Stari nadgrobni spomenici u Gornjoj Vrbavi

Stari nadgrobni spomenici u Gornjoj Vrbavi
Spomenici i stari zapis na groblju u Gornjoj Vrbavi.
Opšte informacije
Mesto	Gornja Vrbava
Opština	Opština Gornji Milanovac
Država	Srbija

Stari nadgrobni spomenici u Gornjoj Vrbavi (Opština Gornji Milanovac) predstavljaju zbir tipoloških karakteristika nadgrobnika sa graničnih prostora rudničko-takovskog i gružanskog kraja i dragocen izvor podataka preko koga se može pratiti geneza stanovništva ovog mesta.

Gornja Vrbava

Selo Gornja Vrbava prostire se na krajnjim kosama jugozapadnih ogranaka planine Rudnik, sa leve i desne strane reke Gruže i delom prema Ješevcu. Ovuda vodi regionalni put koji povezuje Gornji Milanovac i Kragujevac. Selo je razbijenog tipa, podeljeno na više zaseoka: Njive, Dumača, Brdo, Pod Planinom, Gruža i Polje. Prvi pomen Vrbave (do 19. veka Gornja Vrbava i Donja Vrbava bile su jedno selo) datira iz 1458. godine, kada se pominje u povelji bosanskog kralja Stefana Tomaša Kotromanića. U turskom popisu iz 1476. godine pominje se kao pusto selo, da bi u 16. veku imalo neznatan broj stanovnika. Naseljavanje ovih prostora počelo je uoči i za vreme Prvog srpskog ustanka i to sa područja Starog Vlaha, Crne Gore i Hercegovine. Selo pripada crkvenoj parohiji Hrama Svete Trojice u Gornjem Milanovcu, a seoska slava je Mali Spasovdan.

Znamenite ličnosti

Ovo mesto dalo je dve ličnosti koje su obeležile istoriju Srbije 19. veka: braću od stričeva vojvodu Toma Vučića Perišića i mitropolita Melentija Pavlovića.

Seosko groblje

U Gornjoj Vrbavi postoji samo jedno seosko groblje. Na groblju su ostaci stabla hrasta-cera, seoskog zapisa, koji se 2017. godine srušio u jakoj oluji, oštetivši više starih nadgrobnih spomenika.[1] Stariji spomenici u najvećem broju klesani su od sitnozrnastog kamena iz donjovrbavskih majdana koji se lako se obrađuje, ali nije postojan na mrazu. Nadgrobnici tipološki i stilski pokazuju sve osobine odlike ovoga kraja, s tim da se ovde često pojavljuje samostalan motiv ruke desnice koja drži cvet ili neki predmet karakterističan za pokojnika - krst, štap ili kišobran (u značenju statusnih simbola), knjigu, maramicu, čašu itd. Preko doručja muških ruku ovde se često viđa čutura, kao i motiv stola punog čaša i flaša za kojim niko ne sedi.

Galerija

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Literatura

• Đuković, Isidor. Rudničani i Takovci u oslobodilačkim ratovima Srbije 1912.1918year=2005 (II izd.). Gornji Milanovac: Muzej rudničko-takovskog kraja. ISBN 978-86-82877-16-5. 
• Vučićević, dr Slobodan (2016). Gornji Milanovac i njegova sela. Beograd: Kulturno-prosvetna zajednica Srbije. ISBN 978-86-7596-190-1. 
• Gruža: naselja, poreklo stanovništva, običaji. Beograd: Službeni glasnik Beograd, SANU. 2010. ISBN 978-86-519-0612-4. 
• Nikolić, Radojko (1998). Kamenoresci narodnog obraza: kamenorezaštvo i kamenoresci zapadne Srbije. Čačak: „Litopapir”. 
• Nikola, Dudić (1995). Stara groblja i narodni belezi u Srbiji. Republički zavod za zaštitu spomenika kulture Beograd, Posebna izdanja 13, „Prosveta” Beograd. ISBN 978-86-07-00900-8. 
• Nikolić Radojko, Kamenoresci narodnog obraza: kamenorezaštvo i kamenoresci zapadne Srbije, „Litopapir” Čačak, 1998.
• Isidor, Đuković (2005). Rudničani i Takovci u oslobodilačkim ratovima Srbije 1912—1918location=. II dopunjeno i izmenjeno izdanje, Društvo za negovanje tradicija oslobodilačkih ratova Srbije do 1918. godine; Muzej rudničko-takovskog kraja Gornji Milanovac. ISBN 978-86-82877-16-5. 
• Ana, Stolić dr (2007). Državni popis 1862/63. godine: opština Gornji Milanovac. II izdanje, Muzej rudničko-takovskog kraja Gornji Milanovac. ISBN 978-86-82877-03-5. 
• Gruža: naselja, poreklo stanovništva, običaji, Službeni glasnik Beograd, SANU. . Београд. 2010. ISBN 978-86-519-0612-4. 
• Slobodan, Vučićević dr (2016). Gornji Milanovac i njegova sela. Kulturno-prosvetna zajednica Srbije, Beograd. ISBN 978-86-7596-190-1. 

Spoljašnje veze

• Povelja Kralja Stefana Tomaša
• Poreklo prezimena