njegovim brojnim knjigama je „Hitler bez maske“ objavljen 1968. godine u Frankfurtu, ali i njegovo poslednje delo pred smrt „Od Hitlera do Bin Ladena“ u izdanju C.A.S.H. iz Pule, Biblioteka Histria Croatica

Dobitnik je mnogih nagrada, uključujući Francusku međunarodnu nagradu za otpor za životno delo.[3]

Bibliografija[uredi | uredi izvor]

Među najznačajnija Čalićeva bibliografska dela spadaju:

  • Himler i njegovo carstvo Himmler et son Empire ( Pariz, 1966.; Zagreb, 1982)
  • Hitler bez maske Hitler ohne Maske (Hitler bez maskeFrankfurt na Majni, 1969.; dop. izd., Pula, 1985),
  • Le Reichstag Brule (Pariz, 1969.; 2. dop. izd. Luxembourg, Munchen, 1978.; 3. izd. prijevod, Beograd, 1986);
  • Der Reichstagsbrand, eine wissenschaftliche Dokumentation (1, Berlin, 1971.; 2, Munchen, 1978., suautor),
  • Reinhard Heydrich - Schlusselfcgur des Dritten Reiches (Dusseldorf, 1982),
  • Evropska trilogija. Marsej i Drugi svetski rat, I - III (sv. 1-3, Zagreb, 1993).
  • Reinchard Heydrich - ključna figura Trećeg rajha
  • Nemačka ekonomija rata
  • Etička i odbrambena strateška inicijativa
  • Gebels i njegove provokacije.[3]
  • Od Hitlera do Bin Ladena. S čovječanstvom k vječnom miru (Pula, 2002).
  • Evropa viđena sa Balkana
  • Univers Polaire - Islam, Suez, Petrole (Pariz, 1955),
  • Le prophete et l'Atome (Pariz, 1956),
  • Roald Arnundsen, der letzte Wikinger (Düsseldorf, 1959),
  • La Chine grande puisance (Pariz, 1960),
  • J'ai vu vivre la Siberie (Pariz, 1966),
  • La Bulgarie pittoresque et moderne (Sofija, 1964),
  • Dijalog o nacizmu i globalizaciji (Rijeka, 1998., koaut. dr. S. Kulić),
  • Svjedok stoljeća. Europa gledana s Balkana. Kritika koncepcije globalističkog revizionizma (razgovor, koaut. dr. D. Plevnik, Pula, 2002),

Drugi o Eduardu Čaliću[uredi | uredi izvor]

Glavni tužilac u Nirnbergu, dr Robert Kempner, rekao je da svako ko želi da sazna istinu o Drugom svetskom ratu treba da pročita Čalićeva dela.

Danijel Goldhagen, autor knjige „Hitler i njegovi voljni izvršitelji“, ocenio je Čalićevu knjigu kao jedno od deset najvažnijih dela o nacističkim zločinima.

Spomen biblioteka Eduarda Čalića[uredi | uredi izvor]

Spomen biblioteka dr Eduard Čalić posvećena istraživanju nacizma, fašizma, antisemitizma, holokausta i uzroka i posledica Drugog svetskog rata, osnovana je u januaru 2004. godine u Univerzitetskoj biblioteci u Puli. Ova zbirka koja sadrži 784 toma knjiga iz biblioteka pokojnog Čalića, nastala je zahvaljujući donaciji, koju je u skladu sa željom dr Čalića, poklonila njegova udovica, gospođa Elke-Marie Čalić iz Salcburga.[4]

Ova zbirka sadrži naučne i publicističke knjige koje istražuju nacizam, fašizam, antisemitizam, holokaust i uzroke i posledice Drugog svetskog rata. Knjige su uglavnom na nemačkom, ali i na francuskom, engleskom, hrvatskom i drugim jezicima. Desetak knjiga objavljeno je pre 1945. godine, a ostale su objavljene u periodu od 1945. do 2000. godine. Pored toga, darivano je i oko dve stotine dokumentarnih fotografija, uglavnom kopiranih u nemačkim arhivima i muzejima, snimljene tridesetih godina 19. veka i tokom Drugog svetskog rata a odnose se na pomenutu temu. Biblioteka u svojoj kolekciji ima i oko dve stotine tomova knjiga koje se bave ovim temama, namenjena je istoričarima, kao i svim građanima koji žele da saznaju istoriju tragičnih događaja koji su obeležili 20. vek. Putem interneta ova kolekcija je postala dostupan širokom krugu korisnika u Hrvatskoj i širom sveta.

Pored istorijske i istraživačke vrednosti ove kolekcije, ima za cilj da upozna i podigne svest o antifašističkim osnovama moderne Evrope, a i ima i međunarodni značaj koji proističe iz višejezičnog karaktera kolekcije.

Priznanja[uredi | uredi izvor]

Eduard Čalić je za svoj rad dobitnik nekoliko nagrada, među kojima su najznačajnije:

Izvori[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Petar Strčić, Životopis Eduarda Čalića Arhivirano na sajtu Wayback Machine (18. april 2021) Objavljeno u Ljetopisu Hrvatske akademije znanosti i umjetnosti za godinu 2003. 107/2004, str. 425-428)
  2. ^ Mari-Žanin Čalić (2013). Istorija Jugoslavije u 20. veku. Beograd: Clio
  3. ^ a b v RADOŠEVIĆ, Ratko (28. 9. 2019). „GOEBBELS: RAT GERMANA PROTIV PANSLAVIZMA odlučit će o sudbini svijeta”. www.glasistre.hr. Pristupljeno 11. 4. 2021. 
  4. ^ „Arhiv Slobodne Dalmacije - digitalni arhiv tiskanih izdanja Slobodne Dalmacije”. arhiv.slobodnadalmacija.hr. Pristupljeno 2024-03-24. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Едуард_Чалић&oldid=27857730”