Tel Arad
Tel Arad (hebrejski: תל ערד) ili "stari" Arad se nalazi zapadno od Mrtvog mora, oko 10 kilometara zapadno od savremenog Arada, okružen planinskim vencom koji se zove Arad ravnica. Lokalitet je podeljen na donji grad i gornje brdo, na kom se nalazi jedini otkriveni "dom Jahvea" u Izraelu.[1] Tel Arad je iskopavan tokom 18 sezona.
Donji grad i gornje brdo[uredi | uredi izvor]
.JPG)
Donje područje je prvi put naseljavano u halkolitu, oko 4.000 godina pre nove ere. Iskopavanja su pokazala da je na lokalitetu prisutno veliko Hanansko naselje iz bronzanog doba koje se nalazilo tu sve do oko 2.650. godine pre nove ere. Lokalitet je tada napušten i niko nije stanovao više od 1.500 godina. Ponovo je naseljavano od 11. veka pre nove ere. Prvo se podiglo svetilište na gornjem brdu da bi se uskoro podigao garizonski grad zvan "Citadela".
Citadela i svetilište su izgrađeni u vreme kralja Davida i Solomona. Artefakti pronađeni na lokalitetu pokazuju da je bilo darivanja ulja, vina, pšenice,... koje su donosili brojni ljudi tokom vladavine kraljeva Jude sve do pada pod Vavilonce. Međutim, u tokom vladavina Persijanaca, Rimljana i tokom rane muslimanske ere, meštani su nastavili da donose ove žrtve na gornje brdo. Fragmentovana keramika u kojoj su se nalazile ove namernice se pronalazi u velikom broju na lokalitetu.
Pod kraljevima Judeje, Citadela je povremeno utvrđena, rekonstruisana i obnovljena, ali je na kraju uništena između 597. godine pre nove ere i 577. godine pre nove ere, tokom opsade Vavilonskog cara Nabukodonosora II.
Život Tel Arad i gornje Citadela nije završen sa Vavilonskom opsadom. Na lokalitetu su pronađeni fragmenti keramike sa Armejskim zapisima koji su datovani tokom persijskom pedioda (5. - 4. vek pre nove ere). Keramika je pripadala meštanima koji su donosili ulje, vino i pšenicu na gornje brdo.
Preko Citadele se gradilo tokom helenističkog i rimskog perioda. Irod je rekonstruisao donji grad da bi se ovde proizvodio hleb. Grad je postojao ovde sve dok Rimljani nisu uništili Jerusalim 135. godine naše ere. Tel Arad je bio u ruševinama 500 godina, dok u islamska periodu nije ponovo obnovljen i funkscionisao 200 godina do 861. godine nove ere kada je došlo do kolapsa centralne vlasti i pobuna u regionu. Citadela je tada uništena i više se ništa nije podizalo na lokalitetu.
Svetilište u Aradu[uredi | uredi izvor]
Hram u Aradu je otkrio arheolog Johanan Aharoni 1962. godine. Aharoni je proveo ostatak svog života iskopavajući ga dok nije umro na lokalitetu sredinom 1970-ih.
Aharoni je na lokalitetu pronašao natpis na kome piše "Kuća Jahvea" za koji Vilijam Dever tvrdi da se odnosi na hram u Aradu ili hram u Jerusalimu.[2][3][4]
Donje naselje i gornja Citadela su danas deo Tel Arad nacionalnog parka koji je započeo projekte rekonstrukcije zidova lokaliteta.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Aharoni, Yohanan (1981). Arad Inscriptions. University of Virginia: Israel Exploration Society. Pristupljeno 2008-09-15. Nepoznati parametar
|=ignorisan (pomoć) - ^ Aharoni, Yohanan (1981). Arad Inscriptions. University of Virginia: Israel Exploration Society. Pristupljeno 2008-09-15. Pronađeni su suvišni parametri:
|author=i|last=(pomoć) - ^ Dever, William G. What Did the Biblical Writers Know and When Did They Know It?: What Archaeology Can Tell Us About the Reality of Ancient Israel Wm. B. Eerdmans Publishing Company (June 2002) 2002. ISBN 978-0-8028-2126-3. str. 212.
- ^ King, Philip J.; Lawrence E. Stager Life in Biblical Israel Westminster/John Knox Press,U.S.; 1 edition (19 April 2002) 2002. ISBN 978-0-664-22148-5. str. 314.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
