Rudarska nesreća u Aleksinačkim rudnicima (1989)
Rudarska nesreća u Aleksinačkim rudnicima mrkog uglja desila se 17. novembra 1989. godine i jedna je od najvećih rudarskih nesreća u istoriji SFR Jugoslavije. Od 178 rudara zaposlenih u rudniku, poginulo je 90, cela prva smena koja se nalazila u jami.[1] Iz svih krajeva Srbije i bivše Jugoslavije pristigli su spasioci i pomoć. Nesreća se dogodila prilikom paljenja transportnih uređaja, u transportnom hodniku na koti −455. Došlo je do požara, gušenja i trovanja rudara. Ekipe pomoći mogle su samo da konstatuju da u jami Morava najverovatnije nema preživelih.[2]
U početku je javljeno da je poginulo 95 rudara, da bi kasnije broj bio smanjen. Iza poginulih ostalo je 135 maloletne dece, a većina porodica je zbrinuta i dobila stanove bilo u novosagrađenim zgradama u Aleksinačkom Rudniku, bilo u gradu Aleksincu. Razmere tragedije su bile tolike da je zbog poginulih otvoreno Novo groblje u Aleksincu, jer nije bilo dovoljno prostora da se sahrane na starom. Gotovo da nema porodice u naselju Aleksinački Rudnik, koja nije izgubila nekog člana porodice. U rudniku, kao i u samom naselju živele su i radile čak 33 nacionalne manjine, bila je to Jugoslavija u malom.[3]U leto 1991, godine rudnik je zatvoren, nakon 106 godina rada.[4]
Nastradali rudari su izvlačeni iz rudnika punih 29 dana. Radio-televizija Srbije je snimila nekoliko reportaža i emisija o rudarskoj nesreći. Događaj se pominje u polubiografskom romanu Kamarat Gorana Bojkovića, nastavnika fizičkog vaspitanja iz Aleksinca. U toku je rad na dokumentarnom filmu Prva i poslednja smena,[5] u režiji Miloša Paovića, a u filmu učestvuju Olga Odanović, Srba Radivojević iz grupe Van Gog i Jelisaveta Karađorđević. Na fejsbuk stranici filma objavljeno je da su Ministarstvo rudarstva i energetike Republike Srbije i Ministarstvo kulture i informisanja Republike Srbije odbili da pomognu u realizaciji filma. Film radi ista produkcija koja je radila dokumentarni film Voda — poslednji dani pukovnika Rajevskog, o Nikolaju Rajevskom u toku srpsko-turskih ratova u okolini Aleksinca, u kom je naslovnu ulogu glumio Vojin Ćetković.[6][7]
Spisak nastradalih rudara[uredi | uredi izvor]
U svojoj knjizi Kamarat, Goran Bojković daje spisak nastradalih rudara.[8]
- Aleksa Aleksov
- Dragoslav Arsić
- Behđet Ajdemi
- Slađan Arizanović
- Dragoljub Anđelković
- Dragomir Adamović
- Branko Brkić
- Amet Bajramović
- Tomislav Bošković
- Franja Vilček
- Ljuba Veličković
- Jadran Golubović
- Andreja Grujić
- Branko Gogić
- Svetolik Denić
- Verislav Đorđević
- Sanda Đorđević
- Dragan Đokić
- Mirko Županec
- Slobodan Živić
- Ratomir Živković
- Eduard Zemljak (Zemijan)
- Jah Zeka
- Ajdim Imeri
- Alija Ismaili
- Ibrahim Isljami
- Miroslav Icić
- Vesko Ilić
- Milovan Ilić
- Ljupčo Jovčić
- Suvat Julardžija
- Miroljub Jovanović
- Desimir Kitanovski
- Arif Kovači
- Đorđe Kruščić
- Mustafa Kožar
- Toplica Kostić
- Radojica Knežević
- Adem Krasnići
- Nikola Lalić
- Slavoljub Mitić
- Slobodan Miljković
- Miroslav Mladenović
- Uroš Mitrović
- Dragan Manić
- Hranislav Milovanović
- Milan Milošević
- Andreja Matev
- Vukoje Marković
- Dragan Milošević
- Živojin Mladenović
- Velibor Nasković
- Gzim Neziraj
- Sreten Otašević
- Pljurim Pačkoli
- Ivan Perić
- Dragan Pejić
- Dejan Petrović
- Jačko Perić
- Voja Ristić
- Miroljub Radovanović
- Vitomir Ristić
- Ivan Rebić
- Miodrag Rašić
- Gradimir Savić
- Natko Stamenković
- Ismet Smailović
- Salija Selimović
- Stojadin Stošić
- Dušan Stojilković
- Ljubomir Stojanović
- Miroljub Stamenković
- Mladen Stojanović
- Živorad Stamenković
- Stanko Stojanović
- Ilija Stojanović
- Milić Savić
- Dušan Stojanović
- Radomir Stošić
- Bratislav Stanojević
- Boško Stamenković
- Džema Smailović
- Zoran Trajković
- Stanoje Tadić
- Mile Tasić
- Aleksandar Cvetković
- Musli Catani
- Simo Cbijetić
- Mujo Džafić
- Uka Šalja
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Petrović, Bojana (2022-11-17). „Godišnjica najveće rudarske nesreće u Srbiji: Pre 33 godine 90 rudara se nije vratilo sa dubine od 700 metara”. Telegraf.rs (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-10-13.
- ^ Todorović, Toma. „Dan kada je život stao”. Politika Online. Pristupljeno 2023-10-13.
- ^ M.Vukićević. „Zvuk sirene je najavio smrt: U jami "Morava" rudari su umrli u najtežim mukama, 150 dece je ostalo bez očeva (FOTO)”. 24sedam (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-10-13.
- ^ Aleksinačke (2022-08-05). „NASTANAK ALEKSINAČKIH RUDNIKA UGLjA”. Aleksinačke novosti (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-10-13.
- ^ Aleksinačke (2023-09-07). „"PRVA I POSLEDNjA SMENA"”. Aleksinačke novosti (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-10-13.
- ^ Petrović, Katarina (2023-09-18). „Film „Voda – poslednji dani pukovnika Rajevskog” prikazan u Sokobanji”. SOKOpres (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-10-13.
- ^ Miljković, Ninoslav (2023-06-06). „Svečano i slavljenički: Premijera filma o istorijskom nasleđu našeg kraja -”. alpress.rs (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-10-13.
- ^ Bojković 2004.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Bojković, Goran (2004). Kamarat. Aleksinac: Centar za kulturu i umetnost. str. 107 — 110. ISBN 86-82653-18-4. COBISS.SR 112776716.
