Zinaida Grečani

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Zinaida Grečani
Slika iz 2014.
Lični podaci
Ime pri rođenjuZinaida Bujor
Datum rođenja(1956-02-07)7. februar 1956. (68 god.)
Mesto rođenjaTomska oblast, Ruska SFSR, SSSR (danas: Ruska Federacija)
DržavljanstvoRepublika Moldavija
ObrazovanjeDržavni univerzitet Republike Moldavije
Porodica
SupružnikAleksej Grečani
Deca2
Politička karijera
Politička
stranka		Partija komunista Republike Moldavije (pre 2011); Partija socijalista Republike Moldavije (od 2011)
29. jul 2009 — trenutno.
Predsednik Skupštine Republike Moldavije
8. jun 2019 — trenutno.
PredsednikIgor Dodon
PremijerPavel Filip; Maja Sandu; Jon Čiku
PrethodnikAndrijan Kandu
Ministar finansija Republike Moldavije
26.februar 2002 — 10. oktobar 2005.
PredsednikVladimir Voronjin
PremijerVasile Tarlev
PrethodnikMihai Manole
NaslednikMihai Pop
Prvi potpredsednik Vlade Republike Moldavije
10. oktobar 2005 — 31. mart 2008.
PredsednikVladimir Voronjin
PremijerVasile Tarlev
PrethodnikVasile Jov
NaslednikIgor Dodon
Premijer Republike Moldavije
31. mart 2008 — 14. septembar 2009.
PredsednikVladimir Voronjin
PrethodnikVasile Tarlev
NaslednikVladimir Filat

Zinaida Grečani (rum. Zinaida Greceanîi; 7. februar 1956) moldavska je političarka. Trenutno je predsednica Skupštine Moldavije od 8. juna 2019. godine. Grečani je prethodno bila i premijer Moldavije od 31. marta 2008. [1] do 14. septembra 2009. Ona je lider Partije socijalista Republike Moldavije (PSRM), a ranije je bila članica Partije komunista Republike Moldavije (PKRM). Ona je bila prva premijerka Moldavije i bila je druga žena komunistički šef vlade u Evropi, a prva je bila premijerka Jugoslavije Milka Planinc. [2]

Pozadina[uredi | uredi izvor]

Grečani je rođena u Tomskoj oblasti u Sibiru, u Ruskoj SFSR u Sovjetskom Savezu . Njeni roditelji, Marioara Ursu (1918–1993) i Petreja Bužor (1906–1996) su deportovani 1951. iz Kotiujenija na severu Moldavije tokom operacije Sever, jer su bili Jehovini svedoci . Njen brat umro je tokom deportacije . Zinaida Grečani i njeni roditelji vratili su se u Kotiujeni tek 1968. godine. Njena baka ju je krstila po pravoslavnom običaju.

Diplomirala je na Finansijskom i ekonomskom koledžu u glavnom gradu Kišinjevu i Državnom univerzitetu Moldavije . [3]

Grečani je udata za Alekseja Grečanija i ima dvoje dece. [3]

Karijera[uredi | uredi izvor]

Sredinom 90-ih zaposlila se kao šef odeljenja u Ministarstvu finansija. [4] Bila je zamenica ministra finansija od 2000. do 2001. i prvi zamenik ministra finansija od 2001. do 2002. godine. Predsednik Vladimir Voronjin imenovao ju je 8. februara 2002. za privremenog ministra finansija, a zatim je 26. februara 2002. imenovao za ministra finansija i bila je jedina žena u tom sazivu moldavske vlade. Nakon što je na dužnosti ministra finansija bila više od tri godine, Voronjin ju je imenovan za prvog potpredsednika Vlade Moldavije 10. oktobra 2005. [3] U leto 2005. je bila prva stigla na gradskim izborima u Kišinjevu, ali su ti izbori proglašeni nevažećim zbog male izlaznosti.

Prema anketama sprovedenim u 2019. godini o najpopularnijim političarima Republike Moldavije, Zinaida Grečani je svrstana na drugo mesto među visokim političarima po nivou poverenja među narodom, [5] a prema nekim drugim anketama su joj dodeljivane šesta i osma pozicija, u zavisnosti od izvora. [6]

Premijer[uredi | uredi izvor]

Grečanaja sa bivšim ruskim premijerom Vladimirom Putinom u junu 2008. godine

Nakon ostavke premijera Vasilea Tarleva 19. marta 2008, predsednik Vladimir Voronjin predložio je Grečani za premijera. Parlament je 31. marta odobrio Vladu Zinaide Grečani sa 56 glasova za od ukupno 101 poslanika u Skupštini. Prema njenim izjavama neposredni fokus njene vlade bio bi na "slobodi medija, aktivnom dijalogu sa civilnim društvom i nezavisnom pravosuđu". Povećala je broj žena ministaraa sa 2 na 5 (25 procenata) i ispoštovala sve važeće zakone o ravnopravnosti polova. [7]

Grečani je podnela ostavku 9. septembra 2009, rekavši da nije u stanju da istovremeno obavlja dužnosti premijera i skupštinskog poslanika. Dana 10. septembra 2009. godine, predsednik Moldavije Vladimir Voronjin je potpisao uredbu o imenovanju ministarke pravde Vitalije Pirlog za vršioca dužnosti premijera od 14. septembra do formiranja nove vlade.

Događaji od 7. aprila 2009.[uredi | uredi izvor]

Zinaida Grečani, premijerka Republike Moldavije je postala poznata po svojim simboličkim izjavama o protestima od 7. aprila 2009. na javnom prostoru, da su policajci spremni da oružje koriste protiv demonstranata i izašla je sa porukom: "Organizatori najvećeg zločina su spremni da koriste decu u narednim danima. Ako se to desi, bilo bi teško da se izbegnu žrtve. Policija će upotrebiti sve potrebne mere za odbranu ustavnosti, uključujući i oružje". Šest godina kasnije, u aprilu 2015. godine, Grečani je u emisiji Interpol, koju je emitovala TV7, izjavila da je ispravno postupila kada je 2009. godine izjavila da će biti krvoprolića . [8] [9] [10]

U istrazi događaja od 7. aprila 2009. Zinaida Grečani, koja je upamćena po istorijskoj izjavi u kojoj je molila „majke“ da svoju decu drže kod kuće, zbog mogućnosti da ona budu iskorišćena kao "oružje". S tim u vezi, tužioci su je jedanput saslušali, povodom ovih događaja, kao svedoka. [11]

Moldavski predsednički izbori od maja do juna 2009. godine[uredi | uredi izvor]

Njena stranka pobedila je na izborima u aprilu 2009. sa 49,48% glasova, a ona je osvojila jedno od 60 mandata PKRM-a u Skupštini Moldavije. Bila je dva puta neuspešna kandidatkinja PKRM-a za funkciju predsednika Moldavije, 20. maja i 3. juna 2009. godine, nedostajao joj je samo jedan glas da dobije potrebnih 3/5 (61 glas). U oba kruga, PKRM je takođe nominovala alternativne muške kandidate koji su dobili po 0 glasova, a Grečani je osvojila svih 60 glasova Komunističke partije. [12]

Održani su novi izbori i nakon parlamentarnih izbora u julu 2009. godine, Grečani je ponovo osvojila mesto u moldavskom parlamentu, ali PKRM je dobila samo 48 mesta, a opozicija Komunističke partije, Savez za evropske integracije pristala je da sa njima stvori vladajuću koaliciju. [13]

Napuštanje PKRM-a i pridruživanje PSRM-u[uredi | uredi izvor]

U jesen 2011. Zinaida Grečani je, zajedno sa Igorom Dodonom i Veronikom Abramkjuk, napustila PKRM [14] i pridružila se Partiji socijalista (PSRM) koju je vodila Veronika Abramkjuk. Od 2011. do 2016. lider stranke bio je Igor Dodon. Nakon njegovog izbora za predsednika Republike Moldavije vršilac dužnosti lidera Partije socijalista postala je Zinaida Grečani, koja je 18. decembra 2016. i zvanično izabrana za predsednika stranke. [15] Na izborima 30. novembra 2014. Zinaida Grečani je bila nosilac izborne liste PSRM-a. [16]

Nastavak karijere[uredi | uredi izvor]

Osporavala je izbor za gradonačelnicu Kišinjeva na lokalnim izborima 2015. godine, gde je izgubila u drugom krugu od tadašnje gradonačelnice Dorin Čirtoake. [17] Na kraju je u drugom krugu, 28. juna izgubila od Čirtoake sa 46,56% naspram 53,46%. [18]

Dana 18. novembra 2016. godine je izabrana za predsednika Socijalističke partije, a na funkciju je stupila 23. decembra 2016. Izabrana je za 12. predsednika moldavske Skupštine 8. juna 2019. godine što je izazvalo kratku 8-dnevnu ustavnu krizu u zemlji.

Kontroverze[uredi | uredi izvor]

Uvoz električne energije[uredi | uredi izvor]

Zinaida Grečani i Igor Dodon bili su uključeni u tajni uvoz električne energije i postali su predmet žalbe koja je podneta Kancelariji Generalnog tužioca. Od 1. juna 2008. godine Moldavija je kupovala struju od Ukrajine po ceni koja je bila za 10% viša od one koja je plaćena u maju. Prvi potpredsednik Vlade Igor Dodon najavio je novu cenu kao "izvanredan uspeh", rekavši da je, u početku, ukrajinska strana zahtevala povećanje od 50%. Međutim, u Kišinjevskim koridorima govorilo se o činjenici da je poskupljenje izvršeno u korist kompanije registrovane u Mađarskoj iza koje su stajale osobe koje su "dirigovale" državnim vlastima Ukrajine i Moldavije. [19] Nakon "pregovora", u ukrajinsku uvoznu šemu uvršten je i privatni posrednik. U međuvremenu, energetski stručnjaci su od ANRE dobili više zvaničnih informacija, koje su pokazale da je samo pre godinu dana kompanija kao posrednik stekla zaradu od preko 14,5 miliona dolara od razlike u ceni električne energije. Vlada je bila odgovorna za uvoz električne energije. A prema odredbi koju je potpisala tadašnja premijerka Zinaida Grečani, pregovaračku grupu za potpisivanje ugovora o snabdevanju električnom energijom u Ukrajini činili su Igor Dodon, u to vreme ministar privrede, Aleksandar Gusev, direktor Energokoma i Marku Rimiš iz Moldelektrike.. [20] [21]

Krediti od BEM-a[uredi | uredi izvor]

Zinaida Grečani je 2008. bila ministarka finansija, a njen suprug Aleksej član Upravnog odbora fabrike Vin Cojusna, kompanije koja je uzela kredit od Banca de Economii (BEM) u iznosu od 1,63 miliona evra i 500.000 američkih dolara. Za porodicu Grečani nije bio problem da dobije ovaj zajam, tim pre jer je Ministarstvo finansija bilo odgovorno za državni paket vezan za imovinu BEM-a. Pre deset godine, 2010. godine, fabrika Cojusna je bankrotirala, a 2011. izvesna firma "Alsvit-print", koju je osnovala of-šor kompanija koju kontroliše Aleksej Grečani je kupila imovinu fabrike, založila je u banci i uzela još jedan kredit od 40 miliona moldavskih leja koji je takođe ugovoren sa VEM-om. [22] Godinu dana nakon pokretanja postupka likvidacije Banca de Economii, iznosi koji su proistekli od prodaje imovine banke su bili beznačajni. Najdragocenija serija na aukciji je bila Fabrika Vin Cojusna koja je došla na sud nakon što Aleksej Grečani, suprug bivše premijerke i trenutnog lidera socijalista Zinaide Grečani, nije vratio desetine miliona moldavskih leja. [23]

Dana 15. jula 2019. lider LP-a Dorin Čirtoaka je predstavila nekoliko dokumenata prema kojima se pokazalo da je Zinaida Grečani bila umešana u dobijanje kredita od VEM-a, koji nisu vraćeni. [24] Ona je tražila ostavku Zinaide Grečani sa mesta predsednice parlamenta, a optužila ju je i za njeno ućešće u bankarskim prevarama. [25]

Integritet[uredi | uredi izvor]

Pre parlamentarnih izbora 28. novembra 2010. godine, Građanska inicijativa za čist parlament, koja je sastavila listu kandidata sa ciljem očuvanja integriteta je primietila da je zbog ministarke finansija Zinaide Grečani Moldavija osuđena na Evropskom sudu za ljudska prava u slučaju kompanije „Offer plus“ kada je država naterana da plati odštetu i neizmirena dugovanja kompaniji u iznosu od 2,5 miliona evra. [26]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ "Moldova's Parliament approves new government" Arhivirano 2012-12-05 na sajtu Archive.today, Associated Press (International Herald Tribune), 31 March 2008.
  2. ^ „Archived copy”. Arhivirano iz originala 1. 5. 2008. g. Pristupljeno 30. 4. 2008. 
  3. ^ a b v Page on Greceanii at government website Arhivirano 2008-04-07 na sajtu Wayback Machine.
  4. ^ „Zinaida Greceanîi - alegeri.md”, Alegeri.md/w/zinaida_grecean%c3%aei, Pristupljeno 20. 6. 2019 
  5. ^ „Sondaj BOP: Cei mai apreciați politicieni din Republica Moldova”, UNIMEDIA, Pristupljeno 18. 2. 2019 
  6. ^ „Partidele care ar ajunge in legislativ daca duminica viitoare ar avea loc alegeri parlamentare. Top trei politicieni care se bucura de cea mai mare incredere. Sondaj iData”, protv.md, Pristupljeno 18. 2. 2019 
  7. ^ Skard, Torild (2014), p. 359
  8. ^ „7 aprilie 2009. Piramida ruşinii”, Anticoruptie.md/ro/investigatii/integritate/7-aprilie-piramida-rusinii, Pristupljeno 20. 6. 2019 
  9. ^ „VIDEO. Zinaida Greceanîi: "Nu regret declarațiile mele din aprilie 2009"”, AGORA, Pristupljeno 20. 6. 2019 
  10. ^ „(video) Zinaida Greceanîi nu regretă declarațiile pe care le-a făcut în aprilie 2009 - #diez”, Diez.md/2015/06/26/video-zinaida-greceanii-nu-regreta-declaratiile-pe-care-le-a-facut-in-aprilie-2009/, Pristupljeno 20. 6. 2019 
  11. ^ https://www. Zdg. Md/author/admin (23. 2. 2012), „Dosarul 7 aprilie: Martorii Voronin şi Saachian”, Ziarul de Gardă, Pristupljeno 20. 6. 2019 
  12. ^ http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/8059039.stm; http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/8071251.stm Arhivirano 2014-08-10 na sajtu Wayback Machine; Inter-Parliamentary Union, IPU: "Republic of Moldova, Parliament", www.ipu.org/parline-e/reports/2215_E.htm
  13. ^ IPU
  14. ^ I. R. (4. 11. 2011), „Rep. Moldova: Doi oameni cheie ai comunistilor, Igor Dodon si Zinaida Greceanai, parasesc partidul - International”, HotNews.ro, Pristupljeno 20. 6. 2019 
  15. ^ „Partidul Socialiştilor din Republica Moldova (PSRM) / partide.md”, E-democracy.md/parties/psmpr/, Pristupljeno 20. 6. 2019 
  16. ^ „Nr.1 pe listele partidelor intrate în Parlament: milionari și... bugetari”, MOLDOVACURATA, Arhivirano iz originala 20. 6. 2019. g., Pristupljeno 20. 6. 2019 
  17. ^ http://www.rferl.org/content/moldova-chisinau-mayor-election-chirtoaca/27072499.html Arhivirano 2015-06-15 na sajtu Wayback Machine Pro-Europe, Pro-Russia Parties Split Vote In Moldova
  18. ^ http://www.rferl.org/content/moldova-election-chisinau-mayor-eu-russia/27099585.html Arhivirano 2015-06-30 na sajtu Wayback Machine Pro-EU Incumbent Declared Winner In Moldova Mayoral Runoff
  19. ^ „Afacerea "scumpirea energiei din Ucraina"”, Investigatii.md/ro/investigatii/economic/afacerea-scumpirea-energiei-din-ucraina, Pristupljeno 20. 6. 2019 
  20. ^ „DOC // Schemă frauduloasă de import a energiei electrice. Igor Dodon și Zinaida Greceanîi, subiecții unei plângeri depusă la Procuratura Generală”, Anticoruptie.md/ro/stiri/doc-schema-frauduloasa-de-import-a-energiei-electrice-igor-dodon-si-zinaida-greceanii-subiectii-unei-plangeri-depusa-la-procuratura-generala, Pristupljeno 20. 6. 2019 
  21. ^ „De ce au mințit Grecianii și Dodon?”, Investigatii.md/ro/investigatii/economic/de-ce-au-mintit-grecianii-si-dodon, Pristupljeno 20. 6. 2019 
  22. ^ „CV-ul și averea noului președinte al Parlamentului”, Ziarul de Gardă, 8. 6. 2019, Pristupljeno 20. 6. 2019 
  23. ^ „BEM nu poate recupera banii de la soțul Zinaidei Greceanîi - moldNova”, moldNova, 18. 11. 2016, Pristupljeno 20. 6. 2019 
  24. ^ „Conferinta de presa sustinuta de conducerea Partidului Liberal cu tema "Probe privind implicarea familiei Grecianii in sustragerea a 5 mln de euro de la BEM" - VIDEO”, Pro TV, Pristupljeno 22. 7. 2019 
  25. ^ „Dorin Chirtoaca cere demisia Zinaidei Greceanii din functia de Presedinte al Parlamentului. Acesta o acuza pe lidera PSRM ca ar fi participat la frauda bancara, dupa ce ar fi luat un credit de cinci milioane de euro, pe care nu l-a mai intors - VIDEO”, Pro TV, Pristupljeno 22. 7. 2019 
  26. ^ „Cunoaşte-ți candidatul” (PDF), Moldovacurata.md/upload/pages/11.pdf, Arhivirano iz originala (PDF) 20. 6. 2019. g., Pristupljeno 20. 6. 2019 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Зинаида_Гречани&oldid=26174339”