Incident u dobar čas
.svg) |
| Istorija Osmanskog carstva |
|---|
Incident u dobar čas ili Likvidacija janičarskog korpusa, koji je tokom istorije Otomanskog carstva imao ulogu pretorijanske straže, bio je prvi i glavni zadatak vladavine sultana Mahmuda II između 1808. i 1826. godine.
Nastanak janjičara
[uredi | uredi izvor]Sultan Murat I je osnovao trupe oko 1363. godine, u vreme velike ekspanzije Osmanskog carstva. U početku su bile formirane od nemuslimana, pogotovo hrišćanske mladeži i ratnih zarobljenika, što je bila praksa preuzeta od Mameluka. Janičari su postali prva osmanska stajaća vojska, zamenjujući snage koje su se uglavnom sastojale od plemenskih ratnika kojima se nije moglo verovati u pogledu odanosti i morala. Štaviše, za svakog slobodnog turskog ratnika bilo je ispod časti da bude pešak.[1]
Početkom 17. veka, janičarski korpus prestao je da funkcioniše kao elitna vojna sila i postao je privilegovana nasledna klasa, a njihovo izuzeće od plaćanja poreza učinilo ih je veoma nepovoljnim u očima ostalog stanovništva.[2] Broj janičara porastao je sa 20.000 u 1575. na 135.000 u 1826, oko 250 godina kasnije.[3] Mnogi nisu bili vojnici, ali su i dalje prikupljali plate od carstva, kako je nalagao korpus, jer je imao efektivni veto na državu i doprineo stalnom propadanju Osmanskog carstva. Svaki sultan koji je pokušao da umanji njihov status ili moć odmah je ili ubijen ili svrgnut.[4]
Prestanak postojanja
[uredi | uredi izvor]Neposredno nakon likvidacije janičarskog korpusa, uništena je Akermanska konvencija i Rusko-turski rat (1828—1829) u kojem je Otomansko carstvo pretrpeo je strašan poraz nepoznat u istoriji. Sledeće Jedrenski mir (1829), Hatišerif iz 1829. godine, Hatišerif iz 1830. godine, Bosanski ustanak (1831-1832), Unkjar-Iskelesijski ugovor i Hatišerif iz 1833. godine. Grčka postaje nezavisna.
Mehmed paša i Ibrahim aga i prethodno regrutovani "plaćenici" otvorili su artiljerijsku vatru na pobunjene janjičare i uništili njihove kuće sa zemljom, usmrtivši oko 1000 janjičara u sudaru. U narednih nekoliko dana, grupe zarobljenih janjičara dovedene su u sedište "pobunjenika", koji su odmah pogubljeni na licu mesta. Janičari, spašeni od krvave pokolje, tražili su sigurnost u obližnjoj Beogradskoj gori, ali sultanovi ljudi su ih opkolili i, spaljivanjem vegetacije na sve strane, živo spalili.
Za javnu izgradnju, kao i za propagandu novog otomanskog poretka, praćenog reformama, ostali živi vođe janičarske pobune, ili jednostavno takvi, obešeni su javno i improvizovano. Poslednjih 200 janjičara su zadavljeni ratnim zakonima i njihova tela bačena u masovnu grobnicu. [5]
Ranije su "reformatori" pokrenuli glasine da su janičari kao Jevreji postupali s zelenašima, iznudama, pljačkama i svodnicima. Pored toga, optuženi su da se presvlače u kafićima i kafanama, a krivi su za vojne neuspjehe Osmanskog carstva tokom posljednjih 50 godina. Vek kasnije, Otomansko carstvo je ostalo u istoriji.
Početkom ove godine 1826. osnovana je Matica Srpska.
Galerija
[uredi | uredi izvor]-
Mustafa Kemal Ataturk kao janičar, Sofija, 1914. -
Janjičarski musketar -
Depikcija janjičara (1) -
Depikcija janjičara (2) -
Depikcija janjičara (3) -
Depikcija janjičara (4) -
Depikcija janjičara (5) -
Depikcija janjičara iz Janjine (Grčka). -
Slika koja predstavlja regrutaciju janjičara na Balkanu. -
Depikcija kuvara janjičara. -
Depikcija janjičara (6) -
Uniforma janjičara. -
Slika janjičara sa lavom.
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ The New Encyclopedia of Islam, ed. Cyril Glassé, Rowman & Littlefield, 2008, p.129
- ^ „Ottoman”. www.theottomans.org. Pristupljeno 2021-07-23.
- ^ Nafziger, George F. (2001-12-11). Historical Dictionary of the Napoleonic Era (na jeziku: engleski). Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-6617-1.
- ^ „Vaka I Hayriye Hayırlı Olay | Osmanlı Tarihi”. www.gozlemci.net. Arhivirano iz originala 26. 11. 2020. g. Pristupljeno 2021-07-23.
- ^ bug. Likvidacija janičarskog korpusa Arhivirano na sajtu Wayback Machine (28. novembar 2020)
