Pavle Starobeljski
| Pavle Starobeljski | |
|---|---|
.jpg) | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 14 maj 1871 |
| Mesto rođenja | selo Pokrovskoe, Totemski okrug, Vologodska oblast, |
| Datum smrti | 5 januar1932 (60 g.) |
| Mesto smrti | Harkov, Ukrajinska SSR, SSSR, |
| Svetovni podaci | |
| Praznik | 14/27. maj |
Pavle Starobeljski (rođ. Pavel Fedorovič Kratirov; 6. (14. maja) 1871. selo Pokrovskoe, Totemski okrug, Vologodska gubernija — 5. januara 1932., Harkov) — episkop Ruske pravoslavne crkve, episkop starobeljski, vikar harkovski. eparhije. Aktivista Jozefitskog pokreta.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođen 6. maja 1871. godine u selu Pokrovskoe, Totemski okrug, Vologdska gubernija (sada seosko naselje Čučkovskoe, Sokolski okrug, Vologdska oblast[1]) u porodici sveštenika Mološke Trojice.
Završio Vologdsku bogoslovsku školu. Godine 1891. završio je Vologdsku bogosloviju sa prvom kategorijom[2] i 22. novembra iste godine raspoređen je na mesto učitelja u uzornoj pismenoj školi u Novočerkasku.
Godine 1896. diplomirao je na Kazanskoj bogoslovskoj akademiji sa diplomom kandidata bogoslovije sa pravom da predaje u Bogosloviji i sa pravom magistra bogoslovije bez novog usmenog ispita[3].
Iste godine postavljen je za učitelja Zakona Božijeg u školi u svom rodnom selu.
10. jula 1897. godine postavljen je na mesto učitelja grčkog jezika u Tulskoj bogosloviji.
26. septembra 1902. godine premešten je na mesto nastavnika književnosti Kurske bogoslovije, odakle je, naredbom glavnog tužioca Svetog sinoda, od 12. marta 1902. godine premešten u zvanje učitelja. osnovnog, dogmatskog i moralnog bogoslovlja u Harkovskoj bogosloviji[1].
Istovremeno je bio i nastavnik prava u muškoj i ženskoj gimnaziji. Godine 1903. imao je čin dvorskog savetnika i orden Svetog Stanislava 3. stepena. Svoje radove je aktivno objavljivao u periodici eparhije.
9. septembra 1909. razrešen je dužnosti nastavnika ruskog jezika u 6. normalnom razredu (četiri časa) i građanske istorije u 2. klasi (četiri časa) Harkovske eparhijske ženske škole „zbog komplikacija u njegovom studije na Bogosloviji po molbi” (odlukom usvojen vladajućem episkopu 16. septembra).
U junu 1914. ostao je udovac. Ostavio je tri ćerke: Valentinu, Inu i Zoju[1].
Predavao je u Harkovskoj bogosloviji do njenog zatvaranja 1918. godine.
Aprila 1920. arhiepiskop Natanail (Troicki) je postavljen za privremenog administratora Harkovske eparhije. Njegova glavna briga bilo je rešavanje kadrovskog problema.
11/24 septembra 1921. godine hirotonisan je u čin đakona, a 13/26. septembra iste godine – u čin sveštenika. Služio je u crkvi Ozerjanske Bogorodice u Harkovu.
12/25 januara 1922. godine, na predlog arhiepiskopa Natanaila, određen je za episkopa starobeljskog, vikara Harkovske eparhije, „tako da njegovo imenovanje i hirotonisanje u čin episkopa, posle prethodnog postriga u monaštvo i uzvišenja u čin arhimandrita, bi izvršen u gradu Harkovu“. Istovremeno, budućem Episkopu Starobelskom su dodeljena „prava polusamostalnog episkopa sa nizom poslova po nahođenju Vašeg Preosveštenstva. Harkovski Pokrovski manastir treba da se odredi za rezidenciju Episkopa Starobelskog. Pored toga, po hirotoniji u episkopski čin, dobio je „prava igumana Staroharkovskog Kurjažskog Preobraženskog manastira“.
5/18 februara imenovan je za episkopa, a 6/19 februara posvećen za episkopa Starobelskog u crkvi „Sviju žalosnih“ Pokrovskog manastira po drugim izvorima, imenovanje; a u Sabornoj crkvi izvršeno je osvećenje. Osvećenje su izvršili Mitropolit Kurski i Obojanski Nazarij (Kirilov), Arhiepiskop Harkovski i Ahtirski Natanail (Troicki), Episkop Sumski Kornilij (Popov) i Episkop Belgorodski Nikon (Purlevski)[1].
U maju 1922. godine, nakon hapšenja patrijarha Tihona, uz podršku vlasti, formirana je obnoviteljska Vrhovna crkvena uprava. Arhiepiskop harkovski Natanail i episkop Starobeljski Pavle odbili su da mu se povinuju. VCU je 6/19. avgusta 1922. razrešila episkopa Pavla, a 11/24. avgusta arhiepiskopa Natanaila. Ukaze o razrešenju i izbacivanju iz Harkovske eparhije objavio je u Narodnom komesarijatu pravde (NKJ) 15/28 avgusta 1922. godine.
Centralna uprava u Harkovskoj oblasti saopštila im je građanin Zaharževski, potpisan od VCU, da su otpušteni iz osoblja i proterani iz Harkovske eparhije. Rastavljeni vladika i njegovi poslušnici pokušali su da prigovore na odluku VCU, ali su se potom obavezali da će se povinovati ovoj odluci. Zatim su u prisustvu Narodnog komesarijata pravde, policije, ovlašćene od VCU, zapečaćene prostorije eparhijskog doma“[1].
Arhiepiskop Natanail je 4/17 septembra 1922. izveden pred sud i ubrzo proteran iz Harkova. Nikada se nije vratio u grad, pa je stoga na opštem skupu sveštenstva i laika, koji je održan u jesen ove godine u crkvi Stare Trojice, doneta odluka: „Episkopa Starobelskog Pavla treba pozvati na čelo Harkovske crkve. eparhije“, koji se iste jeseni vratio u grad, ali nigde nije služio.
GPU ga je 17. marta 1923. uhapsila sa 13 sveštenika i dvojicom mirjana. Na današnji dan u Blagoveštenskoj sabornoj crkvi pevao je samo hor, pošto su svi sveštenici pohapšeni. Policija je zapečatila hram i uzela ključeve od parohijskog doma. Dana 23. marta saborni hram je prenet obnoviteljima.
Prema rezoluciji Posebne komisije GPU Ukrajinske SSR o administrativnim proterivanja od 2/15. maja 1923. godine, određeno je: „Proterati iz granica Ukrajine na period od 3 godine episkopa Starobelskog Pavla, Pavla. Fedorovič Kratirov, Nikolaj Fedorovič Kolčicki – protojerej Blagoveštenskog sabora, Nikolaj Mihajlovič Zagorovski – protojerej, Radčenko Pavle Mitrofanovič – sveštenik, mirjani – Gabijev Sergej Aleksandrovič i Stešenko Petr Petrovič“. Razlog hapšenja i proterivanja Episkopa. Pavla i pojedinog sveštenika je da nisu priznali VCU kao kanonsku instituciju i da nisu hteli da se povinuju štićenicima „Žive Crkve“. 8/21. maja 1923. pušten je uz priznanicu i odlazi na Krim.
Na Krimu je neko vreme upravljao Jaltinskim vikarijatom Taurijske eparhije, ali se tamo nije dugo zadržao. Zatim je živeo u Abhaziji.
Zatim se preselio u Vologdu. 3 (16) avgusta 1923. godine služio je prvu liturgiju u Vologdi. 4. septembra postavljen je za privremenog administratora Vologdske eparhije, ali je 14 (27) septembra napustio Vologdu.
14. novembra 1923. godine, ukazom patrijarha Tihona i Svetog sinoda, postavljen je za episkopa aleksandrovskog, vikara Vladimirske eparhije. Živeo u Vladimiru. Zatim se preselio u Veliki Ustjug.
Živeo je neko vreme u Moskvi. U memoarima igumanije Julijanije (Nevahovič):
Na dan rasprave u Moskvu je došao episkop Pavle, koji se oporavio na Krimu. Želeo je da vidi Njegovu Svetost Patrijarha i da zatraži zakazivanje, kako je mislio, poslednji put. Šetajući po Moskvi, video je velike plakate koji su najavljivali spor. Došavši kod svojih rođaka, crkvenih ljudi, saznao je za nedavna hapšenja i onda je odlučio da ode na raspravu i tamo govori u slavu Božiju. Njegov izgled je bio jednostavan, odeća takođe, nije mogao da privuče ničiju pažnju, pa su mu je, kada je tražio da govori na nekoj debati, rado dali. Ali kada je Vladika progovorio, ne samo da je razbio sve argumente obnovitelja, nego je toliko goreo od ljubavi prema Gospodu da je u tom trenutku cela publika bila spremna da pođe sa njim na Krst. Debata je odmah završena, bez davanja govora sledećim govornicima. Javnost je požurila da sazna ko je ovaj propovednik. Saznavši da je ovo episkop, svi su počeli da prilaze po blagoslov i izražavaju svoje oduševljenje, spremnost da idu za Hristom na krst. Ali samo vladika Pavle je tog dana otišao na krst[4].
U proleće 1926. podržao je pretenzije mitropolita jaroslavskog Agafangela (Preobraženskog) na mesto Patrijaršijskog mestobljustitelja. Mitropolit Sergije je i ranije smatrao osvajačem najviše crkvene vlasti.
Mitropolita Sergija je smatrao uzurpatorom najviše crkvene vlasti i pre nego što je stvorio Privremeni Patrijaršijski Sveti Sinod i objavljivanja „Deklaracije...“ od 16/29 jula 1927. godine. Postao je prvi od episkopa Patrijaršijske crkve u SSSR-u koji je prekinuo odnose sa mitropolitom Sergijem zbog neslaganja sa kursom crkvene politike koji je on usvojio. Ovaj zaključak se može izvući iz njegovog pisma „Crkva u pustinji“. Odlazak vladike Pavla, koji se dogodio u septembru 1927. godine.[5]
Krajem 1927. godine poslao je pismo mitropolitu jaroslavskom Agatangelu i dobio podršku od njega, jer je mitropolita Sergija nazvao „uzurpatorom crkvene vlasti“[6].
U februaru 1928. napisao je pismo-poruku u katakombnoj crkvenoj literaturi „Naše kritičke primedbe na drugo pismo mitropolita Sergija”.
U aprilu 1928. poslao je zvaničnu izjavu namesniku Patrijaršijskog Lokum-a mitropolitu Sergiju o svom odlasku od njega, zbog čega mu je ukazom mitropolita Sergija i Privremenog Svetog Patrijaršijskog sinoda pod njim zabranjeno sveštenstvo.
U maju 1928. napisao je drugo pismo-poruku „O modernizovanoj Crkvi ili o Sergijevom Pravoslavlju“, u kojem je otišao dalje od ostalih kritičara namesnika Patrijaršijskog Locum-a mitropolita Sergija, optužujući ga za raskol i jeres, pa čak i otpadništvo: „ mitropolit. Sergije, ne lično u ime sebe i svog Sinoda, već u ime cele Pravoslavne katoličke crkve, poklonio se čovekobogu koji je gordo i bogohulno govorio... Ja grešni smatram da takve crkvene poglavare treba zvati ne samo jeretici i raskolnici, već i otpadnici. Na kraju krajeva, Met. Sergije u crkveno bogosluženje unosi jeres osavremenjenog otpadništva, nezapamćenu u istoriji Crkve, čija su prirodna posledica bili crkveni nemiri i raskol”.
Episkop Dimitrije je tražio dokumenta i objašnjenja po ovom pitanju, a nakon što ih je primio, primio je episkopa Pavla u pričest, i pozvao ga da služi najbližim Istinsko-pravoslavnim zajednicama. Tako je od leta episkop Pavle započeo potpuno legalnu delatnost kao vladajući episkop. Pozvan je u OGPU, pitan o njegovom odnosu prema „Deklaraciji...“ i dozvoljeno mu je da izađe na službu u crkve koje su mu bile povezane. Tokom leta 1928. godine, pristupilo mu je oko 20 opština, a potom su i brojne druge parohije priznale njegovu jurisdikciju. Od svih zajednica zahtevao je zakonski usvojenu rezoluciju da mu se pridruži.
Ubrzo je ponovo pozvan u OGPU i zahtevao je da se prekine sa uzdizanjem imena Patrijaršijskog Locum Tenensa, mitropolita Petra. Nakon što je episkop odbio da ispuni ovaj uslov, usledila je zabrana putovanja na daljinu i dalje pripajanje parohija.
Krajem septembra 1928. ponovo je pozvan u OGPU, gde mu je svaki put uz posebnu dozvolu bilo dozvoljeno da putuje na velike udaljenosti, ali je u martu 1929. usledila konačna zabrana. Prestao je da odlazi na službe u druge gradove, iako je nastavio da ugošćuje zajednice. Ukupno je predvodio oko 40 „jozefitskih“ parohija u Harkovskom, Sumskom i Dnjepropetrovskom okrugu.
Godine 1931. uhapšen je u Harkovu u slučaju „kontrarevolucionarne organizacije Istinska pravoslavna crkva“. Od januara do marta 1931. ispitivan je 24 puta, nije se izjasnio krivim, ali nije krio negativan stav prema politici sovjetske vlasti: „Takozvano razvlašćenje kulaka sa verskog stanovišta je definitivno pojava nesvetih. Tako to, bez sumnje, smatraju svi vernici.”
Teško bolesni episkop je 2. januara 1932. Osuđen Posebnim skupom pri Kolegijumu OGPU na 10 godina zatvora. Tri dana kasnije preminuo je u zatvorskoj bolnici sa sve većom slabošću srca od sarkoma limfnih žlezda i obostranog pleuritisa. Sahranjen je na groblju, koje se nalazilo nedaleko od Ozerjanske crkve na Holodnoj Gori.
Kanonizacija[uredi | uredi izvor]
Ime episkopa Pavla uneto je u nacrt spiska ruskih novomučenika i ispovednika u pripremi za kanonizaciju koju je RPCZ izvršila 1. novembra 1981. godine. Međutim, spisak novomučenika objavljen je tek krajem 1990-ih
23. decembra 2014. godine, odlukom Svetog Sinoda Ukrajinske Pravoslavne Crkve, uključen je u Sabor Starobeljskih Svetih (14/27. maja)[7].
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d „Svящennomučenik Pavel (Kratirov)”. azbyka.ru (na jeziku: ruski). Pristupljeno 2024-07-12.
- ^ „Vыpuskniki Vologodskoй duhovnoй seminarii”. www.petergen.com. Pristupljeno 2024-07-12.
- ^ „Vыpuskniki Kazanskoй duhovnoй akademii”. www.petergen.com. Pristupljeno 2024-07-12.
- ^ „Iz vospominaniй | :: RUSSKIЙ PASTЫRЬ ::”. web.archive.org. 2018-08-07. Pristupljeno 2024-07-12.
- ^ EMELЬЯNOVA, E.A.; POGORELOV, S.S. (2021-03-25). „POLITIKA SOVETSKOЙ VLASTI V OTNOŠENII RUSSKOЙ PRAVOSLAVNOЙ CERKVI NA KUBANI V 1920-1940 GODЫ XX VEKA”. Voprosы nacionalьnыh i federativnыh otnošeniй (3(72)). ISSN 2226-8596. doi:10.35775/psi.2021.72.3.004.
- ^ „PAVEL (KRATIROV) - Drevo”. drevo-info.ru (na jeziku: ruski). Pristupljeno 2024-07-12.
- ^ „Žurnalы zasedaniя Svящennogo Sinoda Ukrainskoй Pravoslavnoй Cerkvi ot 23 dekabrя 2014 goda / Oficialьnыe dokumentы / Patriarhiя.ru”. Patriarhiя.ru (na jeziku: ruski). Pristupljeno 2024-07-12.