Salnik

Koordinate: 45° 58′ 43″ S; 16° 20′ 17″ I / 45.97865098928493° S; 16.338049353673252° I / 45.97865098928493; 16.338049353673252
S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Salnik
Administrativni podaci
DržavaHrvatska
ŽupanijaZagrebačka
GradSveti Ivan Zelina
Geografske karakteristike
Koordinate45° 58′ 43″ S; 16° 20′ 17″ I / 45.97865098928493° S; 16.338049353673252° I / 45.97865098928493; 16.338049353673252
Vremenska zonaUTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST)
Aps. visina185 m
Salnik na karti Hrvatske
Salnik
Salnik
Salnik na karti Hrvatske
Salnik na karti Zagrebačke županije
Salnik
Salnik
Salnik na karti Zagrebačke županije
Ostali podaci
Poštanski broj10380 Sveti Ivan Zelina
Pozivni broj+385 1

Salnik je naseljeno mesto u sastavu Grada Svetog Ivana Zeline, do nove teritorijalne organizacije u sastavu bivše opštine Sveti Ivan Zelina, u Zagrebačkoj županiji, Hrvatska.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Početkom 20. veka mesto Salnik je iako malo selo - pravoslavna parohija kojoj su pripadala kao filijale okolna naselja: Lipnica, Lukovo, Radovište, Sveti Ivan Zelina i Hudovo. Od 1891. godine ta siromašna crkvena opština u Salniku primala je 250 f. godišnje pomoći, iz Jerarhijskog fonda Karlovačke mitropolije.[1] Tridesetih godina 20. veka cela parohija sa selima okolnim je imala samo 300 parohijana.[2]

Mesto je nastalo verovatno od Selnik-naseobina. Po hrvatskom izvoru pravoslavna župa (parohija) je osnovana 1570. godine. Prema predanju i zapisu pop Gedeona Barberića, pravoslavna parohija salnička potiče (kasnije) iz 1594. godine. Formiralo ga je sedam pravoslavnih porodica Srba izbeglih pred unijaćenjem iz Žumberka. Navodno su pre odlaska iz ranijeg prebivališta ubili svog paroha (unijata), jer je tražio od njih da se pounijate. Naselili su se tu kao "slobodnjaci", na zemlji grofa Erdedija Rakovačkog. Prvu crkvu drvenu su podigli, na mestu gde je i sada pravoslavni hram.[3]

Godine 1933. Salnik je bio malo selo na padinama Varaždinske gore. U njemu je prema poslednjem popisu iz 1931. godine bilo 18 pravoslavnih i pet rimokatoličkih domova. Prva osnovna škola u mestu je otvorena 1932. godine, odlukom Bana Savske banovine od 18. januara 1932. godine.[4] Novi pravoslavni hram posvećen kao i prethodni Sv. Petki srpskoj Trnovoj, a osveštao ga je sredinom avgusta 1933. godine mitropolit Zagrebački Dositej. Kum crkve bio je na osvećenju Danilo Najman rentijer iz Zagreba. Na svečanosti je prisustvovao i dr Laza Popović predsednik patriotskog "Društva Sv. Save" iz Beograda.

Radost osvećenje salničkog hrama pomutilo je međutim krvoproliće. Tokom veselja "pod šatrom" nakon čina osvećenja, meštanin Jovan Jelenak ubio je nožem srodnika Iliju Jelenjaka.[5]

Crkva[uredi | uredi izvor]

U Salniku se nalazi hram Srpske pravoslavne crkve posvećen Sv. srpskoj „Trnovoj Petki“ (8. avgust), a to je prvo bila drvena od pletera, podignuta 1570. (ili 1594?) godine. Mada se još 1900. godine smeralo sa izgradnjom crkve "iznova", to nije urađeno sledećih trideset leta. Sadašnja crkva je izgrađena 1932. a osveštana 1933. godine. Nova crkva je građena prilozima i radom samih meštana, za godinu dana, od jeseni 1931. godine. Cena radova je bila procenjena na 150.000 dinara, a što je bilo duplo jeftinije, nego da je radio neki preduzimač. Crkvena opština je dala svojih 85.000 dinara, a ostalo su dobrovoljni prilozi. Hram je ozidan ciglom i pokriven crepom. Crkveni toranj - zvonik je sa krstom visok 21 metar. U crkvi je sve bilo novo: ikonostas, pevnice, stolovi. Veliki darodavci nove bogomolje bili su dr Laza Popović, inače predsednik "Društva Sv. Save", je darovao novo zvono teško 100 kilograma, a gospođe iz "Društva knjeginje Ljubice" poklonilo je crkvi srebrno kandilo i kadionicu.[6]

Crkva je u međuvremenu popravljana iz crkvenih sredstava. Zbog klizišta terena nastale su pukotine i preti opasnost obrušavanja. Preduzeta je obnova i saniranje statike. Ministarstvo kulture u Zagrebu i Eparhijski upravni odbor Eparhije Zagrebačko-ljubljanske finansira obnovu.

Nema parohijana u mestu, jer su krajem Drugog svetskog rata mnogi zapaljeni u štaglju, a preostali su izumrli ili se odselili u posleratnom periodu ugl. u Vrbovec i druga mesta. Živi održavaju grobove pokojnika. U hramu je lepa ikona „Sv. Nikole od Butozana“, kao i veliki broj drugih starih ikona.

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Broj stanovnika po popisima[uredi | uredi izvor]

Nacionalnost[7] 2001. 1991. 1981. 1971. 1961. 1953. 1948. 1931. 1921. 1910. 1900. 1890. 1880. 1869. 1857.
br. stanovnika 72 64 88 135 177 254 238 244 250 240 129 110 81 92 99

Nacionalni sastav[uredi | uredi izvor]

Nacionalnost[7] 1991. 1981. 1971. 1961.
Hrvati 63 (98,43%) 81 (92,04%) 116 (85,92%) 146 (82,48%)
Srbi 1 (1,56%) 7 (7,95%) 16 (11,85%) 31 (17,51%)
Jugosloveni 0 0 0 0
ostali i nepoznato 0 0 3 (2,22%) 0
Ukupno 64 88 135 177

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ "Srpski sion", Sremski Karlovci 1891.
  2. ^ Mata Kosovac: "Srpska pravoslavna mitropolija Karlovačka po podacima iz 1905. godine", Sremski Karlovci 1910.
  3. ^ "Pravda", Beograd 7. avgust 1933.
  4. ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1. april 1932.
  5. ^ "Pravda", Beograd 25. oktobar 1933.
  6. ^ "Pravda", Beograd 1933.
  7. ^ a b Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ: Popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Ikona za klice

Ovaj članak vezan za sela u Zagrebačkoj županiji je klica. Možete doprineti Vikipediji tako što ćete ga proširiti.

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Салник&oldid=26997842”