Tverska ulica
| Tverska ulica (Tverskaя ulica) | |
|---|---|
 Tverska ulica 2020. godine | |
| Bivša imena | Ulica Gorkog |
| Nazvana po | Tver |
| Lokacija | Tverski rejon, Moskva |
| Poštanski broj | 125009, 125032, 127006 |
| Najbliža metro stanica | 1 Okhotni Rjad 2 Majakovskog 2 Tverska 7 Puškinova |
| Od | Manež trg |
| Do | Vrtni prsten |
Tverska ulica (rus. Tverskaя ulica) jedna je od glavnih ulica u Moskvi. Proteže se severozapadno od Trga Manež u pravcu Sankt Peterburga, do Vrtnog prstena, dajući ime tom delu Moskve, Tverski rejon. Pravac se dalje nastavlja kao Prva Tversko—Jamska ulica, Lenjingradska avenija, te Lenjingradski autoput.
Ulica je između 1935. i 1990. godine nosila nazivi Ulica Gorkog.
Istorija i arhitektura[uredi | uredi izvor]
Srednji vek do 18. veka[uredi | uredi izvor]
Tverska ulica nastala već u 12. veku. Njena važnost za srednjovekovni grad bila je neizmerna, jer je povezivala Moskvu sa gradom Tverom. U to vreme, saobraćajnica je prelazila reku Neglinaju. Prvi kameni most preko Neglinaje postavljen je 1595. godine. Reka je još početkom 19. veka sakrivena pod zemlju i sada teče kroz cevi.[1]
U 17. i 18. veku Tverska ulica je bila poznata kao centar moskovskog društvenog života. Plemstvo je smatralo modernim naseljavanje ovog okruga. Među dvorcima koji potiču iz vladavine Katarine Velike su i rezidencija gradonačelnika Moskve (obnovljena 1778–82.) i Engleski klub (1780-ih). Gradonačelnikova rezidencija među brojnim drugim istorijskim zgradama je pomerena za oko 14 metara radi proširenja ulice Gorkog u Staljinovo vreme. Na trgu, na početku ulice, stoji statua legendarnog osnivača Moskve, Jurija Dolgorukog, postavljena za 800 godina grada. [2]
Tokom imperijalnog perioda, važnost saobraćajnice naglasila je činjenica da su upravo ovom ulicom carevi dolazili iz severne prestonice da odsedaju u svojoj rezidenciji u Kremlju. Nekoliko slavoluka je izgrađeno za obeležavanje ceremonija krunisanja. Tverski trg je 1792. godine izgrađen pred rezidencijom gradonačelnika Moskve kao prostor za masovne povorke i parade. Trg je 1947. godine ukrašen konjičkom statuom princa Jurija Dolgorukog, osnivača Moskve.[1]
19. vek[uredi | uredi izvor]
U vreme Puškina Tverska ulica je bila okružena sa pet crkava. Pesnik je svoje utiske sa ulice utkao u sledeću strofu „Evgenije Onjegina“:
„Već se na rampi bele glave
i trošarina već se vidi;
po Tverskom trgu prekoputa
odskaču sanke pored klupa,
promiču straže i portiri,
dućani, dvorci, manastiri,
fenjeri, sanke, bašte rodne,
trgovci, kuće i seljaci,
tornjevi, vrti i kozaci,
pa apoteke, kuće modne,
kipovi lavlji pored vrata,
na krstovima čavki jata.”[3]
Pred kraj 19. veka, ulica je rekonstruisana, a veličanstvene neoklasične vile su ustupile mesto grandioznim komercijalnim zgradama u eklektičnoj mešavini istorijskih stilova. Karakteristično zdanje tog doba je eklektični Hotel Nacional, čija je unutrašnjost primer ruske secesije. Konstantin Stanislavski, glumac, pozorišni reditelj i osnivač Hudožestvenog teatra, iznajmio je 1888. godine Ginzburg kuću u Tverskoj ulici i pretvorio je u luksuzni klub sa sopstvenom velikom scenom i nekoliko izložbenih soba, u kom je smestio svoje novoformirano Društvo za umetnost i književnost.[4] Društvo je tamo održalo svoj poslednji nastup 3. januara 1891. godine, jer je zgrada izgorela u noći 10. januara.[5]
Novija istorija[uredi | uredi izvor]
Između oktobarske revolucije 1917. i uspona staljinističke arhitekture sredinom tridesetih godina dvadesetog veka, ulica je dobila tri modernističke zgrade - konstruktivističku zgradu Izvestija Grigorija Barhina (1925–1927, Puškinov trg), zgradu Centralnog Telegrafa (1927–29, Tverska 7) modernističko remek-delo Ivana Rerberga, i strogu „crnu kocku“ Lenjinovog instituta na Tverskom trgu (1926) Stepana Černišjova. Ulica je 1932. preimenovana u čast Maksima Gorkog, ruskog pisca i revolucionara kome su se divili i Vladimir Lenjin i Jozef Staljin.[6]
Dalje proširenje dogodilo se tokom master plana Josifa Staljina iz 1935. godine. Tokom tog perioda, sve crkve i većina drugih istorijskih zgrada su srušene kako bi se proširila ulica i zamenile niske zgrade većim, rano—staljinističkim stambenim blokovima i vladinim kancelarijama. Arkadi Mordvinov, koji je vodio ovaj ambiciozni projekat, zadržao je neke istorijske građevine, poput ukrašenog Savinskog podvorja arhitekte Ivana Kuznecova. Ova zgrada je preseljena na novu osnovu severno od nove linije ulice i sada je potpuno zatvorena unutar Mordvinovog bloka u Tverskoj ulici broj 6. Zgrada teška 23.000 tona, premeštena je za jednu noć bez iseljavanja stanara, ali su zato pripreme trajale nekoliko meseci.[7]
Projekat je samo delimično završen pre Drugog svetskog rata više staljinističkih blokova pojavilo se četrdesetih i pedesetih godina 20. veka, i dalje ostavljajući puno zgrada iz 19. veka. Većina njih je kasnije srušena, uz nekoliko izuzetaka poput Pozorišta Jermolova. Hotel Inturist, kula od 22 sprata, sagrađen je 1970. godine a srušen 2002. godine i zamenjen hotelom Ric Karlton.
Kada je sovjetski predsednik Mihail Gorbačov preuzeo vlast, podstakao je povratak starim ruskim imenima. Tako je ime ulice ponovo postalo „Tverska ulica“, nakon 55 godina kao ulica Gorkog.[6]
Izgled ulice[uredi | uredi izvor]
Tverska ulica se prostire od Trga Manjež, prolazi kroz Tverski okrug, prolazi kroz Bulevarski prsten, poznat kao Puškinov trg, do Vrtnog prstena. Njeno produženje, Prva Tversko-Jamska ulica, nastavlja dalje severozapadom sve do Beloruskog železničkog terminala (Trg Tverske zastave), menjajući svoje ime ponovo u Lenjingradska avenija, koji se drži istog pravca pre nego što se podeli na Volokolamski autoput i Lenjingradski autoput.
Tverska ulica je najskuplja trgovačka ulica u Moskvi i Rusiji. Prema indeksu koji je objavila globalna kompanija za nekretnine Colliers International 2008. godine, zasnovanom na komercijalnim naknadama za zakup, to je sada treća najskuplja ulica na svetu. Ulica je i centar gradskog noćnog života i zabave.[8]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b „Ulica kojom su trijumfalno prolazili ruski carevi”. rs.sputniknews.com. Pristupljeno 4. 11. 2020.
- ^ Gruliow, L.: Moscow. Time Life Books, 1978.
- ^ Puškin, Aleksandar Sergejevič (2016). Evgenije Onjegin. Beograd: LOM. str. 177. ISBN 978-86-7958-154-9.
- ^ Benedetti (1999, 27).
- ^ Benedetti (1999, 42).
- ^ a b Parks, Michael. "Gorky Street Loses Name as Muscovites Reach for Past", Los Angeles Times (July 29, 1990).
- ^ „Tverska: Šta treba videti u glavnoj moskovskoj ulici?”. rs.rbth.com. Pristupljeno 4. 11. 2020.
- ^ „Moskva”. rtours.rs. Pristupljeno 4. 11. 2020.
