Predrag Milošević

Predrag Milošević
Datum rođenja	(1904-02-04)4. februar 1904.
Mesto rođenja	Knjaževac, Kraljevina Srbija
Datum smrti	4. januar 1988.(1988-01-04) (83 god.)
Mesto smrti	Beograd, SFRJ

Predrag Milošević (Knjaževac, 4. februar 1904 — Beograd, 4. januar 1988) bio je kompozitor, dirigent, pijanista, pedagog i muzički pisac. Kao jedan od studenata koji su svoje visoko-školsko obrazovanje stekli u Pragu, Milošević je da značajan doprinos utemeljivanju muzičkog profesionalizma u Srbiji.

Biografija

Program koncerta Mišel Okler i dirigenta Predraga Miloševića, koji se održao u Zadužbini Ilije M. Kolarca, 12. decembra 1951. godine.

Predrag Milošević je rođen 4.2. 1904. godine u Knjaževcu. Muzičko obrazovanje je započeo u Muzičkoj školi u Beogradu, da bi u periodu između 1922. i 1924. godine, studije nastavio u Minhenu, a zatim i na Državnom konzervatorijumu u Pragu. Na ovoj instituciji je diplomirao kompoziciju 1926. godine kod profesora Jaroslava Kržičke, klavir 1928. godine u klasi J. Prohaske te, 1931. godine i dirigovanje kod M. Doležila i P. Djedečeka. Svoje obrazovanje, Milošević je zaokružio na Majstorskoj školi, na kojoj je 1930. godine završio studije kompozicije u klasi Jozefa Suka, te na dirigentskom seminaru koji je, 1931. godine, pohađao kod N. Malka. Za vreme studija, istakao se kao dirigent praških horova, da bi, 1932. godine, postao vođa Prvog beogradskog pevačkog društva sa kojim je, 1937. godine, osvojio prvu nagradu na takmičenju horova u Budimpešti. Po povratku u Beograd je, takođe od 1932. godine, bio je dirigent Beogradske opere i profesor klavira u Srpskoj muzičkoj školi, u kojoj je, 1946–1948. godine, bio i direktor.

Godine 1938, izabran je za docenta teorijskih predmeta na Muzičkoj akademiji (danas Fakultetu muzičke umetnosti), a zatim i za redovnog profesora kompozicije i dirigovanja. U periodu između 1960. i 1967. godine, bio je i dekan FMU. Njegova angažovanost u muzičkom životu Beograda i Srbije, upotpunjena je i mestom načelnika muzičkog odeljenja Drugog programa Radio Beograda (1950–1951), direktora i dirigenta Narodnog pozorišta u Novom Sadu (1955–1957), te predsednika Udruženja muzičkih umetnika Srbije (1951–1953) i Udruženja kompozitora Srbije (1958–1960). Milošević je bio aktivan i kao muzički pisac (Zvuk, Muzički glasnik) i prevodilac – sa Mihailom Vukdragovićem je, sa češkog preveo Nauku o muzičkim oblicima K. B. Jiraka kao i brojna libreta za opere, operete i solo-pesme. Predrag Milošević je odlikovan Ordenom rada sa crvenom zastavom, a muzička škola u Knjaževcu, rodnom mestu kompozitora, nosi njegovo ime.

Stvaralaštvo

Simfonijeta iz 1930. godine je Miloševićev diplomski rad u klasi Jozefa Suka i prvo delo ove vrste u istoriji srpske muzike. U uvodu prvog, sonatnog stava, nagoveštava se kasnija pojava teme u fugatu. Humoreskna druga tema je poverena najpre fagotu, a zatim oboi. U razvojnom delu autor demonstrira svoje vladanje kontrapunktskom veštinom, dok repriza glavne teme uz kratko podsećanje na drugu temu završava ovaj stav pretežno vedrog raspoloženja. Lagani stav asocira na nokturno. Počinje nastupom sordinirane trube, nakon koga se na fonu tremola i trilera javlja razvijena melodija, kasnije imitaciono obrađena. Središnji deo je skercoznog karaktera, zasnovan na prominentnom motivu, koji u toku svojih transformacija upućuje na karikirani valcer. Finale je rondo sa tri teme koji energično završava solom kontrafagota.

Sonatina za klavir iz 1926. jedno je od Miloševićevih najizvođenijih dela sa istaknutim istoricistočko-modernističkim tendencijama. Sonatni oblik prvog stava sadrži tri tematske ideje koje su pijanistički veoma umešno obrađene. Lagani stav su varijacije na temu Cvekje cafnalo koju je Milošević „izdvojio“ iz Mokranjčeve 12. Rukoveti. Pozivanjem na delo velikana naše istorije Milošević je nastojao da svoju kompozicionu veštinu smesti u istorijske i estetičke koordinate srpskog muzičkog kanona u kojem Mokranjac igra centralnu ulogu. Varijacije svojim sledom obrazuju luk krećući se od mirnog toka, preko nešto razigranijeg tretmana, do povratka u početno raspoloženje. Tokatno obrađenom, glavnom materijalu poslednjeg stava suprotstavlja se kratki lirski intermeco, nakon koga se delo završava furioznom kodom.

U Gudačkom kvartetu iz 1928. Milošević je obogatio svoj izraz naglašenijom upotrebom politonalnih i atonalnih sazvučja, ali je u pogledu forme i izrađenosti polifonog tkanja ostao utemeljen u modernističkim kanonskim kriterijumima. Prvi stav donosi dve teme – prvu pokretljivu, drugu ponešto patetičnu. Na njihovoj kontrapunktskoj obradi se zasniva narativni dalji tok, sve do ponovnog, ali skraćenog nastupa u reprizi. Drgi stav je u formi pasakalje sa 16 varijacija. Njihov sled je osim fakturne složenosti određen još i premeštanjem teme u sve više lage, koja će nakon što odjekne u prvoj violini, započeti svoj put natrag, završavajući stav u deonici violončela u pijanisimu. Istoricistički impuls naglašen je i u ovom Miloševićevom delu, s tim što se ovom prilikom usmerio ka Bahu, koji je nesumnjivo simbol zapadnoevopskog kompozicionog kanona. Time što je svoj kvartet završio fugom sa motivom B-A-C-H, Milošević se svrstao ne samo „uz Baha“, već i uz čitavu armiju onih koji su u svoja dela uključivali ovaj motiv kao znak raspoznavanja sledbenika date kompozicione i estetske doktrine.

Spisak značajnijih dela

Orkestarska dela:

• Simfonijeta (1930)

Solističke kompozicije:

• Sonatina za klavir (1926)

Kamerne kompozicije:

• Gudački kvartet (1928)

Solo pesme:

• Regruti u maršu (1937)
• Razgovor seljaka sa stranim novinarom (1949)
• Dve snahe, jedan zet, ciklus (1977)

Notna izdanja (izbor)

• Sonatina (UKS, 1981)
• Pesma i igra za klavir (Beograd, 1965)
• Gudački kvartet (UKS)

Diskografija (izbor)

• Simfonijeta, PGP RTB, LP 2510, Savremeni domaći kompozitori, 1974.

Literatura

• Kovačević, Krešimir (1974). Muzička enciklopedija 2, Gr-Op. Zagreb: Jugoslovenski leksikografski zavod. str. 586. 
• Mikić, Vesna, 2009, Lica srpske muzike – neoklasicizam, Beograd, Katedra za muzikologiju FMU.
• Peričić, Vlastimir (1969): Muzički stvaraoci u Srbiji, Beograd: Prosveta