Ким (roman)

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Kim
Naslovn strana, izdanje 1912.
Nastanak i sadržaj
Orig. naslovKim
AutorRadjard Kipling
ZemljaUjedinjeno kraljevstvo
Jezikengleski
Izdavanje
Datum1901.
Ilustracija iz knjige

Kim je roman engleskog pisca Radjarda Kiplinga, dobitnika Nobelove nagrade. Prvi put je objavljen u nastavcima, u McClure's Magazine, od decembra 1900. do oktobra 1901. kao i u Cassell's Magazine od januara do novembra 1901. godine, a prvi put je objavljen u obliku knjige od strane Macmillan Publishers Ltd u oktobru 1901. godine. Priča se odvija u pozadini Velike igre, političkog sukoba između Rusije i Britanije u Centralnoj Aziji. Roman je popularizovao frazu i ideju Velike igre.[1]

Radnja[uredi | uredi izvor]

Radnja se odvija posle Drugog avganistanskog rata koji je završen 1881. godine, ali pre Trećeg rata 1919. godine, verovatno u periodu od 1893. do 1898. [2] Roman je poznat po svom detaljnom portretu ljudi, kulture i različitih religija Indije. „Knjiga predstavlja živopisnu sliku Indije, njene obilne populacije, religije i sujeverja, kao i život na bazarima i na ulici. [3]

Priznanja[uredi | uredi izvor]

Godine 1998. Moderna biblioteka je Kim postavila na 78. mesto na svojoj listi 100 najboljih romana na engleskom jeziku 20. veka. [4] Godine 2003. knjiga je uvrštena na Bi-Bi-Si-jev pregled The Big Read o "najomiljenijem romanu" u Velikoj Britaniji. [5]

Rezime radnje[uredi | uredi izvor]

Kim (Kimbal O’Hara) [6] je siroče, sin irskog vojnika (Kimbal O’Hara stariji, bivši narednik, a kasnije zaposlen u indijskoj železničkoj kompaniji) i siromašne majke Irkinje (bivša dadilja u pukovnikovom domaćinstvu) koji su oboje umrli u siromaštvu. Živeći kao skitnica u Indiji pod britanskom vlašću krajem 19. veka, Kim zarađuje za život proseći i obavljajući male poslove po ulicama Lahora. Povremeno radi za Mahbuba Alija, paštunskog trgovca konjima koji je jedan od domaćih operativaca britanske tajne službe. Kim je toliko utopljen u lokalnu kulturu da malo ko shvata da je on belo dete, iako nosi paket dokumenata od oca koje mu je poverila Indijka koja se brinula o njemu.

Ilustracija iz romana, Kim i lama

Kim se sprijatelji sa ostarelim tibetanskim lamom koji je u potrazi da se oslobodi Točka stvari pronalazeći legendarnu ″Reku strele″. Kim postaje njegov chela, ili učenik, i prati ga na njegovom putovanju. Na putu, Kim slučajno sazna za delove Velike igre i Mahbub Ali ga regrutuje da prenese poruku šefu britanske obaveštajne službe u Umbali. Kimovo putovanje sa lamom duž Velikog puta je prva velika avantura u romanu.

Igrom slučaja, pukovni kapelan Kimovog oca identifikuje Kima po njegovom masonskom sertifikatu, koji nosi oko vrata, i Kim je nasilno odvojen od lame. Lama insistira da Kim treba da se pridržava plana kapelana jer veruje da je to u Kimovom najboljem interesu, a dečaka šalju u englesku školu u Laknau. Lama, bivši opat, finansira Kimovo obrazovanje. Kim je podeljen između ljubavi prema svom lama gospodaru i njegove želje da postane tajni agent, i njegove prirodne nezavisnosti kao slobodnog duha.

Tokom godina u školi, Kim ostaje u kontaktu sa svetim čovekom kojeg je zavoleo. Kim takođe održava kontakt sa svojim vezama u tajnim službama i obučava se za špijunažu (da bude istraživač) dok je na odmoru iz škole, od strane Lurgan Sahiba, neke vrste dobroćudnog Fagina, [7] u zlatari u Simli. Kao deo svog treninga, Kim gleda u poslužavnik pun pomešanih predmeta i beleški koje su dodaju ili oduzimaju, zabava koja se i dalje zove Kimova igra, takođe i Igra dragulja. Ostali delovi ove obuke su prerušavanje i pažljivo proučavanje indijskog stanovništva, kao i karakteristično odevanje, ponašanje i „čak i kako pljuju“ da bi se sakrili ili otkrili prerušeni.

Posle tri godine školovanja, Kim dobija imenovanje u vladi kako bi mogao da počne da učestvuje u Velikoj igri. Međutim, pre nego što ovo imenovanje počne, dobija zasluženi odmor. Kim se ponovo pridružuje lami i po nalogu Kimovog nadređenog, Huri Čander Mukerdžija, oni putuju na Himalaje kako bi Kim mogao da istraži šta rade neki ruski obaveštajci.

Kim dobija mape, papire i druge važne stvari od Rusa, koji rade na potkopavanju britanske kontrole nad regionom. Mukerdži se sprijatelji sa Rusima na tajnom zadatku, delujući kao vodič, i osigurava da oni ne povrate izgubljene predmete. Kim, uz pomoć nekih nosača i seljana, pomaže da se spasi lama.

Lama shvata da je zalutao. Njegova potraga za Rekom Strele trebalo bi da se odvija u ravnicama, a ne u planinama, i naređuje nosačima da ih vrate nazad. Kim dostavlja ruske dokumente Huri, a zabrinuti Mahbub Ali dolazi da proveri Kima.

Lama pronalazi svoju reku i uveren je da je postigao prosvetljenje i želi da ga podeli sa Kimom. Međutim, nije otkriveno šta se dalje dešava sa njima.

Likovi[uredi | uredi izvor]

  • Kimbal "Kim" O’Hara – siroče, sin irskog vojnika; "siromašni belac, najsiromašniji od siromašnih"
  • Tešo Lama – tibetanski lama, bivši iguman manastira Suh-zen u zapadnim Himalajima, na duhovnom putovanju
  • Mahbub Ali – poznati paštunski trgovac konjima i špijun Britanaca [8]
  • Pukovnik Krejton - oficir britanske vojske, etnolog i špijun
  • Lurgan Sahib - Simla trgovac dragim kamenjem i špijun
  • Huri Čander Mukherdži (Huri Babu, takođe Babu) – bengalski obaveštajni operativac koji radi za Britance; Kimov direktni pretpostavljeni
  • žena Kulu (Sahiba) - stara plemenita dama na brdu, Rajput, koja se nastanila blizu Saharanpura u ravnici.
  • Žena iz Šamleha (Lispet) koja pomaže Kimu i Lami da izbegnu ruske špijune i vrate se u ravnicu
  • stari vojnik – Sik Risaldar (domaći oficir) koji je bio lojalan Britancima tokom pobune
  • Velečasni Artur Benet - kapelan Engleske crkve Maverika, irskog puka kojem je pripadao Kimov otac
  • Otac Viktor – rimokatolički kapelan Maverika
  • prostitutka iz Laknaua kojoj Kim plaća da mu pomogne da sa prikrije
  • farmer iz Kamboha čije bolesno dete Kim pomaže da se izleči
  • Hunifa – čarobnica koja izvodi ritual prizivanja đavola kako bi zaštitila Kima
  • E.23 – špijun Britanaca kome Kim pomaže da izbegne hapšenje
  • Kraljevski lojalni musketari Njenog Veličanstva, poznati i kao Maveriksi – izmišljeni irski puk britanske vojske koji se takođe pominje u Kiplingovoj noveli „Pobuna Maveriksa“

Lokacije koje se pominju u romanu[uredi | uredi izvor]

„Kimov top“ 1903. godine. Citat iz knjige: „Sedeo je prkoseći opštinskim naredbama, jahao top Zam-Zameh, na njegovoj staroj platformi, nasuprot starog Ajajbgera, Kuće čuda, kako su domoroci zvali Muzej Lahora.
  • Kiplingov otac Džon Lokvud Kipling bio je kustos starog, originalnog muzeja Lahora, i opisan je u sceni u kojoj Kim upoznaje lamu. Sadašnja zgrada Lahor muzeja je završena kasnije.
  • Top ispred muzeja u Lahoru opisan u prvom poglavlju je postojeći komad koji se zove Zamzama, koji se ponekad naziva i Kimov top.
  • „Kapija harpija“, gde Mahbuba Alija onesvešćuju i pretražuju izdajnička prostitutka „Cvet užitka“ i njen „kašmirski“ makro, još uvek postoji u starom gradu Lahoru u Pakistanu. Poznata je kao "Hira Mandi" i nalazi se u oblasti Takali kapije. Tamo je prostitucija i dalje uobičajena. [9]
  • Kim sanja o "Crvenom biku u zelenom polju" kojeg prepoznaje kada ugleda zastavu vojne formacije bika na zelenoj pozadini. Formacijska zastava se i dalje koristi od strane vojne formacije u kantonu Ambala u Indiji. Čak i u knjizi formacijska zastava je pripadala jednoj ustanovi u Ambali. Žuti bik u crvenom polju je oznaka na rukavu za formaciju indijske vojske Delhija i Radžastana. [10]
  • Jang-i-Lat sahib (urdu: Gospodar rata/glavni komandant) koji dolazi na večeru kod pukovnika. Krejtonova kuća je u stvari zasnovana na kući stvarnog generala britanske indijske vojske, feldmaršala lorda Robertsa od Kandahara, koji je bio poznat i Džonu Lokvudu i Radjardu Kiplingu. [11]
  • Škola Sent Ksavier, Laknau, gde je Kim poslat da studira, je u stvari zasnovana na koledžu La Martinière College. [12]
  • Mala Simla prodavnica Lurgan sahiba, sa svim svojim antikvitetima, kuriozitetima, itd, bila je zasnovana na pravoj radnji, koju je nekada u Simlinoj čaršiji vodio AM Džejkob, osoba koja je možda bila uzor samom Lurganu. [13]
  • Citat „Napravićemo od vas čoveka u Sanavaru — čak i po ceni da vas učinimo protestantom“ odnosi se na školu Lorens u Sanavaru .

Kritička ocena[uredi | uredi izvor]

Mnogi smatraju da je ovo Kiplingovo remek-delo, mišljenja su različita o tome da li se ono smatra literaturom za decu ili ne. [14] [15] Rodžer Sejl, u svojoj istoriji književnosti za decu, zaključuje: „Kim je apoteoza viktorijanskog kulta detinjstva, ali sada sija kao i uvek, dugo nakon raspada Carstva...“ [16]

Adaptacije[uredi | uredi izvor]

Film i televizija[uredi | uredi izvor]

  • Filmska adaptacija romana MGM-a, koju je režirao Viktor Savil, a producirao Leon Gordon, objavljena je 1950. godine. Adaptirali su ga Helen Dojč i Leon Gordon, a glavne uloge tumače Erol Flin, Din Stokvel, Pol Lukas, Robert Daglas, Tomas Gomez i Sesil Kelavej. Muzika Andrea Previna.
  • Godine 1960, jednočasovna adaptacija Kim-a u boji je emitovana na televiziji kao deo NBC-jeve serije Priče Širli Templ. Toni Hejg je tumačio Kim, Majkl Reni je igrao kapetana Krejtona, a Alan Napier je igrao pukovnika Devlina. Epizoda je objavljena na DVD-u.
  • London Films - televizijska filmska verzija Kim-a snimljena je 1984. godine. Režirao ga je Džon Hauard Dejvis, a glumili su Piter O’Tul, Brajan Braun, Džon Ris Dejvis, Džulijan Glaver i Ravi Šet kao Kim. 2006. godine je objavljen na DVD-u od strane Home Video Entertainment.
  • Mondo TV, italijanska produkcijska kuća, 2009. godine proizvela je animiranu seriju od 26 epizoda zasnovanu na romanu. [17]

Igre[uredi | uredi izvor]

  • Kompjuterska igra iz 2016, nazvana po romanu, adaptirana je na osnovu knjige.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Becker, Seymour (2012). „The 'Great Game': The History of an Evocative Phrase”. Asian Affairs. 43 (1): 61—80. S2CID 162344504. doi:10.1080/03068374.2012.646404. .
  2. ^ Ann Parry, "Recovering the Connection between Kim and Contemporary History", in Kipling, Rudyard, Kim. . 2002. str. 310.  Nedostaje ili je prazan parametar |title= (pomoć).
  3. ^ "Kim". in: The Concise Oxford Companion to English Literature. Ed. Margaret Drabble and Jenny Stringer. Oxford University Press, 2007. Oxford Reference Online.
  4. ^ "100 Best Novels". Modern Library. Retrieved 31 October 2012
  5. ^ "BBC – The Big Read". BBC. April 2003, Retrieved 31 October 2012
  6. ^ „Kim”. 
  7. ^ I Ousby ed., The Cambridge Guide to Literature in English (Cambridge 1995) p. 512
  8. ^ See for details Omer Tarin, 'My Quest for Mahbub Ali' in the Kipling Journal pub by the Kipling Society June 2008, pp. 10-22
  9. ^ O Tarin, in the 'Kipling Journal' UK, June 2008, aa
  10. ^ „Bharat Rakshak :: Land Forces Site - Area and Sub-Area Badges”. Arhivirano iz originala 1. 7. 2014. g. Pristupljeno 2014-05-31. 
  11. ^ Peter Hopkirk in Quest for Kim: In Search of Kipling's Great Game London:J Murray, 1996
  12. ^ Hopkirk, Quest for Kim.
  13. ^ Hopkirk, Quest for Kim.
  14. ^ Roger Blackwell Bailey, PhD. „Landmarks in the History of Children's Literature”. Arhivirano iz originala 12. 9. 2006. g. Pristupljeno 21. 9. 2006. 
  15. ^ Laura Laffrado. „Teaching American Children's Literature”. Western Washington University. Arhivirano iz originala 6. 9. 2006. g. Pristupljeno 21. 9. 2006. 
  16. ^ Sale, Roger (1978). Fairy Tales and After: From Snow White to E. B. White. Harvard University Press. str. 221. ISBN 0-674-29157-3. 
  17. ^ „Kim”. Mondo World Wikia (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-02-28. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Izdanje Saseksa (Sussex edition) je standardno za Kiplingova dela. Zapažena kritična izdanja uključuju:

  • Kipling, Rudyard. Kim (Harmondsworth: Penguin, 1987). ISBN 0-14-018352-3. With an introduction and notes by Edward Said.
  • Kipling, Rudyard, Kim, (New York: W. W. Norton & Company, 2002). ISBN 0-393-96650-X. A modern edition with extensive notes, essays, maps and references.

Kritički radovi[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Izvori

  • Kim na sajtu Standard Ebooks
  • Kim available at Internet Archive (scanned books, illustrated)
  • Kim na projektu Gutenberg (plain text and HTML)
  • Kim public domain audiobook at LibriVox

Kritika

Ostalo

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ким_(роман)&oldid=26899111”