Manastir Mrtvica
| Crkva Svete Bogorodice u Mrtvici | |
|---|---|
 Crkva Svete Bogorodice u Mrtvici | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Mrtvica |
| Opština | Vladičin Han |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | od 6. do 19. veka |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture Niš |
| www | |
Crkva Svete Bogorodice u Mrtvici, naseljenom mestu na teritoriji opštine Vladičin Han, smeštena u klisuri Južne Morave svoj današnji oblik dobila u obnovi sredinom 20. veka. Ipak, u njenom korpusu jasno se razlikuju: trikonhalni naos, koji bi najpre pripadao ranovizantijskom graditeljstvu 6. veka, priprata, dograđena početkom 17. veka, severni paraklis, prizidan 1837–1843. godine, i trem s kraja 19. veka.
Predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od velikog značaja. Manastir je Srpske pravoslavne crkve i pripada eparhiji vranjskoj.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Hram Uspenja Presvete Bogorodice se nalazi u selu Mrtvica, 14 km od Vladičinog Hana, na izlazu iz Grdeličke Klisure. Smešten je na platou jedva širem od samog manastira sa kojeg se pruža veličanstven i nezaboravan pogled na okolinu. Građevina je neobična zbog raznolikosti oblika i graditeljskih faza. Prema predanju temelji manastira su postavljeni krajem petog ili početkom šestog veka. Hram je ikonopisan u vizantijskom stilu. Ranije je ovo kultno mesto bilo crkva da bi kasnije bilo pretvoreno u manastir. Građani crkvene opštine crkve Uspenja Presvete Bogorodice u selu Mrtvici poklanjaju ovo zvono koje je kupljeno dobrovoljnim prilogom a trudom gospodina Jovana Đ. Petrovića šefa Džepske železničke stanice 1892. a preliveno 1997.
Sadašnje stanje crkve posledica je nadogradnje crkve kroz vekove. Po arhitekturi reklo bi se da postoji nekoliko etapa u izgradnji. Najstarija etapa spada u srednjovekovno ili tursko vreme. Crkveno zvono se nalazi u jugozapadnom uglu trema pričvršćeno za dva stupca. Na zvonu se nalazi grb kraljevine Srbije sa sledećim tekstom: Celokupno slikarstvo u oltaru i naosu je delo istog slikara ili radionice i datira iz XIX veka. Na freskama u više navrata su vršene intervencije. Tematski repertoar ikonostasa broji 25 ikona i 2 celivajuće. Što se tiče bogoslužbenih knjiga u crkvi se čuvaju Mineji štampani u Moskvi 1868. godine za januar, februar, mart, april, jun, jul i avgust mesec. Mineji su kupljeni leta 1875. Tetrapod i pevnički sto u južnoj pevnici su novije izrade.
Arhitektura[uredi | uredi izvor]
Crkva, čije se tri konhe neposredno oslanjaju jedna na drugu, zasvedena je poluobličastim svodom. Prostrana priprata je parom pilastara podeljena na dva traveja u podužnom pravcu i zasvedena poluobličastim svodovima različite visine temena.
Živopis u priprati, programski sveden na stojeće figure, opširan ciklus Bogorodičinog akatista dopunjen scenama Gostoljublja Avramovog i Rođenja Bogorodice, kao i ilustracijom himne Pororoci su te nagovestili, uzorno je delo putujućih slikara Grka iz druge decenije 17. veka. U crkvi su sačuvane zidne slike nastale 1866. godine.
Uprkos nedostatku izvora i arheološkoj neistraženosti, pretpostavku da je u vreme turske vladavine ovde postojao živ manastirski centar osnažuju ostaci polupećinske spratne gradnje podno crkve. Donedavno parohijalna crkva danas funkcioniše kao katolikon ženskog manastira.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- „Crkva Sv. Bogorodice — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU.
- Republički zavod za zaštitu spomenika kulture - Beograd
- Lista spomenika
- Crkva Sv. Bogorodice
Napomena: Sadržaj ovog članka je jednim delom ili u celosti preuzet sa http://www.sanu.ac.rs. Nosilac autorskih prava nad materijalom je dao dozvolu da se isti objavi pod slobodnom licencom. Dokaz o tome se nalazi na OTRS sistemu, a broj tiketa sa konkretnom dozvolom je 2009072410055859.
.jpg)
