Pređi na sadržaj

Lina Vertmiler

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Lina Vertmiler
Vertmiler 2000. g.
Lični podaci
Datum rođenja(1928-08-14)14. avgust 1928.
Mesto rođenjaRim, Italija
Datum smrti9. decembar 2021.(2021-12-09) (93 god.)
Mesto smrtiRim, Italija
Zanimanjerediteljka
scenaristkinja
Porodica
SupružniciEnriko Job
Deca1
Rad
Aktivni period1963–2021
www.linawertmuller.com
Veza do IMDb-a

Arhangela Felis Asunta Vertmier (Rim, 14. avgust 1928 – Rim, 9. decembar 2021), poznata kao Lina Vertmiler, bila je italijanska filmska rediteljka i scenaristkinja.[1][2][3] Najpoznatija je po umetničkim filmovima iz 1970-ih Seven Beauties[4][5] The Seduction of Mimi,[6] Love and Anarchy i Swept Away.

Vertmiler je bila prva režiserka nominovana za Oskara za najbolju režiju.[7][8] Osvojila je mnoge nagrade, uključujući počasnu nagradu Akademije[7][9][10] i nagradu David di Donatelo za dostignuća u karijeri[11] i bila je nominovana za mnoge druge nagrade, uključujući nagradu Zlatni globus[12] dva Oskara,[7] i dve Zlatne palme.[1]

Biografija[uredi | uredi izvor]

Rođena je u Rimu 1928.[13][14] u porodici Federika, advokata iz Palaco San Đervazio, Bazilikata, koji je pripadao pobožnoj katoličkoj porodici daljeg švajcarskog porekla, i od Marije Santamarije Rome Mauricio rođene u Romeu. Vertmiler je svoje detinjstvo predstavljala kao period avanture, tokom kojeg je izbačena iz 15 različitih katoličkih srednjih škola. Tokom tog vremena, bila je zanesena stripovima[15] i opisala ih kao posebno uticajne na nju u mladosti, posebno Fleš Gordona Aleksa Rejmonda. Vertmiler je okarakterisao kadriranje Rejmondovih stripova kao „prilično filmski, više filmski od većine filmova“,[16] što je rani pokazatelj njene sklonosti ka filmu. Vertmilerova želja da radi u filmskoj i pozorišnoj industriji pojavila se u mladosti, već je u životu razvila poštovanje za dela ruskih dramskih pisaca Pjetra Šarofa, Vladimira Nemiroviča-Dančenka i Konstantina Stanislavskog.[16]

Nakon što je 1951. diplomirao na Accademia Nazionale di Arte Drammatica Silvio D'Amico, Vertmiler je radila avangardne predstave, putujući širom Evrope i radeći kao lutkar, scenski menadžer, scenograf, publicista i radio/TV scenarista.[17] Pridružila se trupi Marije Sinjoreli 1951.[18]

Njena interesovanja su se razvila u dva pravca; jedan je muzička komedija, a druga ozbiljne, savremene italijanske drame poput dela italijanskog dramskog pisca i reditelja Đorđa De Lula, čiji rad je opisala kao „ozbiljan“ i „politički svestan“.[16] Vertmilerova je izjavila da su ova dva pristupa u osnovi njenog stvaralačkog ja i da će uvek biti.[16][19]

Nakon nekoliko godina provedenih na turnejama sa avangardnom lutkarskom grupom, Vertmiler se preusmerila na film. Početkom 1960-ih, Flora Karabela, školska drugarica, upoznala je Vertmiler sa svojim mužem, glumcem Marčelom Mastrojanijem, koji ju je zauzvrat upoznao sa filmskim rediteljem Federikom Felinijem, koji je postao njen mentor.[20]

Iako The Basilisks,, koji je napisao Enio Moricone, bili dobro prihvaćeni od strane kritike, nisu privukli pažnju na njenu kasnija dela.

Tokom 1960-ih, Vertmiler je snimila niz filmova koji su bili veoma omiljeni, ali koji nisu postigli međunarodni uspeh. Od toga, njena prva saradnja sa Đankarlom Đaninijem dogodila se u muzičkoj komediji Rita Komarac iz 1966. Pojedini novinari su primetili da generalno „njeni rani filmovi sadrže prilično direktan pastiš neorealizma i ranog Felinija (The Lizards, 1963), epizodnu komediju, dva mjuzikla i špageti vestern (The Belle Starr Story, 1968, režija pod pseudonimom Nejtan Vič).[21]

Sedamdesetih godina prošlog veka objavljeni su skoro svi njeni najuticajniji i veoma cenjeni filmovi, od kojih je u mnogima prikazan Đanini. Prema kritičarima, 1972. je „označila početak Vertmilerinog zlatnog doba“.[22] Postala je prva žena rediteljka nominovana za Oskara, za film Seven Beauties. Ovaj film, u kojem ponovo igra Đanini u glavnoj ulozi, predstavlja Vertmilerovu specifičan brend tragične komedije do krajnjih granica, prateći samoopsednutog Kazanovu iz malog italijanskog grada koji je poslan u nemački koncentracioni logor. Film je u početku naišao na kontroverze zbog Vertmilerove iskrenosti u njenom prikazivanju aparata genocida, kao i zbog njene sablasne neosetljivosti prema preživelima,[traži se izvor] ali je od tada prihvaćeno kao njeno remek delo [23]

Njen film A Joke of Destiny iz 1983. uvršten je na 14. Moskovski međunarodni filmski festival 1985.[24] a Camorra (A Story of Streets, Women and Crime) je uvršten na 36. Berlinski međunarodni filmski festival 1986.[25]

Godine 1985. dobila je Women in Film Crystal Award za izvanredne žene koje su izdržljivošću i izvrsnošću svog rada pomogle da se proširi uloga žena u industriji zabave.[26]

Nakon ovog perioda priznanja, Vertmiler je počela da gubi međunarodnu istaknutost, iako je nastavila da pravi filmove sve do 1980-ih i 90-ih. Neki od ovih filmova sponzorisani su od strane američkih finansijera i studija, ali nisu uspeli da imaju širinu dosega koju su postigli njena audiovizuelna ostvarenja iz 1970-ih.

Vertmiler je poznata po svojim atipičnim nazivima filmova. Na primer, pun naslov filma Swept Away je Swept away by an unusual destiny in the blue sea of August. Ovi naslovi su uvek bili skraćeni za međunarodno izdanje. Upisana je u Ginisovu knjigu rekorda za najduži filmski naslov Un fatto di sangue nel comune di Siculiana fra due uomini per causa di una vedova. Si sospettano moventi politici. Amore-Morte-Shimmy. Lugano belle. Tarantelle. Tarallucci e vino, što ukupno sadrži 179 karaktera. Film je poznatiji pod međunarodnim naslovima Blood Feud ili Osveta.[27]

Vertmiler 2011.

Tokom 2015. Vertmiler je bila tema biografskog filma Valerija Ruiza, Behind the White Glasses, u kojem se osvrće na svoj životni rad.[28]

Ona je nastavila da radi kao pozorišna rediteljka[29] sve do smrti, u svom domu, 9. decembra 2021, u 93. godini.[30][31][15]

Stil i teme[uredi | uredi izvor]

Felinijev uticaj je očigledan u velikom broju njenih filmova. U filmovima, rediteljka pokazuje empatiju sa italijanskom radničkom klasom, pokazujući realnost života za politički zanemarene i ekonomski potlačene, sa tendencijom ka apsurdnim.[32] Čini se da Vertmilerin rad takođe pokazuje obožavanje Italije i njenih raznovrsnih krajeva, koji sa filmskim likovima skupa predstavlja živopisnu ekstravaganciju koja idealizuje izrazito italijansko okruženje postavke filmova.[32] Njena estetika je u velikoj meri pod uticajem ranijeg iskustva rada u pozorištu; rutinski koristi kameru da naglasi performanse i grandioznu komediju likova, skoro konstantnog emocionalnog ludila. Veliki deo njenog rada koristi formalne filmske postualte kako bi dramatizovao pogrešnu primenu i destruktivne kvalitete koje politička ideologija može imati na pojedince, satirujući uobičajena shvatanja revolucije i političkog statusa kvo u tom procesu.[21]

Narativna i filmska refleksivnost takođe su uobičajene u Vertmilerovim filmovima, jer je ona ponovo iscrtala i rekonfigurisala znakove i načine prezentacije na način koji upućuje na svoje inspiracije i svoje savremenike.[21] Ovo se jasno pokazuje kroz njeno narušavanje tradicionalnih koncepcija gotovo svih političkih dogmi i iracionalnosti njenih likova, uzimajući prepoznatljive elemente društva i filma i kritikujući ih tako što ukida naraciju i/ili verodostojnost likova.[21]

Ovo je posebno vidljivo u filmu kao što je Zavođenje Mimi . Ovo pozicionira Mimi (koju igra Đanini) kao neverovatno nesposobnog i jednostavnog čoveka koji u potpunosti utelovljuje pojam italijanskog mačizma, dok se petlja kroz svet koji mu baca razne ideologije i ekonomske pozicije, u koje se on lako useljava. . Mimi je neprestano uspešan u izvođenju ovih uloga, uprkos svesti publike o njihovoj neautentičnosti koja je rezultat dijegetičkog priznanja Mimijevog nesrećnog neznanja. Ovaj element kritike u filmu funkcioniše kao jedan od primera jedne od najzastupljenijih tema u njenom filmskom opusu, želje da se dekonstruišu i potkopaju institucije i društvene ideologije kapitalističke moderne.[33]

Prema Peteru Bondaneli, „Vertmilerov rad kombinovao je brigu sa aktuelnim političkim pitanjima i konvencijama tradicionalne italijanske groteskne komedije“.[23]

Filmografija[uredi | uredi izvor]

Godina Naslov Pozicija Ref.
2004 Too Much Romance...

It's Time for Stuffed Peppers

Scenarista, reditelj
1999 Ferdinando and Carolina
1996 The Blue Collar Worker and the Hairdresser

in a Whirl of Sex and Politics

1996 The Nymph
1992 Ciao, Professore! [34]
1990 Saturday, Sunday and Monday
1989 The Tenth One in Hiding
1989 As Long as It's Love
1986 Summer Night, with Greek Profile,

Almond Eyes and Scent of Basil

[35][36]
1986 Camorra (A Story of Streets, Women and Crime) [37]
1984 Softly, Softly [38]
1983 A Joke of Destiny [39]
1978 Blood Feud [40]
1978 A Night Full of Rain
1975 Seven Beauties [41][42]
1974 Swept Away by an Unusual

Destiny in the Blue Sea of August

[42][43]
1974 All Screwed Up [44][42]
1973 Love and Anarchy [42][45]
1972 The Seduction of Mimi [46]
1968 The Belle Starr Story
1963 The Lizards [42]
1967 Don't Sting the Mosquito [42]
1966 Rita the Mosquito
1965 Let's Talk About Men [42]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b „Lina WERTMÜLLER”. Festival de Cannes (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 10. 4. 2023. g. Pristupljeno 2023-04-10. 
  2. ^ Armitstead, Claire (2019-03-07). „Ninety and out to shock: meet the first ever Oscar nominated female director”. The Guardian (na jeziku: engleski). ISSN 0261-3077. Pristupljeno 2023-04-09. 
  3. ^ Galloway, Stephen (2019-10-25). „History-Making Director Lina Wertmüller on Working With Fellini”. The Hollywood Reporter (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-04-09. 
  4. ^ CanBY, Vincent (1976-01-22). „'Seven Beauties, 'Wertmuller's Finest”. The New York Times (na jeziku: engleski). ISSN 0362-4331. Pristupljeno 2023-04-09. 
  5. ^ Eder, Richard (1976-01-23). „Lina Wertmuller, Torrent of Paradox”. The New York Times (na jeziku: engleski). ISSN 0362-4331. Pristupljeno 2023-04-09. 
  6. ^ Cocks, Jay (1974-07-22). „Cinema: Sexual Politics”. Time (na jeziku: engleski). ISSN 0040-781X. Pristupljeno 2023-04-09. 
  7. ^ a b v „Academy Awards Search | Academy of Motion Picture Arts & Sciences”. awardsdatabase.oscars.org. Arhivirano iz originala 9. 4. 2023. g. Pristupljeno 2023-04-09. 
  8. ^ „A History of Female Best Director Nominees at the Academy Awards”. Peoplemag (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-04-09. 
  9. ^ „Wertmuller to get career Oscar”. ANSA English. Rome. 3. 6. 2019. 
  10. ^ Twitter; Instagram; Email; Facebook (2019-10-25). „Lina Wertmüller, first female directing nominee, will finally get her Oscar at 91”. Los Angeles Times (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-04-09. 
  11. ^ „Accademia del Cinema Italiano - Premi David di Donatello”. www.daviddidonatello.it. Arhivirano iz originala 10. 4. 2023. g. Pristupljeno 2023-04-10. 
  12. ^ „Seven Beauties”. Golden Globes. Arhivirano iz originala 10. 4. 2023. g. Pristupljeno 2023-04-10. 
  13. ^ NOTE: Wertmüller's year of birth had been given as 1926 for many years. However, a majority of references now cite 1928, including „Arhivirana kopija”. Arhivirano iz originala 31. 07. 2018. g. Pristupljeno 04. 12. 2023. ,, ,, , and

    A few sources (, ) continue to cite 1926.
  14. ^ Giorgio Dell'Arti, Massimo Parrini, Catalogo dei viventi 2009 - voce Wertmüller Lina, Venezia, Marsilio Editori, 2008; ISBN 978-88-317-9599-9.
  15. ^ a b Smith, Harrison (2021-12-09). „Lina Wertmüller, provocative Italian filmmaker and first woman nominated for directing Oscar, dies at 93”. The Washington Post. 
  16. ^ a b v g Behind The White Glasses, Dir. Valerio Ruiz, Italy. 2015.
  17. ^ Foster, Gwendolyn Audrey (1995). Women Film Directors: An International Bio-Critical Dictionary. Greenwood Publishing Group. str. 369–370. ISBN 0-313-28972-7. OCLC 32129920. 
  18. ^ Martin, Jean, ur. (1995). Who's Who of Women in the Twentieth Century. Crescent Books. str. 155. ISBN 0-517-12027-5. OCLC 32528855. 
  19. ^ Davis, Melton S. (1977-03-06). „'I Get Along Well With Wild Personalities'”. The New York Times (na jeziku: engleski). ISSN 0362-4331. Pristupljeno 2023-04-09. 
  20. ^ Peter, Bradshaw (2021-12-09). „Lina Wertmüller: a thrilling live-wire who displayed a colossal black-comic daring”. the Guardian (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-12-10. 
  21. ^ a b v g O'Donoghue 2018.
  22. ^ Nowell-Smith, Geoffrey (1996). The Companion to Italian Cinema. Cassell; British Film Institute. str. 124–126. ISBN 0-304-34197-5. OCLC 35683590. 
  23. ^ a b Bondanella 1990, str. 354.
  24. ^ „14th Moscow International Film Festival (1985)”. MIFF. Arhivirano iz originala 16. 3. 2013. g. Pristupljeno 17. 2. 2013. 
  25. ^ „Berlinale: 1986 Programme”. berlinale.de. Pristupljeno 14. 8. 2015. 
  26. ^ bea_xx. „Past Recipients”. Arhivirano iz originala 30. 6. 2011. g. Pristupljeno 26. 10. 2014. 
  27. ^ „Longest title for a film”. Guinness World Records. 
  28. ^ Pingitore, Silvia (2020-06-22). „Interview with Lina Wertmüller Academy Awards Honorary Oscar” (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-06-22. 
  29. ^ Chu, Henry (februar 2018). „Lina Wertmüller on What Being the First Female Director Nominated for an Oscar Means to Her”. Variety. Pristupljeno 17. 3. 2019. 
  30. ^ „È morta Lina Wertmüller, grande protagonista del cinema italiano: aveva 93 anni”. Corriere della Sera. 9. 12. 2021. Pristupljeno 9. 12. 2021. 
  31. ^ Grimes, William (9. 12. 2021). „Lina Wertmüller, Italian Director of Provocative Films, Dies at 93”. The New York Times. Pristupljeno 9. 12. 2021. 
  32. ^ a b Jacobs & Riley 1976.
  33. ^ Bullaro, Grace. Man in Disorder: the Cinema Of Lina Wertmüller in the 1970s. Troubador Publishing. 2007.
  34. ^ Rainer, Peter (1994-07-22). „MOVIE REVIEW : 'Ciao, Professore' Rounds Up Lessons”. Los Angeles Times (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-04-09. 
  35. ^ Canby, Vincent (1987-06-19). „FILM: WERTMULLER 'NIGHT'”. The New York Times (na jeziku: engleski). ISSN 0362-4331. Pristupljeno 2023-04-09. 
  36. ^ Thomas, Kevin (1987-06-26). „MOVIE REVIEW : 'SUMMER NIGHT': THE HEAT IS ON”. Los Angeles Times (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-04-09. 
  37. ^ Thomas, Kevin (1986-10-04). „MOVIE REVIEW : CHAOS REIGNS IN LINA'S 'CAMORRA'”. Los Angeles Times (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-04-09. 
  38. ^ Maslin, Janet (1985-11-01). „SCREEN: TWOSOME IN 'SOTTO'”. The New York Times (na jeziku: engleski). ISSN 0362-4331. Pristupljeno 2023-04-09. 
  39. ^ Canby, Vincent (1984-09-12). „FILM: 'JOKE OF DESTIN,' DIRECTED BY WERTMULLER”. The New York Times (na jeziku: engleski). ISSN 0362-4331. Pristupljeno 2023-04-09. 
  40. ^ Maslin, Janet (1980-02-22). „Screen: 'Blood Feud' By Lina Wertmuller:Three Attitudes”. The New York Times (na jeziku: engleski). ISSN 0362-4331. Pristupljeno 2023-04-09. 
  41. ^ Eder, Richard (1976-01-23). „Lina Wertmuller, Torrent of Paradox”. The New York Times (na jeziku: engleski). ISSN 0362-4331. Pristupljeno 2023-04-09. 
  42. ^ a b v g d đ e Kay, Karyn; Peary, Gerald, ur. (1977). Women and the Cinema: A Critical Anthology. Dutton. str. 446–447. ISBN 0-525-47459-5. OCLC 3315936. 
  43. ^ Canby, Vincent (1975-09-18). „'Swept Away' Is a Wertmuller Film With Solid Appeal”. The New York Times (na jeziku: engleski). ISSN 0362-4331. Pristupljeno 2023-04-09. 
  44. ^ Canby, Vincent (1976-01-15). „Lina Wertmuller's Comedy of Foibles”. The New York Times (na jeziku: engleski). ISSN 0362-4331. Pristupljeno 2023-04-09. 
  45. ^ Smith, Mark Chalon (1991-04-05). „MOVIE REVIEW : Hate Is Wrong Emotion for 'Love and Anarchy'”. Los Angeles Times (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-04-09. 
  46. ^ Cocks, Jay (1974-07-22). „Cinema: Sexual Politics”. Time (na jeziku: engleski). ISSN 0040-781X. Pristupljeno 2023-04-09. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Лина_Вертмилер&oldid=27546427”