Stablo crnog bora u selu Rsovci
Stablo crnog bora (lat. Pinus nigra Arnold subsp. pallasiana) nalazi se na mesnom groblju u ataru sela Rsovci. Pripada podvrsti crnog bora poznatoj pod nazivom Palasov bor. Reč je o reliktnoj i endemičnoj podvrsti bora, rasprostranjenoj ostrvasto u Rumuniji, jugoistočnoj Srbiji, Severnoj Makedoniji, Bugarskoj i Turskoj (lat. var. Caramanica). Stablo Palasovog bora raste do 50 metara visine, jajaste je i u starosti široko zasvedene krošnje, sa gotovo horizontalno poravnatim vrhom. Starija stabla su sklona gubitku donjih grana. Iglice (četine) su tamnozelene boje, dužine do 18 cm.[1]
Po verovanju meštana Rsovaca, ovo gorostasno stablo staro je više stotina godina i predstavlja pravu turističku atrakciju u parku prirode „Stara planina”. Stablo crnog bora u Rsovcima ujedno je jedan od prvih pojedinačnih objekata koji je zaštićen na ovoj planini.[2] Pod zaštitu države stavljeno je juna 1985. godine kao spomenik prirode botaničkog karaktera.[3]
Zavod za zaštitu prirode Srbije objavio je u svom godišnjem izveštaju 2016. godine odluku Skupštine opštine Pirot od februara iste godine, kojom je prestalo važenje rešenja o proglašenju i zaštiti crnog bora u selu Rsovci doneto 1985. godine.[4]
Stablo crnog bora u Rsovcima ostalo je pod zaštitom države kao prirodna retkost. Njegova postojeća zakonska zaštita temelji se na Pravilniku o proglašenju i zaštiti strogo zaštićenih i zaštićenih divljih vrsta biljaka, životinja i gljiva, kojim je Palasov bor definisan kao strogo zaštićena biljna vrsta u Srbiji.[5] Zaštita stabla integrisana je u okviru zaštićenog područja Park prirode „Stara planina” (Službeni glasnik RS, br. 23/2009) te su se sve aktivnosti na njemu i oko njega realizovale u skladu sa propisanim režimom zaštite III (trećeg) stepena Parka prirode „Stara planina”, odnosno u skladu sa planiranim aktivnostima staraoca zaštićenog područja Javnog preduzeća za gazdovanje šumama „Srbijašume” Beograd.
Na teritoriji Srbije Palasov bor zabeležen je i na obroncima planine Crnook u okolini Bosilegrada, na nadmorskoj visini od oko 1300 metara. Ovo stanište na Crnooku proglašeno je za Specijalni rezervat prirode „Jarešnik”.
Odluka Skupštine opštine Pirot iz 2016. godine o prestanku zaštite stabla crnog bora u Rsovcima nikada nije pojašnjena široj javnosti. Stoga među meštanima sela i stanovnicima Pirota i dalje vlada uverenje da stablo predstavlja Spomenik prirode botaničkog karaktera. Ovakva kvalifikacija sreće se štaviše u medijima i brošurama Turističke Organizacije Pirot, štampanim nekoliko godina potom.[6] Stablo je kao spomenik prirode evidentirano i u Prostornom planu grada Pirota donetom 2021. godine.[7]
Stablo crnog bora u Rsovcima nije navedeno u aktuelnom katalogu zaštićenih područja u Republici Srbiji.[8]
Galerija[uredi | uredi izvor]
- Stablo crnog bora u Rsovcima, prirodna retkost pod zaštitom države
-
-
-
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Pinus nigra pallasiana (Lamb.) Holmboe”. Pristupljeno 11. 4. 2023.
- ^ Avramović, Danijela; Spasić, Dragan (2004). „Potencijali za razvoj ekoturizma u parku prirode „Stara planina””. Ekološka istina: 473, 474.
- ^ Minčić, Vukašin (1989). Upoznaj svoj zavičaj. Pirot. str. 27.
- ^ Izveštaj o ostvarenju godišnjeg programa zaštite prirodnih dobara za 2016. godinu (PDF). Zavod za zaštitu prirode Srbije. 2016. str. 76.
- ^ „Pravilnik o proglašenju i zaštiti strogo zaštićenih i zaštićenih divljih vrsta biljaka, životinja i gljiva”. Pravno-informacioni sistem Republike Srbije. Pristupljeno 12. 4. 2023.
- ^ Zlatkov, Bratislav; Filipović, Milica; Jovanović, Dragan (2020). Uživajte u Pirotu. Turistička organizacija "Pirot".
- ^ „Prostorni plan grada Pirota” (PDF). Službeni list grada Niša. 39.: 34.
- ^ „Spomenik prirode”. Zavod za zaštitu prirode Srbije. Arhivirano iz originala 09. 04. 2023. g. Pristupljeno 12. 4. 2023.