Narodno pozorište „Sterija” u Vršcu
 Zgrada Narodnog pozorišta "Sterija" | |
| Lokacija | Svetosavski trg 6 Vršac  Srbija |
|---|---|
| Otvoreno | 1945. god. |
| Veb-sajt | |
| www | |
Narodno pozorište „Sterija“ nalazi se u Vršcu, Svetosavski trg 6, i predstavlja ne samo srce kulturnog života grada, već i spomenik kulture koji je pod zaštitom. Sa 417 sedišta i 100 pomoćnih mesta, vršačka pozorišna sala jedna je od najvećih i najlepših u zemlji. Ono što ovu ustanovu čini svojevrsnim kulturnim centrom jeste činjenica da se pored pozorišnog života, ovde održavaju i godišnji koncerti Muzičke škole, gradskog hora, nastupi plesnih studija, svetosavske akademije i brojne druge manifestacije.[1][2][3]
Istorijat pozorišta[uredi | uredi izvor]
Pozorišni život u gradu Jovana Sterije Popovića traje više od dva veka. Prva pozorišna predstava odigrana je u Vršcu aprila 1773. godine. Prikazali su je umetnici iz Temišvara. Posle samo dve decenije, 1793. godine, profesor Mihajlo Krekić je pripremio tri komedije, „O Irodu“, „O bogatom čoveku (Gavanu)“ i „O zlom ocu i rđavom sinu“, a priredili su je đaci Gramatikalne gimnazije.
Pozorišne predstave u Vršcu su se izvodile na raznim mestima, u hotelima „Konkordija“, „Kod engleske kraljice“, „Tigar“, „Kod varoši Pariza“, u Gradskom parku u „Areni“, i u kafanama „Kod zlatnog jelena“, „Kod dva pištolja“ itd. Godine 1761. podignut je Veliki srpski magistrat i više od 100 godina služio je kao stalna pozorišna zgrada. Iste godine kada je u Novom Sadu osnovano Srpsko narodno pozorište (1861), u Vršcu je formirano društvo za Srpsko narodno pozorište. Od samog osnivanja imalo je 170 članova i radilo je sve do ratne 1914. godine. 1896. godine izgrađena je Velika sala za balove i pozorišne predstave u sklopu hotela „Aleksandrović“, kasnije „Glikman“, pa „Srbija“. U toj sali se danas nalazi Narodno pozorište „Sterija“.
.jpg)
Postojalo je nekoliko pokušaja osnivanja pozorišnih trupa u Vršcu: Srpsko diletantsko pozorište (1880) – osnivač J. Knežević, Kućno pozorište na nemačkom jeziku – osnivač Karl Ce (Karl Zeh), Pozorišno diletantsko društvo na nemačkom jeziku (1863) – osnivač Karl Ce (Karl Zeh), Gradsko pozorište u Vršcu na nemačkom jeziku (1870—1874) – osnivač Karl Ce (Karl Zeh), Mađarsko amatersko pozorište (1887). Posle Prvog svetskog rata, Umetničko odeljenje Ministarstva prosvete, na čijem se čelu nalazio književnik Branislav Nušić, zaključilo je 1920. da je neophodno da se u Banatu osnuje profesionalno pozorište - izabran je Vršac. Savet grada osnovao je Gradski pozorišni odbor, sa gradonačelnikom Ivanom Kosirovićem na čelu i doneo odluku o osnivanju Pokrajinskog banatskog pozorišta „Sterija“, koje je počelo sa radom 22. januara 1921. godine. Postojalo je svega tri godine. U sali hotela „Srbija“ i u Radničkom domu gostovale su predstave iz Beograda, Novog Sada, Subotice, Zagreba, Sarajeva, kao i putujuća pozorišta iz Nemačke, Ukrajine, Austrije i dr.
2. januara 1945, osnovano je Narodno pozorište „Sterija“, a prva predstava u oslobođenom Vršcu bila je „Kir Janja“, 10. februara, u režiji Vladimira Savića, sa scenografijom slikara Svetislava Vukovića. Neposredni podsticaj za osnivanje pozorišta dao je Dimitrije Vučenov, tada profesor gimnazije i sekretar Gradskog narodnooslobodilačkog odbora u Vršcu okupivši krajem 1944. godine u prostorijama „Agitpropa“ nekolicinu istaknutih intelektualaca među kojima su bili slikar Svetislav Vuković, pesnik Vasko Popa, profesor klasičnih jezika Milan Arsenić, glumci Vladimir Savić i Vita Bogdanović, profesor nemačke književnosti dr Strahinja Kostić (prvi dramaturg NP „Sterija“)...
Povodom obeležavanja 200 godina od prikazivanja prve pozorišne predstave na srpskom jeziku, 1993. godine SO Vršac je osnovala festival „Vršačka pozorišna jesen“, na kome se igraju najznačajnija i najbolja pozorišna dela u sezoni, u Srbiji. Na dan pozorišta, 10. februara 2002. godine, otvorena je mala scena u zgradi pozorišta, a nosi ime velikana vršačkog pozorišta – Tomislava Pejčića. U sezoni 2003-2004, počela je sa radom scena na rumunskom jeziku, sa prvom predstavom od Matei Visniec izvedenom 15. novembra - "Teatru deskumpus sau omul-lada-de-gunoi", u režiji Juliana Ursulescua.[4][5][6]
Opis zgrade i scene pozorišta[uredi | uredi izvor]
Zgrada pozorišta ima površinu od oko 2.100 m², i sastoji se od starog dela (sala i bina) i novog dela koji je dozidan 1974. godine. U prizemlju su velika scena, sala za publiku, glumački salon, radionice, a na spratu su mala scena, administracija, garderobe, radionice. U pozorište se ulazi na glavnom ulazu za publiku, ulazu za malu scenu i tehničkom ulazu. U sali su 373 sedišta u parteru i 44 sedišta na balkonu (ukupno 417).
Osnovni podaci scene:
- širina portala: 7,7 – 8,9m
- visina mosta: 4,2 – 5,6m
- širina pozornice: 13m
- dubina pozornice:11m
- proscenijum širina:8,5 – 9,5m
- visina pozornice:12m
- broj cugova: 24 sa razmakom od 50 cm između cugova
- broj upotrebljivih cugova:21
Kabina za ton i svetlo je na balkonu. Mala scena ima površinu od oko 120m2, visine 4m, a može da primi 40 do 70 posetilaca. Kabina za ton i svetlo je u posebnoj prostoriji na sceni.[5][7]
Veliki jubilej – 180 godina „Kir Janje“[uredi | uredi izvor]
Kada je osnovano NP „Sterija“, 1945. godine, prvim podizanjem zavese u konačno institucionalizovanom teatru, u rodnom gradu Jovana Sterije Popovića, publici je najpre ponudilo upravo „Kir Janju“ uz režiju Vladimira Savića, poznatog vršačog glumca, koji je igrao Petra. U predstavi su učestvovali i glumci iz Pozorišta u Pančevu, u ulogama Kir Janje, Kir Dime i Mišića. 2017. godine NP „Sterija“ je obeležilo 180 godina „Kir Janje“ (objavljeno 1837), evocirajući u isto vreme i uspomene na osnivanje malog ali značajnog teatra u Srbiji, posebno važnog za Vrščane, za koje stvara više od sedam decenija.[6]
Pozorište „Sterija“ danas[uredi | uredi izvor]
Vrsta i obim produkcije[uredi | uredi izvor]
- produkcijski model pozorišta: repertoarsko
- prosečna godišnja produkcija: 3-4 predstave
- broj predstava na repertoaru: 9
- prosečno trajanje pripreme predstave:
umetnička priprema „za stolom“: 7 dana
umetnička priprema u sali za probe: 14 dana
umetnička priprema na pozornici: 30 dana
tehnička priprema scenske opreme: 15 dana
tehnička realizacija scenske opreme: 30 dana
broj generalnih proba: 3
- prosečan broj izvođača u predstavi: 7
- prosečan broj tehničara za predstavu: 7
- prosečan broj gostovanja u drugim pozorištima mesečno: 3
- prosečan broj gostovanja drugih pozorišta mesečno: 3
Repertoar[uredi | uredi izvor]
Repertoar na velikoj sceni poslednjih godina: „Pokondirena tikva“ u režiji Đurđe Tešić, „Ujka Vanja“ u režiji Andreja Nosova (2019), „Naši preci, jedite sa nama“ u režiji Stevana Bodrože (2019), „Naši“ u režiji Irfana Mensura (2019), „Heroj nacije“ u režiji Predraga Stojmenovića (2018), „Viktor ili deca na vlasti“ u režiji Aleksandra Švabića (2018).[7]
Bibliografija[uredi | uredi izvor]
1. Pozorište u Vršcu dalo je u ovoj sezoni 90 predstava, Mikić, V., Slobodna Vojvodina, 1946.
2. Narodno pozorište „Sterija“ u Vršcu: od 1945. do 1975. godine, s osvrtom na razvoj pozorišne kulture Vršca od njenih početaka do 1944. godine, Novi Sad: Sterijino pozorje, Vršac: „Sterija“, monografija, 1980.
3. Novi preseci, novi pogledi, Đurić-Bosnić, A. Vršac, Narodno pozorište „Sterija“, Gradska biblioteka, monografija, 2003.
4. Prva školska pozorišna predstava na srpskom jeziku u Vršcu 1793. godine, Ujes, A. Vršac: Gradski muzej, monografija, 2004.[5]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Narodno pozorište "Sterija" proslavlja 74. rođendan”. rtv.rs. Pristupljeno 13. 6. 2020.
- ^ Maša Ivkov, Aleksandar Avramesku. „Vršac: Obnova pozorišne sale”. rts.rs. Pristupljeno 13. 6. 2020.
- ^ „Narodno pozorište "Sterija"”. hocupozoriste.rs. Pristupljeno 13. 6. 2020.
- ^ „Narodno pozorište „Sterija“ – Vršac”. vojvodina.com. Arhivirano iz originala 13. 06. 2020. g. Pristupljeno 13. 6. 2020.
- ^ a b v Pilipovic, Dragana. „NARODNO POZORIŠTE “STERIJA” VRŠAC”. scen.uns.ac.rs. Arhivirano iz originala 13. 06. 2020. g. Pristupljeno 13. 6. 2020.
- ^ a b Ivanov Đorđević, Bojana. „Veliki jubilej – 180 godina Kir Janje”. ludus-online.rs. Arhivirano iz originala 13. 06. 2020. g. Pristupljeno 13. 6. 2020.
- ^ a b „Narodno pozorište "Sterija"”. npsterija.rs. Pristupljeno 13. 6. 2020.