Свадба (roman)
| Autor | Mihailo Lalić |
|---|---|
| Zemlja | Jugoslavija |
| Jezik | srpski |
| Žanr / vrsta dela | psihološki roman |
| Izdavanje | |
| Izdavanje | 1950: Prosveta |
„Svadba” je roman srpskog književnika Mihaila Lalića objavljen 1950. u izdanju beogradske izdavačke kuće Prosveta. „Svadba” je Lalićev prvi roman i sa njim je započeo niz romana o narodnooslobodilačkoj borbi partizana na prostoru Crne Gore. Oblikovan je u vidu zaokružene epizode iz života partizana Tadije Čemerkića, koja započinje njegovim hapšenjem i dovođenjem u kolašinski zatvor proleća 1943. Iako je tematski vezan za Drugi svetski rat, Lalićev pripovedni fokus manje leži na prikazu sukoba partizana i okupatora, a više na pripovedanju o bratoubilačkom sukobu između partizana i četnika.[1] Sam naslov Svadba je simboličan i u prenesenom smislu označava komunističku revoluciju, to jest, venčanje komuniste sa slobodom.[2]
Lalić je u „Svadbi” začeo nekoliko motiva i tema koje će razvijati dalje kroz svoj stvaralački opus poput: individualne slobode, ogoljavanje čovekove prirode u ratu i ljudske potrebe za bližnjim. Prema piščevim rečima ovaj roman na planu kompozicije sadrži sva njegova dela u malome: zatvor kao datu situaciju, oslobađanje kao cilj i proces između toga.[3] Tematska okosnica, shvatanje istorije i karakterizacija junaka čvrsto su povezani sa folklornim običajima, epskim narodnim pesmama i Gorskim vijencom Petra Petrovića Njegoša.[4] Na osnovu romana snimljeni su televizijski film iz 1959. i istoimeni film iz 1973.
Zaplet romana[uredi | uredi izvor]
Roman je ispripovedan u trećem licu. U njemu je ispripovedana zaokružena epizoda iz života partizana Tadije Čemerkića: njegovo dovođenje u kolašinski zatvor, kojim su, proleća 1943, upravljali četnici, njegov boravak u zatvoru sa četiristo drugih robijaša i, na kraju, bekstvo iz kolone zatvorenika, koje su četnici predavali fašistima na streljanje.
Objašnjenje naslova[uredi | uredi izvor]
U romanu postoji nekoliko paralela između motiva u zapletu i folklornih običaja, od kojih je najvažnija paralela sa svadbom. Obred svadbe se upoređuje sa komunističkom revolucijom. Kako Tadija Čemerkić saopštava: „...ja kažem da je crveni barjak proletera u neku ruku svatovski barjak: pošli su ljudi u borbu da osvoje i privjenčaju narodu najljepšu ljepoticu na zemlji, pravdu i slobodu zajedno”.
Ipak, paralela po sličnosti između revolucije, kako se ona prikazuje u romanu, i svadbe, kao narodnog običaja, ne iscrpljuje se tumačenjem Tadije Čemerkića. Pošto se u romanu ne prikazuje otimanje niti dovođenje „neveste”, već zatočenje i ispaštanje „otmičara”, koji se u poslednjem trenutku, i to ne svi, spašavaju od smrti bežeći u šumu, da bi se tek tamo uhvatili u svatovsko kolo, paralela po sličnosti u romanu nije direktna već posredna. Svatovski je jedino kraj romana pošto se na kraju drže zdravice, pevaju pesme, nazdravlja i pije, a mladići pripremaju puške da bi u svitanje stupili u nove borbe.[2] Kako ističe Aleksandar Petrov: „Postupkom paralele po sličnosti, događajima koji se opisuju pridalo se simbolično značenje: oni se povezuju s narodnom tradicijom i predstavljaju se kao jedan od njegovih pradavnih običaja”.[4]
Filmske adaptacije[uredi | uredi izvor]
„Svadba” je dva puta ekranizovana. Prvi put je adaptirana u televizijski film Svadba iz 1959, dok je drugi put ekranizovana u daleko poznatiji istoimeni film iz 1973. Film je režirao Radomir Šaranović. a Tadiju Čemerkića je tumačio Dragomir Bojanić Gidra, koji je za svoju izvedbu nagrađen Zlatnom arenom na Filmskom festivalu u Puli.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Petrov 1964, str. 28.
- ^ a b Petrov 1967, str. 27.
- ^ Maksimović 1964, str. 209.
- ^ a b Petrov 1967, str. 28.
