Manastir Bezdin

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Manastir Bezdin
Osnovni podaci
JurisdikcijaSPC
Osnivanje15. vek
OsnivačJovan Jakšić
MestoMunara, Pomorišje
Država Rumunija

Manastir Bezdin pripada Eparhiji temišvarskoj Srpske pravoslavne crkve u Rumuniji, u mestu Munara, županiji Aradskoj. Manastir je posvećen Velikoj Gospojini (Uspenju Presvete Bogorodice). Bezdin se nalazi u krajnje zapadnom delu Rumunije, u Pomorišju, na 36 kilometara zapadno od Arada, koji sa Temišvarom je najzapadniji veliki grad u državi. Iguman manastira od 2013. do 2017. godine bio je jeromonah Emilijan Tasić.

Prošlost manastira[uredi | uredi izvor]

Prvi siguran pomen manastira Bezdin sa srpskom verzijom imena, vezuje se za godinu 1539, a prvi ktitor bio je neko od srpskih vlastelina Jakšića. Tada je počelo njegovo građenje, sa crkvom posvećenom prazniku Vavedenje Bogorodice, pod arhimandritom Joasavom Milutinovićem i ikonomom Leontijem Bogojevićem jeromonahom.[1]

Krajem 1741. godine manastir je dobio zemlju, koja mu je data sa pravom vlasništva 1748. godine. Kao dar priložnika, manastir je postao vlasnik 1746. godine vinograda u Pavlišu i Širiji. Prvi je poklonio kapetan Pomoriške krajine Vojin Mijatović, a drugi Petar Vlahović. Za potrebe ujedinjenog bratstva počeli su 1746. godine gradnje trpezarije i ćelija. Tokom mađarske bune 1848-1849. godine u manastiru su boravile mađarske trupe, i pravile štetu, naročito u manastirskoj šumi. Parohijsko zvanje u manastiru Bezdinu je osnovano i matične knjige se vode od 1768. godine. Godine 1901. je izvršena detaljna procena vrednosti manastirskog imetka. Manastirska zemlja - 2658 kj. su vredeli najviše - 567.128 k, a manstirska zdanja 108.480 k. Ukupna vrednost je procenjena na 800.951 k kapitala. U to vreme manastir je imao solidno bratstvo na čelu sa jeromonahom Došenom. Tada su bili članovi bratstva: jeromonasi - Milutin Josić, Mitrofan Šoljmošan, Josif Protić, Gedeon Bođin namesnik, Arsenije Putnik, Platon Marković a najobrazovaniji je nesumnjivo bio dr Georgije Zibković protosinđel koji je završio Bogoslovski fakultet u Černovici.[2] Za vreme i nakon Drugog svetskog rata u manastiru je radila Pojačko-sveštenička škola. Bratstvo se u manastiru ugasilo 1960. godine, sa smrću Pantelejmona Došena. Od tada pa do 1995. godine manastirom su rukovodili sveštenici kao administratori. Zamonašenjem Pomorišanke Viktorije Bajić 1995. godine, koja je postala monahinja Angelina, manastir je postao ženski. Manastirsko bratstvo činili su 2017. godine kaluđeri, nastojatelj jeromonah Emilijan Tasić protosinđel i Kirilo Zgajbulj namesnik.[3]

Manastirska crkva[uredi | uredi izvor]

Živopis manastirskog hrama je izveden 1592. godine. Ponovo je preslikan sredinom 18. veka, od strane jedne zografske družine. Za vreme austrijsko-turskog rata 1737. godine, tu su došli monasi izbegli iz manastira Vinče, kod Beograda. Sa sobom su Vinčanci doneli carske dveri i čudotvornu ikonu Bogorodice, koja se podjednako naziva i Vinčanska i Bezdinska. Zvonik je prizidan uz staru crkvu pre 1741. godine. Najstariji deo crkve oko apside sazidan je još 1690. godine u vizantijskom stilu. Ikonostas datira iz 1753. godine, a sve u vezi unutrašnjeg ukrasa uradio je Stefan Tenecki ikonopisac iz Arada. Budimac Stefan Dragosavljević je 1755. godine o svom trošku postavio časnu trpezu od mermera, mermerni žrtvenik i pod. Bečki bakrorezac Johan Kristof Vinkler je napravio bakrorez sa izgledom - vedutom manastira, na kojem dominira lik Bogorodice sa Hristom, 1762. godine. Manastir je 1775. godine zidao istočni konak sa kapelom i dve trpezarije. Novi ikopnopis je pravljen između 1793-1802. godine. Templo je rezao novosadski bildhauer Avksentije Marković, a pozlatu i ikopisanje je izveo Jakov Orfelin 19. februara 1802. godine.[4] Godine 1887. je aradski slikar Frank Gostinčar oslikao manastirsku kapelu. Galeriju portreta episkopa i patrijaraha za manastirske odaje, tokom 1/2 19. veka radili su slikari Sava Petrović i Ljubomir Aleksandrović.[5] Hram je reparisan 1888. godine: pokrivena je limom, a kube i toranj sa bakrom. U manastirskoj crkvi se nalaze netruležne mošti Svetog Kirila Cvijetkovića (umro 1857).[6] Protosinđel Kiril je bio rodom iz Boke Kotorske, bio je zatočenik u manastiru Bezdinu, poživeo 66 godina. Njegove netruležne a miomirisne mošti su 25. jula 2011. u grobnom mestu otkrivene, dvaput umivene, i zatim ritualno obučene u svešteničku odeždu i položene u kivot - 27. avgusta 2011. godine.[7]

Bratstvo[uredi | uredi izvor]

Dva monaška bratstva, Vinčansko i Bezdinsko su se 1740. godine ujedinila u jedno, a za starešinu su uzeli, pridošlicu vinčanskog igumana Teodosija Veselinovića (umro 1750). Ovaj se pokazao kao vrlo sposoban, doveo je manastirski posed u funkcionalni red. Od te 1740. godine počinje manastirska arhiva, u kojoj je bila povlastica na zemlju, data od strane carice Marije Terezije. Biblioteka je 1905. godine imala oko 400 egzemplara knjiga.[8] Po državnom šematizmu pravoslavnog klira u Ugarskoj 1846. godine Upravu manastira čine arhimandrit Samuilo Maširević i iguman Jovan Gavrilović. Bratstvo manastirsko čine jeromonasi: Gavrilo Perišić paroh, vikar Maksim Slavuj, Varlam Maksimović, Isidor Spadić, Nikodim Mioković, Irenus Birešan, Stefan Gubarević, Arsenije Petrović. A jerođakoni su: Viktor Vitomirović, Nestor Kovačević, i protođakon Stefan Mihalović.[9] Poznatiji nastojatelji manastira Bezdina, tokom postojanja koji su pored pominjanih bili: arhimandrit Dionisije Živojnović (umro 1777) iz Beograda, arhimandrit Pavle Avakumović (upravljao 1778-1783) postao episkop pakrački, arhimandrit Gerasim Adamović (upravljao 1783-1789) izabran za episkopa erdeljskog, arhimandrit Mojsije Mioković (upravljao 1799-1808) prešao za episkopa gornjo-karlovačkog, arhimandrit Nestor Jovanović (upravao 1824-1829) izabran za episkopa aradskog, arhimandrit Justin Jovanović (upravljao 1829-1834) postao episkop budimski, arhimandrit Platon Atanacković (upravljao 1834-1839) izabran za episkopa budimskog, arhimandrit Samuil Maširević (upravljao 1839-1853) izabran za episkopa temišvarskog, arhimandrit Sergije Kaćanski (upravljao 1853-1858) postao episkop gornjokarlovački, Antonije Nako (upravljao 1859-1865) izabran za episkopa temišvarskog, arhimandrit Teofan Živković (upravljao 1865-1872) postao episkop gornjokarlovački, arhimandrit Isak Došen (upravljao 1895-1919) čuveni pojac snažnog stasa i glasa, povukao se sa srpskom vojskom, i živeo kao sabrat u manastirima Rakovcu i Pribinoj glavi. Vratio se u Rumuniju, gde je posle boravka u manastiru Sv. Đurđa na Brzavi tokom 1924-1927. godine, prešao u Bezdin, gde je umro i sahranjen u manastirskoj porti 1928. godine.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Joakim Vujić: "Putešestvija po ungariji, Valahiji..."; Beograd 1845. godine
  2. ^ Mata Kosovac, navedeno delo
  3. ^ Manastir Bezdin, zvanični sajt
  4. ^ "Glasnik Istorijskog društva u Novom Sadu", Novi Sad 1931.
  5. ^ Stevan Bugarski, Ljubomir Stepanov: "Manastir Bezdin", Temišvar 1999. godine
  6. ^ Zapisi i reportaže/Svete mošti u manastiru Bezdin
  7. ^ "Glasnik - crkveni časopis", Temišvar 2011. godine
  8. ^ Mata Kosovac: "Srpska pravoslavna mitropolija Karlovačka po podacima iz 1905. godine", Karlovci 1910. godine
  9. ^ Reesch de Lewald, Aloysius: "Universalis schematismus ecclesiasticus venerabilis cleri orientalis ecclesiae graeci non uniti ritus regni Hungariae partiumque eidem adnexarum, necnon magni principatus Transilvaniae, item literarius, seu nomina eorum, qui rem literariam et fundationalem scholarem ejusdem ritus procurant ... pro anno ...", Buda 1846.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Manastir Bezdin na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Манастир_Бездин&oldid=27776065”