Kafana Kod kamile (Novi Sad)

Dodaj veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Kafana Kod kamile
{{{slika2}}}
Informacije
Lokacija Ugao ulica Svetozara Miletića i Jovana Subotića
Status zatvorena
Otvaranje oko 1843.
Zatvaranje 1930.
Vlasnik Petar Jovičić zvani Pera Kamila

Kafana Kod kamile bila je kultna boemska kafana u kojoj se u drugoj polovini 19. veka okupljalo jezgro srpske inteligencije Novog Sada - književnici, novinari, pesnici i slikari. Prema rečima Jovana Skerlića „Tu se pretresala svetska i lokalna politika, tu se kritikuju književna dela. Tu se stvarala književna reputacija i davao pravac celoj srpskoj književnosti, a mladi pisci su išli u Novi Sad kao na hadžiluk”, pa je ova kafana postala, u pravom smislu, srpski kulturni centar.[1] Poznavalaci prilika u Novom Sadu tog vremena tvrde da se nalazila na mestu gde se danas nalazi zgrada Srpskog narodnog pozorišta, na uglu ulica Svetozara Miletića i Jovana Subotića, preko puta Rusinske crkve (crkva Svetih apostola Petra i Pavla).[2] Redovni gosti kafane, pored ostalih, bili su Svetozar Miletić, tadašnji gradonačelnik novog Sada i srpski slikar i pesnik Đura Jakšić čije su slike krasile kafanu. Kafana je srušena 1930. godine,[3] a novosadska kulturna i politička elita preselila se u obližnju kafanu „Bela Lađa”.[4]

Ime kafane[uredi | uredi izvor]

Priča se da je kafana dobila imepo kamilama muslimanskih trgovaca, koji su se sa svojim karavanima odmarali baš na tom prostoru.[2]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Još u prvoj polovini 19. veka na ovom prostoru nalazila se omanja kuća, koju je 1843. godine kupio Petar Jovičić iz Rivice, čuveni Pera Kamila,[5] i u njoj otvorio gostionicu kojoj je dao ime “Kod kamile”. Ta kuća je izgorela 12. juna 1849. godine, u bombardovanju Novog Sada[6] tokom Srpske revolucije, u velikom požaru u kome se ceo grad pretvorio u buktinju. Odmah posle toga Jovičić je podigao novu zgradu za kafanu, a 1857. godine je i proširio. Tako proširena imala je veliku dvoranu za goste, šest soba, dve kuhinje, trpezariju, štalu za pedeset konja, remizu (garažu) za šesnaest kola, vinski podrum, ostavu za drva, dva bunara, ledenicu (prostoriju za čuvanje leda) i kaldrmisano dvorište.[2]

Kultna novosadska kafana "Kod kamile" srušena je 1930. godine.[3]

Društveni uticaj[uredi | uredi izvor]

Naslovna strana 2. broja rukom pisanog humorističkog časopisa Kamila

Šezdesetih i osamdesetih godina 19. veka elita Novog Sada svakodnevno se okupljala u kafani "Kod kamile". Ostala je zapisana atmosfera u ovoj krčmi: U narodnoj gostionici „Kod kamile” sastaje se jezgro novosadske inteligencije, književnici, novinari, pesnici slikari. Oni sedaju za dugački sto što se pruža ispod likova cara Dušana i Banović Strahinje, što ih je krasno naslikala ruka Jakšićeva. A kad počne načelnik Miletić da razlaže svoje politike, sluša ga sve društvo.[3] Osim Đure Jakšića i Svetozara Miletića redovni gosti ove kafane bili su i Jovan Jovanović Zmaj, Laza Kostić, Jaša Ignjatović, upravnik Srpskog narodnog pozorišta Jovan Đorđević, glumačke zvezde tog vremena Dimitrije Mita Ružić, Laza Telečki, knjižar Luka Jocić i mnogi drugi poznati intelektualci i umetnici.[5]

U „Kamili” se pretresala svetska i lokalna politika, a ali se takođe i kritikovala književna dela, stvarala književna reputacija i davao pravac celoj srpskoj književnosti, zbog čega je bila veoma privlačna za mlade pisce. Opisana je i u književnim delima. O njoj je pisao srpski kulturni pregalnik u Austrougarskoj i dugogodišnji upravnik budimpeštanskog Tekelijanuma Stevan Popović u pripoveci Na proleće, kao i lekar, književnik i humorista Ilija Ognjanović Abukazem u pripoveciJedan po jedan.

Tokom 1874. i 1875. godine u kafani „Kod kamile” postojao je i takozvani „profesorski sto”, za kojim je rukom pisan šaljivi list Kamila. List je donosio radove Abukazema i Zmaja, a ilustrovao ga je srpski arhitekta češkog porekla Vladislav Titelbah.[2]

Da je kafana „Kod kamile” zaista bila srpski kulturni centar u Novom Sadu tog vremena svedoči i činjenica da se u njoj nalazila i prava galeriju slika. Tu prostorija gosti su nazivali „Miletićevom dvoranom”. Bila je ukrašena slikama koje je uglavnom naslikao Đura Jakšić. Ne zna se tačno koliko je Jakšićevih slika krasilo ovu prostoriju jer su kasnije, kada je Miletić dopao zatvora, bile zagubljene ili čak upropašćene. Ostale su samo dve za koje se veruje da su bile među njima: Car Dušan i Banović Strahinja. Danas se ove dve slike čuvaju u Matici srpskoj.[2]

Kafana „Kod kamile” bila je jedna od tema izložbe „Od balske dvorane do kafane”, koja je u decembru 2019. godine organizovana u Galeriji Matice srpske. Tokom ove izložbe umetnička dela izložena u okviru stalne postavke Galerije prikazana su kroz priču o istoriji zabave i slobodnog vremena u Novom Sadu od 18. do početka 20. veka.[7]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Humor i satira 1830-1914: Pečatnja je slobodna”. RTS 2. 17. 5. 2020. Pristupljeno 20. 11. 2021. 
  2. ^ a b v g d Knežev, Zoran (5. 10. 2015). „Kafana "Kod kamile": Tu se kritikuju književna dela, tu se pretresa svetska politika”. Moj Novi Sad. Pristupljeno 20. 11. 2021. 
  3. ^ a b v Preradović, LJiljana (12. 12. 2019). „Priče iz Vojvodine: Samo kafana zna za smeh i suze”. Novosti. Pristupljeno 20. 11. 2021. 
  4. ^ Knežev, Zoran (12. 5. 2012). „KAFANA "BELA LAĐA" I NJEN SVIRAC ČIKA LAZA”. Moj Novi Sad. Pristupljeno 20. 11. 2021. 
  5. ^ a b Pisarev, Nastasja (2011). „VATROGASAC NA SEVERNOM POLU”. Politikin zabavnik. 3113. Pristupljeno 20. 11. 2021. 
  6. ^ Đurđev, Petar. „BOMBARDOVANjE NOVOG SADA 1849. GODINE”. Centar za društvenu stabilnost. Pristupljeno 20. 11. 2021. 
  7. ^ „Izložba „Od balske dvorane do kafane“, Novi Sad”. Udruženje turističkih novinara Vojvodine. Pristupljeno 20. 11. 2021. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Кафана_Код_камиле_(Нови_Сад)&oldid=26897239”