Muslimansko osvajanje Sirije i Egipta
Muslimansko osvajanje Sirije i Egipta trajalo je 8 godina, od 634. do 642. godine. U ovom periodu Vizantijom je vladao car Iraklije, a Arapima kalifi iz Rašidunskog kalifata.
Uvod[uredi | uredi izvor]
Godina početka vizantijskih pobeda nad Persijancima u Vizantijsko-persijskom ratu poklapa se sa godinom muslimanske hidžre. Dok je Iraklije pokoravao Persiju, Muhamed je postavio kamen temeljac za političko i religijsko ujedinjenje Arapa. Nekoliko godina nakon Muhamedove smrti počinju arapske seobe podsticane neplodnim zavičajem. Prve žrtve njihovih osvajanja bila su dva susedna velika carstva: Vizantija i Persija. Oslabljene međusobnim borbama nisu predstavljale problem Arapima. Persija pada već u prvom naletu, a istočne provincije Vizantije osvojene su za nepunu deceniju posle prorokove smrti. U poraženoj Persiji nastala je zbrka, a uzurpatori su se smenjivali jedni za drugim; kičma sasanidskog kraljevstva bila je slomljena. I pobednik u ratu, Vizantija, imala je probleme. Iscrpljena borbama sa Persijom, ali i religijskim svađama Carigrada sa njegovim orijentalnim provincijama koje su pojačavale separatističke težnje sirijskog i koptskog stanovništva nije bila spremna da pruži ozbiljan otpor Arapima. Neorganizovana vojska naročito je olakšala posao Arapima.
Osvajanje Sirije[uredi | uredi izvor]
Arapi su pod vodstvom velikog osvajača, kalifa Omara 634. godine provalili na teritoriju Vizantije i krstare provincijama koje su nedavno osvojene od Persije. Posle višemesečnog manevrisanja obe strane, 20. avgusta 636. godine odigrala se velika bitka koja je odlučila sudbinu Sirije. Do sukoba je došlo u dolini reke Jarmuk gde je arapska vojska pod vodstvom Halid ibn el Velida odnela ubedljivu pobedu nad vizantijskom vojskom. Bitkom na Jarmuku slomljen je vizantijski otpor i odlučena sudbina Sirije. Prestonica Sirije, Antiohija predala se Arapima bez borbe.
U Palestini, otpor koji je pružao jerusalimski patrijarh Sofronije održavao je grad godinu dana u opsadi, ali je naposletku kapija Jerusalima otvorena osvajaču Omaru. Nakon osvajanja Jerusalima, Arapi provaljuju u Jermeniju i 640. godine osvajaju jermensku najjaču tvrđavu Dvin. Tokom arapskih osvajanja upada u oči Iraklijeva odsutnost sa mesta borbi. Iraklije je u početku pokušavao da organizuje otpor, ali se posle bitke na Jarmuku povukao i odustao od borbe. Umro je 11. februara 641. godine.
Sledeće, 642. godine slomljena je persijska vojska u bici kod Nihavande.
Osvajanje Egipta[uredi | uredi izvor]
Istovremeno sa ratovima protiv Persije, Arapi su osvajali i vizantijski Egipat. Vizantijske snage su prinuđene da se povuku iz glavnog grada provincije, Aleksandrije. Aleksandrija, nakon osamnaestomesečne opsade para u arapske ruke. 29. septembra 642. godine, arapski vojskovođa ulazi u grad Aleksandra Velikog. Odatle, on osvaja gradove Pentapolis i Tripoli. 645. godine, Vizantinci uspevaju nakratko da preotmu Aleksandriju, ali ona već 646. godine ponovo pada u Arapske ruke. Nakon tog ponovnog pada Aleksandrije u arapske ruke, Vizantija je konačno izgubila Egipat, svoju najbogatiju i privredno najvažniju provinciju. Središte arapskog Egipta bio je grad Fustat.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Ostrogorski, Georgije (1969). Istorija Vizantije. Beograd: Prosveta. (35-39)