Mihailo IX Paleolog

Mihajlo IX Paleolog
Mihajlo IX Paleolog
Lični podaci
Puno ime	Mihajlo IX Paleolog Anđeo Duka Komnin
Datum rođenja	(1277-04-17)17. april 1277.
Mesto rođenja	Carigrad, Vizantijsko carstvo
Datum smrti	20. oktobar 1320.(1320-10-20) (43 god.)
Mesto smrti	Solun, Vizantijsko carstvo
Grob	Vizantijsko carstvo
Porodica
Supružnik	Marija Ksenija
Potomstvo	Teodora Paleolog, Andronik III Paleolog, Anna Palaiologina
Roditelji	Andronik II Ana Arpad
Dinastija	Paleolozi
Vizantijski car
Period	1294/1295. — 1320.
Prethodnik	Andronik II Paleolog
Naslednik	Andronik II Paleolog, Teodor I Monferatski
Savladar	Andronik II Paleolog

Mihailo IX Paleolog (17. april 1277, Carigrad — 20. oktobar 1320, Solun) je bio vizantijski car i savladar svog oca (1294/1295 — 1320) iz dinastije Paleologa.

Bio je veoma agilan i požrtvovan vojskovođa, ali nažalost nemoćan da se izbori sa neprijateljima, tako da on, uprkos borbi sa Turcima i žestokom otporu pred Katalanima, nije uspeo da preokrene sudbinu carstva.

Bio je najstariji sin vizantijskog cara Andronika II i njegove prve supruge Ane Arpad. Od strane svog dede je 1281. godine proglašen za savladara, a krunisan je 21. maja 1294/1295. godine kao Mihajlo IX. On je tada postao vođa hrabre, ali nesrećne vizantijske vojske u kojoj su skoro svi vojnici bili plaćenici.

Tada počinje strahovito napredovanje Turaka Osmanlija u Maloj Aziji, koji su od 1300. godine gospodari Anadolije, a od vizantijskih gradova opirala im se samo Nikeja, sa Nikomidijom, Brusom, Sardom, Filadelfijom, Magnesijom, Herklejom na Pontu, Fokejom i Izmirom. Mihajla je potom poslao otac da zaustavi širenje Turaka, koji su 1301. godine dobili i Nikomidiju. Mihajlo je, zbog slabosti svoje vojske, strahovito bio potučen kod Bafejona i Magnesije, još iste godine.

Da bi ojačao svoj položaj na toj strani Mihajlov otac je u pomoć pozvao Alane, koji je trebalo, za uzvrat, da se nasele u Carstvu. 10 000 njih su se, prema dogovoru, pojavili sa ženama i decom. Njima je u Maloj Aziji komandovao Mihajlo, koji je naskoro pre toga, 1302. godine, imenovan za komandanta u oblastima oko Izmira. Alani su nažalost bili poraženi, pa su morali napustiti logor u Magnesiji i povući se u Pergamon, a kasnije u Pegaj, gde je Mihajlo ostao do januara 1303. godine, zbog ozbiljne bolesti, a kada se vratio u Carigrad morao je, 1304. godine, krenuti u rat protiv Bugara. Tokom ovog povlačenja Alani su se okrenuli protiv Mihajla i opljačkali su neka mesta.

Tada je ta opasnost postala jasna za sve državnike u Carigradu. Car Andronik, da bi s više izgleda odolevao Turcima, krajem 1303. godine, uze pod najam jednu jaku družinu španskih ratnika, "Katalane" predvođene slavnim Ruđerom de Florom, koji mu je ponudio pomoć i koji je dotle služio kao najamnik u borbama između kraljevstva Sicilije i Napulja. Andronik je njih 6 500 unapred isplatio, pa čak je Ruđera, četiri meseca kasnije, oženio svojom nećakom Marijom Asen i dodelio mu titulu megas dux.

Početkom 1304. godine Katalani su se prebacili na Kizik i zatim krenuli da razbiju tursku opsadu Filadelfije. Zadavši Tursima sudbonosni udarac, Ruđer je kao pobednik ušao u oslobođeni grad. Ta pobeda pokazuje da je bila potrebna tek mala, ali stvarna vojska da bi se spasila situacija. Katalani su pak bili mač sa dve oštrice, posebno ako su činili autonomno telo i tako su se maglo svakog časa okrenuti protiv Carstva, koje nije raspolagalo nikakvim sredstvima moći i prisiljavanja. Nakon pobede Katalani su počeli sa pljačkaškim pohodima i doveli u stanje nesigurnosti celu okolinu, kako na kopnu, tako i na moru, budući da su imali i sukoba sa Romejima i sa Turcima te su, na kraju, umesto da ratuju protiv Turaka, opseli vizantijsku Magnesiju. Carigradska vlada je osetila olakšanje kada joj je uspelo nagovoriti Katalane da se povuku u Evropu. Zimu 1304/1305. godine proveli su na Galipolju, a s proleća je trebalo da se vrate u Malu Aziju, ali napetost između carske vlade i Katalana postajala je sve veća. u Carigradu je raslo neprijateljstvo prema tim bahatim plaćenicima, a posebno je neprijateljski prema njima bio raspoložen savladar Mihajlo. Katalonci su pak bili nezadovoljni neredovnim plaćanjem i iskorišćavali su izostanak plate kao izgovor za svoje ispade.

Pusti, nedisciplinovani i ostrvljeni krvlju, Katalani obrću 1305. god. svoje oružje protiv svojih iznajmitelja i sklapaju savez sa Turcima, istina ne bez vizantijske krivice, jer, ne behu solidni u plaćanju. Andronik je da bi smirio Katalane, proglasio Ruđera za cezara i time znatno ugrozio svog sina Mihajla, koji je na jednoj aprilskoj gozbi u svojoj Adrijanopoljskoj palati, još iste godine, ubio Ruđera. Verovalo se da se vizantija oslobodila tog finansijskog tereta, ali najgore je tek sledilo. Katalanci potom u junu iste godine pobeđuju heterogenu Mihajlovu vojsku u bici kod tvrđave Apros, pa su i samog hrabrog cara Mihajla ranili, koji se spasao begom u Dimotiku.

Ozlojeđeni Katalanci, se sada prevoze se u Evropu, na Galipolje, koje postaje njihova prestolnica, i posle na Kasandru, i počinju odatle pustošenje susednih oblasti. Trakoja je pune dve godine strahovala od njih. Služili su jedno vreme i jednim delom i kao najamnici kod Bugara, koji su prodrli u Trakiju i osvojili Mesembriju i Anhijal. Vizantijska vlada morala je priznati poraz, pa je sa bugarima sklopila mir, 1307. godine. U međuvremenu su Katalanci, nakon što su opustošili trakoji, prešli Rodope i ugrozili Kasandru. Odatle su nastavili sa svojim divljačkim pohodima.

Od njihovih nasrtaja bio je, negde 1307. god., ugrožen i manastir Hilandar, koji je požrtvovano, s mnogo napora, odbranio iguman Danilo, čuveni pisac žitija srpskih kraljeva i arhiepiskopa, zahvaljujući dobrim delom i pomoći koju mu je poslao srpski kralj Milutin, u ljudima i novcima. Biograf Danilov piše kako "tada nije bilo naći nijednu stazu kud bi se moglo mirno proći, nego borbe i ratnike". Kraljeva pomoć uništila je jedan deo pljačkaša, a drugi su se, posle izvesnog vremena, povukli u Tesaliju.

Katalanci ipak nisu bili pobeđeni, jer su se oni, 1308. godine, usudili opsesti Solun, ali bez većeg uspeha.

Iza tog poraza Mihajlo je pokušao ponovo zaustaviti prodor Turaka, ali je poražen u bici kod Magnesije 1310. godine.

Mihajlovo zdravstveno stanje, teško je pogodilo davljenje njegovog drugog sina Manojla 1319. godine, pa je umro, u svojoj 43. godini života, u Solunu 20. oktobra 1320. godine i tako nikad nije postao samostalan vizantijski car. On je bio prvi vladar u istoriji Vizantije, koji je umro pre svog oca. Istoričar Jovan Kantakuzin beleži smrt sa rečima, da je Mihajlo umro mlad.

Porodično stablo

16. Aleksije Duka Paleolog

8. Andronik Duka Komnin Paleolog

17. Irina Komnina

4. Mihajlo VIII Paleolog

18. Aleksije Komnin Paleolog

9. Teodora Anđelina Paleologina

19. Irina Komnina Anđelina

2. Andronik II Paleolog

20. Isak Duka Vatac

10. Jovan Duka Vatac

5. Teodora Dukina Vatacina

22. Jovan Komnin Anđeo

11. Evdokija Angelina

1. Mihajlo IX Paleolog

24. Andrija II Arpadović

12. Bela IV

25. Gertruda Meranska

6. Stefan V Ugarski

26. Teodor I Laskaris

13. Marija Laskaris

27. Ana Anđelina Komnina

3. Ana Ugarska

7. Jelisaveta Kumanka

Brak i deca

Mihajlo je 1288. godine veren sa Katarinom I Kurtene, koja je kao latinska carica pretendovala na presto u Carigradu. Ovo je bila politička veridba, jer bi se tako Vizantija oslobodila Latina, ali brak nije dozvolio papa, pa je veridba raskinuta i Mihajlo se oženio Ritom, jermenskom princezom, 16. januara 1295. godine. Njegova supruga je u vizantiji bila poznata kao Marija Ksenija.

Sa njom je Mihajlo imao četvoro dece. To su:

• Andronik III Paleolog, budući car;
• Manojlo Paleolog (* posle 1298) udavljen 1319. godine po naređenju brata Andronika;
• Ana Paleologina († 1321), bila je udavana zbog Mihajlovih političkih ciljeva;
• Teodora (Ana) Paleologina († posle 1330), udata za Mihajla Šišmana, bugarskog cara.

Literatura

• BYZANTIUM 1261-1453
• Ostrogorski, Georgije (1969). Istorija Vizantije. Beograd: Prosveta. 
• Šarl Dil Istorija vizantijskog carstva — Vikizvornik
• Enciclopedia Treccani Michèle IX Paleologo imperatore d'Oriente (italijanski)
• Enciclopedia Italiana MICHELE IX Paleologo, imperatore d'Oriente (italijanski)
• Vladimir Ćorović Istorija srpskog naroda