Pređi na sadržaj

Severozapadni nacionalni spomenik na Havajima

Koordinate: 25° 42′ 00″ N 171° 44′ 00″ W / 25.70000° S; 171.73333° Z / 25.70000; -171.73333
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Severozapadni nacionalni spomenik na Havajima
Avgust 2016. godine, granica i lokacija
LokacijaSeverozapadna Havajska ostrva, Havaji / Atol Midvej, Mala spoljna ostrva Sjedinjenih Država
Najbliži gradHonolulu, Havaji, SAD
Koordinate25° 42′ 00″ N 171° 44′ 00″ W / 25.70000° S; 171.73333° Z / 25.70000; -171.73333
Površina583.000 sq mi (1.510.000 km2)[1]
Uspostavljen15. jun 2006
Upravno teloNacionalna uprava za okeane i atmosferu, Služba za ribu i divlje životinje SAD, Odeljenje za zemljište i prirodne resurse Havaja
WebsitePapahānaumokuākea Marine National Monument
Zvanično imePapahanaumokuakea
TipMešoviti
Kriterijumiiii, vi, viii, ix, x
Označen2010 (34. zasedanje)
Referenca br.1326
RegionEvropa i Severna Amerika

Severozapadni nacionalni spomenik na Havajima (engl. Northwestern Hawaiian Islands National Monument)[2] je najveće zaštićeno područje na svetu, sa 583.000 sq mi (1.510.000 km2) okeanskih voda. Nalazi se na teritoriji Američke savezne države Havaji na Tihom okeanu.

Pod aktom predsednika Sjedinjenih Američkih Država, Džordža Buša od 5. juna 2006. godine, područje je proglašeno 75ih nacionalnim spomenikom u SAD-u.[1]

Na zaštićenom području se nalazi oko 7.000 vrsta, ¼ čine endemične vrste. Jedna od vrsta je i zelena morska kornjača i ugrožena vrsta havajskih foka (engl. Hawaiian Monk Seal). Prema istraživanjima broj jastoga se nije oporavio od prekomernog izlova 80ih i 90ih godina, iako se trenutno zabranjeno. Od 2011. godine sav izlov će biti kontrolisan i svim posetiocima biće potrebna dozvola za ronjenje.

Površina[uredi | uredi izvor]

Lokacija ostrva

Zaštićeno područje zauzima površinu oko 360.000 m² atola, sprudova i plitkog mora u Tihom okeanu. Nešto je veće od Australijskog velikog grebena, veće od teritorije Grčke.

Opis[uredi | uredi izvor]

Monument podržava 7.000 vrsta, od kojih je jedna četvrtina endemska. Istaknute vrste uključuju ugroženu morsku jastrebsku kornjaču, ugroženu zelenu morsku kornjaču i ugroženu havajsku medvedicu, zebe Lajsan i Nihoa, goldenicu Nihoa, Lajsansku patku, morske ptice kao što je Lajsanski albatros, brojne biljne vrste, uključujući Pritchardia palme, i mnoge vrste artropoda. Prema Pju dobrotvornim fondovima, populacije jastoga se nisu oporavile od ekstenzivnog lova tokom 1980-ih i 1990-ih, koji je sada zabranjen;[3] preostala ribolovna područja su prekomerno iscrpljena, iako je komercijalni ribolov zabranjen.[4]

Nacionalna služba za morsko ribarstvo (NMFS) je 2008. izvestila da se mnoge populacije vrsta nisu u potpunosti oporavile od velike promene u okeanskom ekosistemu koja je uticala na severni Pacifik tokom kasnih 1980-ih i ranih 1990-ih.[5] Ova promena je smanjila populacije važnih vrsta kao što su langust, morske ptice i havajske foke. Monument dobija strogu zaštitu očuvanja, sa izuzecima za tradicionalnu upotrebu Havajaca i ograničenog turizma.[3]

Monument pokriva otprilike 583.000 sq mi (1.510.000 km2) grebena, atola i plitkog i dubokog mora (do 200 mi (320 km) od obale) u Tihom okeanu – što je veće od svih američkih nacionalnih parkova zajedno.[6] Sadrži približno 10 procenata tropskog staništa koralnog grebena u plitkoj vodi (tj. do 100 fathoms (180 m)) na teritoriji SAD.[7] To je nešto je veće od morskog parka Velikog koralnog grebena u Australiji, otprilike veličine zemlje Nemačke, i samo nešto manji od Aljaske.

Sva ostrva uključena u monument su deo države Havaji, osim atola Midvej, koji je deo ostrvskog područja Malih udaljenih ostrva Sjedinjenih Država. Henderson Fild, na atolu Midvej, omogućava vazdušni pristup spomeniku.

Oko 132.000 sq mi (340.000 km2) monumenta je deo rezervata ekosistema koralnih grebena severozapadnih Havajskih ostrva, koji je proglašen 2000. godine. Monument takođe uključuje Nacionalno utočište za divlje životinje Atola Midvej (59.099.150 acres (239.165,8 km2))[8] i Nacionalni memorijal Bitke kod Midveja, Havajsko državno utočište morskih ptica na atolu Kjur i državno utočište za morska ostrva severozapadnih Havajskih ostrva.

Međunarodna unija za zaštitu prirode (IUCN) je opisala prirodne karakteristike ovog spomenika kao mešoviti lokalitet sa prirodnim i kulturnim resursima, a Međunarodni savet za spomenike i mesta (IUCN) je ocenio potvrdio njegove kulturne aspekte.

Administracija[uredi | uredi izvor]

Globalna lokatorska mapa svih lokacija u sistemu Nacionalnog morskog utočišta Sjedinjenih Država.

Okeanskim područjem spomenika upravlja Nacionalna uprava za okeane i atmosferu (NOAA). Ono sadrži utočišta, rezervate i memorijale sa posebnom upravom u SAD i Havajima.

Nacionalni rezervat za divlje životinje Havajskih ostrva, sa površinom od 2.544.181 acres (3.975,3 sq mi; 10.296 km2)[8] je pod upravom Američke službe za ribu i divlje životinje (FWS).[9][10]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Severozapadna Havajska ostrva (NWHI) su prvi put zaštićena 3. februara 1909. godine, kada je američki predsednik Teodor Ruzvelt stvorio rezervat ptica Havajska ostrva putem izvršne naredbe 1019, kao odgovor na prekomerni ulov morskih ptica, i kao izraz priznanja važnosti NWHI kao mesta gnežđenja morskih ptica.[11] Predsednik Frenklin D. Ruzvelt ga je 1940. pretvorio u Nacionalno utočište za divlje životinje Havajskih ostrva. Usledila je serija inkrementalnih proširenja zaštite, što je dovelo do uspostavljanja Nacionalnog rezervata za divlje životinje atola Midvej 1988. godine, Državnog rezervata za divlje životinje na atolu Kjur 1993, i NWHI Rezervata ekosistema koralnog grebena 2000.[12][13]

Predsednik Bil Klinton je 4. decembra 2000. godine uspostavio rezervat ekosistema koralnog grebena severozapadnih Havajskih ostrva izvršnom naredbom 13178. Klintonovom izvršnom naredbom pokrenut je proces da se vode NWHI proglase Nacionalnim morskim utočištem. Period javnog razmatranja počeo je 2002. Godine 2005, guvernerka Havaja Linda Lingl proglasila je delove monumenta državnim morskim utočištem.[14]

U aprilu 2006, predsednik Džordž V. Buš i njegova supruga gledali su projekciju dokumentarnog filma Putovanje do Kjura u Beloj kući zajedno sa njegovim režiserom Žan-Mišelom Kustoom. Podstaknut filmskim prikazom flore i faune, Buš je brzo krenuo da proširi zaštitu.[15][16][17]

Galerija[uredi | uredi izvor]

  • Havajska zelena kornjača
    Havajska zelena kornjača

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b Barnett, Cynthia (26. 8. 2016). „Hawaii Is Now Home to an Ocean Reserve Twice the Size of Texas”. National Geographic. Pristupljeno 26. 8. 2016. 
  2. ^ „Learn to pronounce Papahānaumokuākea”. papahanaumokuakea.gov. 27. 2. 2007. Pristupljeno 2017-05-17. 
  3. ^ a b „Bush creates new marine sanctuary”. Americas. BBC News. 15. 6. 2006. Pristupljeno 25. 8. 2008. 
  4. ^ „Lobster fishery remains battered”. Honolulu Advertiser. 19. 6. 2006. Pristupljeno 30. 8. 2009. 
  5. ^ Polovina, Jeffrey J. (2005). „Climate variation, regime shifts, and implications for sustainable fisheries” (PDF). Bulletin of Marine Science. Miami, Florida: Rosenstiel School of Marine and Atmospheric Science, University of Miami. 76 (2): 233—244. ISSN 0007-4977. Arhivirano iz originala (PDF) 24. 6. 2006. g. Pristupljeno 25. 8. 2008. 
  6. ^ Reichert, Joshua; Theodore Roosevelt IV (15. 6. 2006). „Treasure Islands”. The New York Times. Pristupljeno 25. 8. 2008. 
  7. ^ Rohmann, S. O.; J. J. Hayes; R. C. Newhall; M. E. Monaco; R. W. Grigg (novembar 2005). „The area of potential shallow-water tropical and subtropical coral ecosystems in the United States.”. Coral Reefs. Berlin: Springer. 24 (3): 370—383. Bibcode:2005CorRe..24..370R. S2CID 31572150. doi:10.1007/s00338-005-0014-4. 
  8. ^ a b System, National Wildlife Refuge (30. 9. 2007). „Lands Report - National Wildlife Refuge System”. fws.gov. Pristupljeno 3. 9. 2016. 
  9. ^ „Bush creates world's biggest ocean preserve”. U.S. news / Environment. MSNBC. 15. 6. 2006. Arhivirano iz originala 8. 11. 2012. g. Pristupljeno 25. 8. 2008. 
  10. ^ „Northwestern Hawaiian Islands Proclaimed a National Monument”. Environment News Service. 15. 6. 2006. Pristupljeno 25. 8. 2008. 
  11. ^ „Northwestern Hawaiian Islands Marine National Monument: A Citizen's Guide” (PDF). NOAA, USFWS, DLNR. 2005. Arhivirano iz originala (PDF) 10. 9. 2008. g. Pristupljeno 26. 8. 2008. 
  12. ^ National Marine Sanctuaries Act of 2000 Arhivirano jun 14, 2006 na sajtu Wayback Machine, which became Public Law 106-513 on November 13, 2000.
  13. ^ „Designation”. Management. NOAA. 17. 6. 2006. Arhivirano iz originala 6. 7. 2008. g. Pristupljeno 26. 8. 2008. 
  14. ^ „President Sets Aside Largest Marine Conservation Area on Earth (Story 2644)” (Saopštenje). NOAA Magazine. 15. 6. 2006. Pristupljeno 25. 8. 2008. 
  15. ^ „President Bush Establishes Northwestern Hawaiian Islands National Monument” (Saopštenje). Office of the Press Secretary. 15. 6. 2006. Pristupljeno 26. 8. 2008. 
  16. ^ Weiss, Kenneth (15. 6. 2006). „Turnaround as Bush creates huge aquatic Eden”. Los Angeles Times. Pristupljeno 26. 8. 2008. 
  17. ^ „Jean-Michel Cousteau: Ocean Adventures”. Voyage to Kure. KQED-TV. 2006. Pristupljeno 26. 8. 2008. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Severozapadni nacionalni spomenik na Havajima na Vikimedijinoj ostavi.
Vikizvornik ima izvorni tekst povezan sa člankom Proclamation 8031.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Северозападни_национални_споменик_на_Хавајима&oldid=27551429”