Pređi na sadržaj

Kraljevska biblioteka u Stokholmu

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Kraljevska biblioteka u Stokholmu
Kraljevska biblioteka u Stokholmu
Osnivanje1620.
LokacijaStokholm
 Švedska
Vrstanacionalna
DirektorKarin Gronval
Veb-sajthttps://www.kb.se/in-english.html

Kraljevska biblioteka u Stokholmu je švedska nacionalna biblioteka, smeštena u Humlegardenu u Stokholmu. Biblioteka sakuplja i čuva svu štampanu građu koja je objavljena u Švedskoj od 1661. godine. Švedski nacionalni arhiv audio i video zapisa postao je deo Kraljevske biblioteke. Od tada je Kraljevska biblioteka odgovorna i za prikupljanje audio-vizuelnih medija. Kraljevska biblioteka je švedska državna agencija i nalazi se pod upravom vlade.[1]

Zbirke biblioteke otvorene su za sve, ali aktivnosti su uglavnom usmerene na istraživačku zajednicu. Materijal iz švedske zbirke nije moguće pozajmljivati kod kuće, već se mora proučavati u biblioteci. Većina materijala se čuva na posebnom odeljenju i mora biti unapred naručena. 2014. pokrenuta je pretraga besplatnog teksta putem veba u svim izdanjima nekoliko švedskih novina; novine starije od 115[2] godina mogu se čitati u celini.

Kraljevska biblioteka preseljena je u svoju trenutnu zgradu u Humlegardenu između 1877. i 1878. Kuću je dizajnirao Gustav Dal i podignut je u inovativnoj tehnologiji livenog gvožđa. Dva krila su građena od 1926. do 1927. godine po crtežima Akela Anderberga. Kraljevska biblioteka je državni spomenik od 1935. godine.[3]

Delatnost[uredi | uredi izvor]

Kraljevska biblioteka je državno upravno telo koje je pod upravom Ministarstvom prosvete. Nacionalni bibliotekar od 1. marta 2012. je Gunila Herdenberg. Nacionalna biblioteka je takođe biblioteka za istraživanje humanističkih nauka, koja kupuje istraživačku literaturu na više jezika.

Zbirke[uredi | uredi izvor]

Kolekcija biblioteke sadrži preko 18 miliona predmeta. Pored knjiga, u zbirkama se nalaze i posteri, slike, rukopisi i reklamne grafike. Audiovizuelna kolekcija sadrži više od 7 miliona snimljenih sati radija, televizije i muzike. Biblioteka upravlja ličnim arhivima, između ostalih, Astrid Lindgren, August Strindberg i Dag Hamaršeld.

Kulturarw3[uredi | uredi izvor]

1996. godine, Kraljevska biblioteka pokrenula je projekat Kulturarw3 sa ciljem prikupljanja i arhiviranja švedskih veb lokacija. U 2014. godini u kolekciji je bilo nešto više od 5 milijardi objekata, što odgovara otprilike 350TB podataka. To čini kolekciju jedinstvenom u svetu. Svrha zbirke je prikazati današnje veb objavljivanje i omogućiti budućim generacijama za istraživanje.[4]

Saradnja sa Kraljevskom bibliotekom[uredi | uredi izvor]

Kraljevska biblioteka je odgovorna za koordinaciju bibliotečkog sektora. Ovo između ostalog podrazumeva vršenje nacionalnog pregleda, promovisanje koordinacije, raspodelu grantova i prikupljanje statističkih podataka[5].

Jedan zadatak je pregovaranje o sporazumima o centralnom licenciranju kako bi se olakšao pristup različitim bazama podataka. Biblioteka koordinira brojne stručne i kompetentne grupe koje rade na pitanjima koja se odnose na bibliotečki svet, na primer, digitalizaciju, sisteme klasifikacije i zajednički imenik Librisa. Takođe organizuje obuke i podržava projekte vezane za biblioteke.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Čitaonica u Kraljevskoj biblioteci u 19. veku

Osnova onoga što se danas naziva Kraljevska biblioteka datira još od dana Gustava Vasa. Kralj je nabavljao knjige iz istorije, nauke, teologije i mape. Zbirke su proširili Erik XIV, Johan III i Karl IX i čuvali su u dvorcu Tri kruna. Neke su knjige kupljene u inostranstvu, a neke su oduzete iz švedskih manastira za vreme reformacije. Godine 1620. Gustav II Adolf poklonio je deo kraljevske zbirke knjiga i time postavio temelj Univerzitetskoj biblioteci u Uppsali.

Tokom tridesetogodišnjeg rata, zbirka je takođe proširena sa nekoliko ratnih promena. Između ostalog, osvojena je biskupska biblioteka u Vurzburgu 1631. godine, biblioteke Olmutz 1642. godine i Kraljevska biblioteka u Pragu 1649. U vezi s tim, takozvana Đavolova Biblija (Codex Gigas) iz 13. veka doneta je u Stokholm. Veći deo ovog materijala kraljica Kristina donela je sa sobom u Rim kad je napustila Švedsku 1654. Međutim, kraljevske kolekcije nastavile su da rastu pod Karlom X Gustavom putem više ratnih razmena i kupovina u inostranstvu.

Čitaonica Kraljevske biblioteke 1897.

U skladu sa uredbom kancelarije iz 1661. godine, sve štamparije u Švedskoj po zakonu su morali da dostave dve kopije svega što su odštampali - jedan primerak za Nacionalni arhiv, a drugi za Nacionalnu biblioteku. Umesto da nabavi novoobjavljenu literaturu u istraživačke svrhe, dekret je odrazio želju velike moći da izvrši državnu kontrolu i cenzuru.

Veliki deo biblioteke izgoreo je tokom velikog požara 1697. godine, kada je izgubljeno 17.286 svezaka i 1,103 rukopisa. Preživelo je samo 6.700 svezaka i 283 rukopisa. Nakon toga, knjige su privremeno čuvane u raznim domovima plemića u Stokholmu, prvo u kući grofa Liliea na tadašnjem Trgu Normalm (1697-1702), a potom u palati Bonde (1702-1730) i kući grofa Per Brahea na Helgeandsholmenu (1730-1768). Konačno, 1768. godine, kolekcije su preseljene u severoistočno krilo nove kraljevske palate.

Planovi Kraljevske biblioteke iz 1897.

Zbirka je dodatno rasla u svom novom domu kada je Arhiv antikviteta raspušten 1780. godine, a većina tamošnjih knjiga preneta je u Nacionalnu biblioteku. Godine 1792. Gustav III je poklonio svojoj privatnoj biblioteci 14.500 dela, a četiri godine kasnije, Gustav IX Adolf poklonio je 7.500 dela. Kao rezultat toga, Nacionalna biblioteka je do 1814. godine imala oko 40.000 dela.

Nekoliko velikih zbirki knjiga, bilo darovanih ili kupljenih, stiglo je u Narodnu biblioteku u 19. veku. Prostor u palati je bio ograničen i potreban je novi dom za kolekcije. 1877. godine Nacionalna biblioteka preselila se u nove, namenske prostorije u Humlegardenu. Biblioteka je počela da postavlja električno osvetljenje 1887. godine, ali biblioteka nije u potpunosti dobila struju do 1964. godine[6].

Krađe knjiga[uredi | uredi izvor]

Godine 2004. otkriveno je da su ukradene desetine retkih knjiga iz njene zbirke. Naknadna istraga otkrila je da je lopov bio Anders Burius, stariji bibliotekar koji je radio u Nacionalnoj biblioteci. Najmanje 62 knjige ukradene su, a samo nekoliko je obnovljeno, neke uz pomoć FBI-ja. Neke od knjiga koje još uvek nedostaju su dela Johanesa Keplera, Tomasa Hobesa i Kristijana Hujgensa. U biblioteci se nalazi spisak knjiga koje nedostaju.

Zgrada biblioteke[uredi | uredi izvor]

U početku su se zbirke kraljevskih knjiga čuvale u Kraljevskoj palati (Tri krune), koja je izgorela 1697. godine. Nacionalna biblioteka uselila se u svoju trenutnu zgradu u Humlegardenu u decembru / januaru 1877/1878. Zgradu je projektovao Gustaf Dahl i izgrađen je od livenog gvožđa. Dva krila su dodata 1926.

Nacionalna biblioteka otvorena je u proleće 1997. godine nakon sveobuhvatnih prepravki i dopuna. Dva velika podzemna odeljka, koje su ugrađene u podnožje ispod zgrade, sada sadrže većinu biblioteka, dok bibliotečki pokrovitelji, drugi posetioci i zaposleni dele prostor u glavnoj zgradi.

Novi odeljak, koji se zove Aneks, sadrži auditorijume, izložbene sobe i čitaonicu za novine. Mnogo švedskih dnevnih novina i veliki broj stranih novina dostupni su na mikrofilmu i u digitalnom alatu za pretraživanje u čitaonici mikrofilma.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „"Om oss" Arkiverad hämtat från the Wayback Machine. på kb.se”. 2011-04-11. Pristupljeno 2019-11-08. 
  2. ^ „Samlingarna”. 2017-12-31. Pristupljeno 2019-11-08. 
  3. ^ Olof Hultin; Ola Österling; Michael Perlmutter (2002). Guide til Stockholms arkitektur. Stockholm. ISBN 91 86050-58-3. 
  4. ^ „Svenska webbsidor - Kulturarw³”. Pristupljeno 2019-11-08. 
  5. ^ „"Biblioteksstatistik" på kb.se”. Pristupljeno 2019-11-08. 
  6. ^ Andersson, Henrik O.; Bedoire, Fredric (1977). Stockholms byggnader: en bok om arkitektur och stadsbild i Stockholm. Stockholm: Prisma. ISBN 91-518-1125-1. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Краљевска_библиотека_у_Стокхолму&oldid=26908783”