Korisnik:Sofija0805/pesak
Rasa
Rasa predstavlja koncept koji se primenjuje radi podele neke etničke zajednice u velike i različite grupe po kulturnoj,etničkoj,jezičkoj,geografskoj idt osobenosti. Još u 17. veku počinje podela ljudi po fizičkim karakteristikama kao su npr boja kože. Takva upotreba je dovela do pojave rasizma 1905. godine. i od druge polovine 20. veka na osnovu bioantropoloških i antropoloških istraživanja,dolazi do pitanja da li pojam rase uopste postoji?
Prvobitna teorija o tome da ljude delimo po boji kože jeste vrlo poznata današnjici. Biolozi smatraju da ljude možemo podeliti na: evropeidnu (belu), mongoloidnu (žutu) i negroidnu(crnu) rasu. Evropeidna rasa ljudi pretežno naseljava Evropu, Angloameriku i Australiju ; i čini čak oko 42% ukupnog svetskog stanovništva. Mongoloidna rasa živi u istočnoj Aziji i čini 36% stanovništva,a na području Afrike živi negroidna rasa sa svojim postotkom od 7,5% svetskog stanovništva. Kada dolazi do mešanja rasnih grupa dolazi do stvaranja grupacije ljudi po imenu melezi. Pri mesašu bele i crne rase nastaju mulati, pri mesašu bele i žute nastaju mesteci, a pri mešanju crne i žute nastaju zambosi. Mešovite rase preovlađuju u Latinskoj Americi , Africi , Jugoistočnoj Aziji I Okeaniji i čine 15% svetskog stanovništva.
Antropolozi i antropološkinje imaju značajnu ulogu u istraživanju [rasa] i nemaju isto mišljenje kao i biolozi o pojmu rase (Wade 2002,3)[1]. Ljudska bića istovremeno liče i razlikuju se , a antropolozi misle da je pogrešno nametati svakom čoveku takvo zapažanje, budući da su forme života svuda različite ,a ljudska rasa jedna (Todorov 1994,99)[2]. Rasa nije ono što karakteriše kao ljude i da nema potrebe osuđivati druge po njihovim različitostima (Todorov 1994 100)[3]. Rase su formirane u odnosu na različita viđenja u društvenoj zajednici , one ne postoje , rasa je stvorena kako bi čovek napravio raspodelu na osnovu ljudskih razlika. I po ovim tvrđenjima dolazi se do druge definicije rase; a to je da je rasa kulturna kategorija koja može da postane deo ljudskog iskustva (Wade 2002,125)[4],što bi značilo da rasa nema veze sa ljudskom prirodom i biološkom teorijom.
Biasutijeva klasifikacija[uredi | uredi izvor]
Biasutti[5] (1955.) klasificira "rase" prema prihvatljivijim kriterijima, posebno respektirajući prostorno–geografske, moguće filogenetske i genetičke pokazatelje međugrupnih relacija. Na osnovu tih i nekih drugih polazišta, ovaj autor i njegovi sledbenici diferenciraju velike primarne i sekundarne skupine “rasnih oblika”. Prema njima, velike primarne skupine su ekvatorska i borealna (severna), a sekundarne – subekvatorska i pacifično–američka. Unutar tih skupina oni razlikuju uže kategorije: grana, loza, “rasa” i “podrasa”.
"Rasna skupina" primarnih ekvatorskih oblika (negro-australoidna) Ova velika "rasna skupina" obuhvata australoidnu i negroidnu granu, sa po tri loze i ukupno 19 “rasa”. Pretpostavlja se da su sve okeanijske populacije u srodničkoj vezi sa australoidima, a sve afričke – sa negroidima, pri čemu su australoidi najstarija i najprimitivnija skupina. Na osnovu nekih zajedničkih obiležja, takođe se veruje da primarni ekvatorski oblici potiču od prastanovništva (u pleistocenu) potonulog Sudajskog kopna. Prema jednoj drugoj hipotezi, međutim, centar njihove adaptivne radijacije mogao je biti negde u južnoj Indiji.
Berdselova klasifikacija[uredi | uredi izvor]
Na osnovu većine uočljivih morfološko–anatomskih komponenti ukupnog fenotipa, Garn (1961.) je izdvojio devet glavnih “geografskih rasa”: amerikanidska, polinezidska, mikronezijska, malezijsko–papuanska, australijska, azijska, indijska, evropska i afrička. Nešto pre toga, međutim, Coon, Garn i Birdsell (1950.) predložili su klasifikaciju od 30, a zatim Garn (1961.) od 32 “rase”; integracijom tih sistema nastala je tipologija sa 34 “rase”.
Schlaining-ška(Schlaining) deklaracija protiv rasizma, nasilja i diskriminacije[uredi | uredi izvor]
Međunarodna konferencija “Protiv rasizma, nasilja i diskriminacije” je održana od 08. do 11. juna 1995. godine u Stadtschlainingu, u organizaciji Evropskog univerzitetskog centra za mirovna istraživanja (EPU), Austrijskog UNESCO komiteta, Instituta za humanu biologiju Univerziteta u Beču, a u saradnji sa UNESCO–m i austrijskim Federalnim ministarstvom za nauku, istraživanja i umetnost. Učesnici ove konferencije elaborirali su osnovne principe Schlainingške deklaracije. Na konferenciji su učestvovali vodeći svetski antropolozi i genetičari, uključujući i tada (i još uviek) najkompetentnijeg Luiđija Luku Kavali-Sforcu (Luigi Luca Cavalli-Sforza, 1922.)[6] [7].
Deklarativni segment teksta prezentira rezultate dva glavna dela Konferencije, koji su fokusirali probleme iz oblasti prirodnih nauka i interdisciplinarne aspekte glavne teme Konferencije. Operativni segment sadrži strategije i akcije protiv rasizma, nasilja i diskriminacije. Schlainingška deklaracija je prilog Međunarodnoj godini tolerancije (1995.), koja je utvrđena na Generalnoj skupštini UN-a, kada je UNESCO oficijelno i određen za vodeću organizaciju u ovoj problematici.
- ^ Wade,Peter.2002 godina. Race,nature and culture .London:Pluto Press
- ^ Todorov,Cvetan.1994 godina.Mi i drugi.Beograd:Narodna biblioteka Srbije
- ^ Todorov,Cvetan.1994 godina.Mi i drugi.Beograd:Narodna biblioteka Srbije
- ^ Wade,Peter.2002 godina. Race,nature and culture .London:Pluto Press
- ^ Biasutti R. (1959 ): Le razze e i popoli della terra. 1. Razze, popoli e culture. 2. Europa, Asia. 3. Africa. 4. Oceania, America, indice generale (3. riv. e aggiornata). UTET, Torino.
- ^ en.wikipedia.org/wiki/Luigi_Luca_Cavalli-Sforza
- ^ it.wikipedia.org/wiki/Luigi_Luca_Cavalli-Sforza