Pređi na sadržaj

Nemiri u Kirgistanu 2010.

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Kamion koji je preotela opozicija gori izvan predsedničke palate u Biškeku 7. aprila

Revolucija u Kirgistanu je naziv za narodnu pobunu do koje je došlo 3. aprila 2010. tokom posete generalnog sekretara Ujedinjenih nacija zbog poskupljenja energenata, a koja završava bekstvom i ostavkom dotadašnjeg predsjednika Kurmanbeka Bakijeva.

Ultimatum[uredi | uredi izvor]

Opšte nezadovoljstvo državnom ekonomskom politikom, pritisak na opozicione grupe, napadi na nezavisne medije, kao i uzdizanje predsjednikovog sina na jednu od najvažnijih državnih funkcija rezultovalo je odlukom opozicije da 17. marta 2010. godine uputi ultimatum vladi koji neće biti shvaćen ozbiljno.[1]

3. april 2010.[uredi | uredi izvor]

Predsjednik Kirgistana Kurmanbek Bakijev

Tokom svoje prve posjete središnjoj Aziji generalni sekretar UNa Ban Ki-Mun je doputovao u Biškek gdje se sastao s predsjednikom Kirgistana Kurmanbekom Bakijevim. Posjeta Ban Ki-Muna je bio obilježen protestima građanskih udruženja i novinara koje su zahtijevale od njega da pokrene pitanje kršenja ljudskih prava.[2] Kao odgovor na ove proteste tokom posjete generalnog sekretara Ujedinjenih nacija policija je tog vikenda zatvorila jednog od vođa opozicionih stranaka.

6. april 2010.[uredi | uredi izvor]

To zatvaranje opozicionih protivnika kao i povećanje cijena goriva rezultuje pozivom na proteste protiv vlade na državnom nivou koji će biti dogovoreni za srijedu 7. aprila 2010. Bez obzira na takav dogovor od opštih nemira u gradu Talas na sjeverozapadu Kirgistana dolazi dan ranije kada protestanti osvajaju grad i zarobljavaju tamošnjeg guvernera nakon cijelodnevne borbe s policijom s zahtjevom da predsjednik Kirgistana podnese ostavku. Nakon dolaska vijesti o borbama u Talasu do glavnog grada tamošnja policija ulazi u kuću najpopularnijeg vođe opozicije Almazbek Atambajeva i zatvara ga. Pokušaj ministra unutrašnjih poslova da smiri demonstrante u Talasu će završiti njegovim ubistvom[3], dok su se svi kontankti s zamjenikom premijera Aklibekom Žaparovom izgubili tokom ostatka trajanja revolucije[1].

7. april 2010.[uredi | uredi izvor]

Tokom srijede ujutro gomila od nekoliko hiljada demonstranata je krenula u napad na zgrade vlade i televizijske stanice u pokušaju da ih preuzme. Tokom borbi s policijom oko 47 demonstranata je ubijeno, ali oni će uspjeti da osvoje najmanje jednu televizijsku stanicu kao i zgradu parlamenta[3] dok će s druge strane njihov napad na predsjedničku palatu biti odbijen.

S druge strane pokušaj policije ranije tokom dana da osvoji glavnu bazu operacija opozicije će propasti.[4]. Tokom ovog dana u Biškeku demonstranti će uspjeti osvojiti kuću predsjednika, ali raspad javnog reda u gradu rezultovaće pljačkama trgovina[5]. Službeni podaci opozicije o žrtvama će govoriti da je tokom borbi s policijom sveukupno ubijeno minimalno 78 demonstranata[6]. Guverner sjeverne pokrajine Isik Kul je dobrovoljno prešao na stranu demonstranata, dok s druge strane južne pokrajine iz kojih potiče predsjednik su ostale lojalne vladi. Oko 22:00 predsjednik Bakijev je u svom avionu napustio Biškek i službenim rječnikom otišao u „južnu rezidenciju“ to jest drugi po veličini grad Kirgistana Oš koji se nalazi u južnom dijelu države[7] gdje pokušava da organizuje lojalne snage. Vođe demonstranata su s druge strane objavile da je dotašnja vlada oborena što će Sjedinjene Države negirati.[4]

8. april 2010.[uredi | uredi izvor]

Nakon uspjeha demonstranata državne granične snage Kirgistana su zatvorile svoju granicu s Kazahstanom. Granične pokrajine s ovom susjednom državom su iste one u kojima su vlast osvojili demonstranti protiv Bakijeva.[8]

Tokom dana dolazi do stabilizacije situacije u Kirgistanu s opozicijom pod kontrolom bivše sovjetske i kirgistanske diplomatkinje Roze Otunbajeve koja kontroliše sjeverni dio države s glavnim gradom dok s druge strane predsjednik Bakijev kontroliše južni dio.

Nuspojava revolucije postaju masovne pljačke koje u prvim danima opozicija zbog raspada snaga sigurnosti ne uspijeva zaustaviti[9]. Ruski diplomati u Pragu su javno odbili ideju da njihova država ponudi azil predsjedniku Bakijevu, a njena vlada je de fakto 8. aprila 2010. priznala vladu osnovanu od opozicije kada je Vladimir Putin nazvao Rozu Otunbajevu[9] koja ubrzo poslala svog zamjenika u Moskvu[10]

Kraj sedmice[uredi | uredi izvor]

Predsjednik Bakijev nakon dolaska u Oš je počeo obilaziti lojalne pokrajine tako da se pojavljuje u selu Markaj gdje je organizovao vojni štab[9], potom odlazi u Jalalabad gdje dava intervju za BBC[11], a u međuvremenu se javio na najpopularniji kirgijski sajt 24.kg kako bi odbio ideju o napuštanju predsjedničkog položaja.

U samom Biškeku opozicija uspijeva uspostaviti red tokom noći 8. na 9. aprila kada po riječima tamošnjeg ministra unutrašnjih poslova prvi put nije bilo ubijenih od strane pljačkaša, nego „samo“ 67 osoba ranjenih vatrenim oružjem[12]. Bez obzira na to pljačke se nastavljaju u sjevernom dijelu države gdje bande pored ostalog pljačkaju tamošnja poznata turistička odmarališta.[13]

Odluka Roze Otunbajeve od 8. aprila 2010. o raspuštanju parlamenta ostavlja državu bez ijednog legalno izabranog organa. Izjave opozicije da će u roku 6 mjeseci sve biti usaglašeno s ustavnim zakonom tom odlukom postaju problematične pošto je njihova vlada po vlastitom priznanje kao i mišljenju stranih sila nelegalna. Nove zakone ili vladu može izglasati samo parlament koji je raspušten, dok s druge strane izbore mogu raspisati predsjednik koji to odbija, njegov zamjenik koji je u Petrogradu ili premijer koga je opozicija prisilila da podnese ostavku. Trenutno u Kirgistan u kojeg kontroliše opozicija ne postoji niti parlament, niti vlada niti predsjednik, dok je istovremeno po riječima opozicije potrebno donesti nove ustavne zakone[14].

S obzirom na situaciju u Kirgistanu se pojavio strah od mogućeg građanskog rata između dvije političke opcije, ali i između kriminalnih grupa i političkih opcija[15].

Međunarodne reakcije[uredi | uredi izvor]

Međunarodne reakcije na trenutačno neuspjelu revoluciju se kreću od onih koje pozivaju na uspostavu mira i demokratije (primjer: Njemačka, Ukrajina), preko onih koje pozivaju na povratak ustavnog poretka (primjer: Bjelorusija, Tadžikistan, SAD) do onih koji pozivaju na uspostavu mira kroz dogovor dvije političke frakcije (primjer: Rusija, Kazahstan).

Zbog ovih događaja SAD koji je kroz Kirgistan poslao poslao u martu 50 hiljada vojnika u Avganistan je odlučio da trenutano odustane od daljnjih vojnih operacija kroz ovu državu[11]. Rusija je s druge strane poslala dvije manje vojne jedinice kako bi zaštitila svoje tamošnje vojne baze[16], dok se Uzbekistan odlučio na zatvaranje svoje granice s Kirgistanom[17]

Kasniji događaji[uredi | uredi izvor]

Nakon prvobitnog priznanja revolucinarne vlade od strane Rusije i SAD, njima se 12. aprila 2010. godine pridružio Kazahstan čiji predsjednik je toekom sastanka s predsjednikom SAD nazvao Bakijeva svrgnutim predsjednikom i priznao da je njegova država još ranije uspostavila kontakt s revolucionarnom vladom.[18].

Tokom vikenda kako bi ojačao svoju političku situaciju predsjednik Bakijev je pozvao na miting podrške u gradu Džalalabad 12. aprila 2010. godine[19] s najavom da će on početi svoju akciju sljedećeg dana[20] nakon čega revoluciorna vlada koja je dobila lojalnost policije i vojske[21] najavila specijalnu akciju kako bi ga uhvatila[22]. Takođe, istog dana revolucionarna vlada je svojim dekretima[23] raspustila ustavni sud i počela vršiti smjene diplomata, radnika u ministarstvima, sudaca, na izborima izabranih gradskih i seoskih uprava, što će biti osuđeno od komiteta za civilnu kontrolu[24], a na otkaze se trenutačno gotovo nitko ne obazire tako da se na primjer predstavnik UNa susreće s članovima raspuštenog ustavnog suda kao da on još postoji[25] ili gradonačelnik Biškeka koji to formalno više nije šalje pozive i proglase putem osobe za odnose za javnošću kao da je još na svom položaju.[26]

Ostavka[uredi | uredi izvor]

Tokom kratkih pregovora[27] prelazna vlada i Kurmanbek Bakijev su 14. aprila 2010. godine postigli dogovor o njegovom napuštanju položaja predsjednika, pa je on podneo ostavku 16. apila 2010. godine i napustio s porodicom Kirgistan u smeru Kazahstana.[28]

Razlika u odnosu na revoluciju lala iz 2005. godine[uredi | uredi izvor]

Za razliku od revolucije iz 2005. godine kojom je srušen tadašnji od velike većine stanovnika neupitno omraženi režim, Kurmanbek Bakijev 2010. godine uživa popularnost u velikom dijelu države. Tokom ove revolucije pobunile su se sjeverne pokrajine dok su južne iz kojih onih potiče ostale lojalne vladi i predsjednik kojeg one podržavaju.[1]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v Revolюciя bez tюlьpanov, Pristupljeno 15. 4. 2013.
  2. ^ Kyrgyzstan protests greet UN chief Ban Ki-moon, Pristupljeno 15. 4. 2013.
  3. ^ a b Opposition storms parliament in Kyrgyz uprising, Pristupljeno 15. 4. 2013.
  4. ^ a b Kyrgyzstan in crisis as clashes escalate, Pristupljeno 15. 4. 2013.
  5. ^ Vladimir Putin podčerknul nepričastnostь Rossii k sobыtiяm v Kirgizii[mrtva veza], Pristupljeno 15. 4. 2013.
  6. ^ Ministry of Health of Kyrgyzstan: According to latest data 78 persons died during unrest on 6-7 April Arhivirano na sajtu Wayback Machine (13. april 2010), Pristupljeno 15. 4. 2013.
  7. ^ Bez Bakieva, Pristupljeno 15. 4. 2013.
  8. ^ Kirgiziя zakrыla granicu s Kazahstanom, Pristupljeno 15. 4. 2013.
  9. ^ a b v Za kogo Kirgiziя, Pristupljeno 15. 4. 2013.
  10. ^ Almazbek Atambaev has left to Moscow for talks Arhivirano na sajtu Wayback Machine (12. april 2010), Pristupljeno 15. 4. 2013.
  11. ^ a b Kyrgyzstan holds funeral ceremonies for protest victims, Pristupljeno 15. 4. 2013.
  12. ^ Biškek podmetaet sledы, Pristupljeno 15. 4. 2013.
  13. ^ Resorts in Issyk-Kul undergo assault of marauders[mrtva veza], Pristupljeno 15. 4. 2013.
  14. ^ Inextricable situation Arhivirano na sajtu Wayback Machine (13. april 2010), Pristupljeno 15. 4. 2013.
  15. ^ Kadyr Malikov: the threat of civil war seems real in Kyrgyzstan Arhivirano na sajtu Wayback Machine (13. april 2010), Pristupljeno 15. 4. 2013.
  16. ^ Čuйskiй desant, Pristupljeno 15. 4. 2013.
  17. ^ Uzbekistan-Kyrgyzstan border closed, Pristupljeno 15. 4. 2013.
  18. ^ Nazarbaev poobeщal Obame pomočь Kirgizii Arhivirano na sajtu Wayback Machine (25. mart 2012), Pristupljeno 15. 4. 2013.
  19. ^ Bakiev sobiraet miting na юge Kirgizii Arhivirano na sajtu Wayback Machine (26. mart 2012), Pristupljeno 15. 4. 2013.
  20. ^ Kyrgyz President’s supporters to start actions on 13 April Arhivirano na sajtu Wayback Machine (19. april 2010), Pristupljeno 15. 4. 2013.
  21. ^ Bakiyev addresses supporters in Kyrgyzstan, Pristupljeno 15. 4. 2013.
  22. ^ Kyrgyz interim government prepares for special operation on detainment of Kurmanbek Bakiyev[mrtva veza], Pristupljeno 15. 4. 2013.
  23. ^ Decrees, resolutions, orders signed by the head of the interim government Roza Otunbaeva on April 10, 2010[mrtva veza], Pristupljeno 15. 4. 2013.
  24. ^ Civil control committee expresses concern in connection with appointments in Kyrgyzstan[mrtva veza], Pristupljeno 15. 4. 2013.
  25. ^ UN Special envoy met with head of dissolved Constitutional Court of Kyrgyzstan[mrtva veza], Pristupljeno 15. 4. 2013.
  26. ^ Bishkek Mayor appeals to Bakiyev and interim government[mrtva veza], Pristupljeno 15. 4. 2013.
  27. ^ Tolekan Ismailova: terms for Bakieyv resignation[mrtva veza], Pristupljeno 15. 4. 2013.
  28. ^ President of Kyrgyzstan Kurmanbek Bakiyev step down[mrtva veza], Pristupljeno 15. 4. 2013.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Nemiri u Kirgistanu 2010. na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Немири_у_Киргистану_2010.&oldid=27746442”